TURKISH STUDENTS’ ATTITUDES AND INTENTIONS TOWARDS WHISTLEBLOWING

Yıl 2019, , 101 - 122, 07.03.2019

Hacer Şivil , A. Barış Baraz

https://doi.org/10.30692/sisad.492279

Cited By: 1

Öz

The development of information and communication technologies has led to significant changes in business and social life. Both communication and business practices have completely changed. Nowadays, the ones without English skills, computer literacy or the ability to use internet technologies are almost nonexistent in the business world. However, although new technologies have brought about new opportunities, they have also given rise to some new problems, among which is the whistleblowing concept translated as meşru ihbarcılık into Turkish. The subject of the study consists of how whistleblowing behavior is perceived. The behavior can be defined as reporting immoral or inappropriate behaviors within an organization to the ones in authority by employees. In particular, the study analyzes the differences between young people and the elderly, in other words, Gen X and Gen Y’s attitude and intention towards whistleblowing. In order to access and analyze the data of a large number of students, the opinions of the students from the ‘Business Administration Department’ at Anadolu University,
considered as ’entrepreneur and executive candidates for the future’ were selected. To define the relationship between two or more variables and learn the cause and effect relationship, the correlational research method, one of the quantitative research methods, was used. Purposive sampling technique, which tries to explain natural and social events or phenomena, was applied. To figure out the students’ whistleblowing attitude and intention, ‘Whistleblowing as Planned Behavior’ survey, based on Theory of Planned Behavior by Ajzen (1991) and developed by Park and Blenkinsopp (2009), was used. The results were evaluated according to the data gathered from 2683 students who are prospective candidates for future managerial and entrepreneurial positions. As a result, it was found out that Gen Y students’ intention towards whistleblowing is higher due to socio-political and economic experiences they have undergone. Overall Gen Ys are more competent than Gen Xs in terms of online whistleblowing, they are more intensely internalizing electronic business processes.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, Generations, Theory og planned behaviour

Türk Öğrencilerin Meşru İhbarcılığa Yönelik Tutum ve Niyetleri

Öz

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi iş hayatında ve sosyal hayatta önemli değişimlere yol açmıştır. Sözgelimi insanların haberleşmesi tamamen farklı araçlar kullanılarak yapılmaya başlamıştır. İş yapma yöntemleri değişmiştir. Artık bilgisayar okuryazarı olmayan, internet teknolojilerini kullanamayan hatta İngilizce bilmeyen insanların çalışma hayatında yeri neredeyse yoktur. Yeni teknolojiler beraberinde yeni fırsatları ve yeni sorunları da beraberinde getirmiştir. Meşru ihbarcılık (Whistleblowing) olarak Türkçe’ye çevirdiğimiz kavram da bu yeni konular arasında yer almaktadır. Örgüt içindeki uygunsuz ve etik olmayan durumların çalışanlar tarafından yetkililere bildirilmesi olarak tanımlayabileceğimiz “meşru ihbarcılık” davranışının nasıl algılandığı bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Özellikle gençlerin ve yaşlıların, başka bir deyişle X ve Y kuşağı olarak ayrılan iki farklı kuşağın meşru ihbarcılık tutum ve niyetlerini arasında ne gibi farklar olduğu araştırmada irdelenmektedir. Daha çok sayıda öğrencinin verilerine erişip analiz edebilmek için Açıköğretim Fakültesi öğrencileri üzerine yürütülen araştırmada “geleceğin girişimci ve yönetici adayları” olarak değerlendirdiğimiz “İşletme” bölümü öğrencilerinin görüşleri seçilmiştir. İki veya daha fazla değişken arasındaki neden sonuç ilişkilerini analiz etmek amacıyla nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel/korelasyonel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Öğrencilerin meşru ihbarcılık tutum ve niyetlerini ortaya çıkarabilmek için Ajzen (1991)’in Theory of Planned Behavior - Planlanmış Davranış Teorisi (PDT)’ne göre Park ve Blenkinsopp (2009)’un geliştirdiği “Whistleblowing as Planned Behavior” ölçeği kullanılmıştır.
2683 yönetici ve girişimci adayı öğrenciden elde edilen veriler analize tabi tutulmuş ve çıkan sonuçlar değerlendirilmiştir. Sonuç olarak bu iki kohortun deneyimlediği sosyopolitik ve ekonomik sürece bağlı olarak, Y kuşağı öğrencilerin meşru ihbarcılık niyetleri X kuşağı öğrencilere göre yüksek çıkmıştır. Y kuşağının bu davranışı meşru ihbarcılığın elektronik ortamlarda yapılabilmesi ve genç kuşağın elektronik iş süreçlerini daha yaygın içselleştirmesi ile açıklanabilir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi Uçurma, Nesil, Planlanmış davranış teorisi

Kaynakça

• ACFE. (2004). 2004 Report to the Nation on Occupational Fraud and Abuse. AFCE.
• ACFE. (2016). Report to the Nations on Occupational Fraud and Abuse.
• Ağlargöz, O. (2013). Stratejik Yönetim ve Kurumsal Yönetişim. K. Mirze, S. Besler, A. Şakar, M. Barca, D. Paşaoğlu, O. Ağlargöz, & F. Dalyan içinde, Stratejik Yönetim II. Anadolu Üniversitesi.
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211. doi:http://dx.doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
• Ajzen, I. (2002). Perceived Behavioral Control, Self-Efficacy, Locus of Control, and the Theory of Planned Behavior. Journal of Applied Social Psychology, 32(4), 665-683.
• Aktan, C. C. (1996). Turgut Özal'ın Değişim Modeli ve Değişime Karşı Direnen Güçlerin Tahlili. Türkiye Günlüğü Dergisi, 15-32.
• Aktan, C. C. (2008). Meslek Ahlakı ve Sosyal Sorumluluk. İş Ahlakı Dergisi, 1(1), 99-121.
• Algan, E. (2016, 03 12). T24. 07 14, 2017 taken from http://t24.com.tr/yazarlar/emine-algan/roche-davasi-vicdanin-ve-durustlugun-zaferi,14087
• Altuntuğ, N. (2012). Kuşaktan Kuşağa Tüketim Olgusu ve Geleceğin Tüketici Profili. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 203-212.
• Arslan, A., & Staub, S. (2015). Kuşak Teorisi ve İç Girişimcilik Üzerine Bir Araştırma. KAÜ İİBF Dergisi, 6(11), 1-24.
• Baltacı, A. (2017). Bilgi Uçurma: Kavram ve Kuramsal Temeller. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 397-423.
• Baraz, A. B., & Şivil, H. (2017). The Relationship between Demographic Variables Between Gen X and Gen Y Students and Organizational Citizenship Behavior. Journal of Youth Researches, 5(13), 109-126.
• Başaran, E. (2010, 06 10). Hürriyet.com.tr. 14 07, 2017 taken from Gündem: http://www.hurriyet.com.tr/devlete-5-2-milyon-kazandirdi-issiz-kaldi-14740826
• Beyhan, M. A. (1999). II. Abdülhanid Döneminde Hafiyye Teşkilatı ve Jurnaller. İlmî Araştırmalar : Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, 8, 65-83.
• BİMER. BİMER. 07 24, 2017 taken from https://www.bimer.gov.tr/
• Brief, A. P., & Motowidlo, S. J. (1986). Prosocial Organizational Behaviors. Academy of Management Review, 44(4), 710-725.
• BSI. (2004). Küresel İhbar Politikası ve. 07 24, 2017 taken from https://www.bsigroup.com/LocalFiles/tr-TR/ihbar%20Politikasi.pdf
• Bülbül, İ. (2005). Türkiye'de İkinci Dünya Savaşı Döneminde Savaşın Sosyal Yaşam Üzerinde Etkileri. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılapları Estitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çiftçi, B. (2017). Türkiye’de Toplumsal Kültürün Örgütlerde İhbarcılık Üzerine Etkisi: Hofstede’in Kültürel Boyutlar Teorisi Bağlamında Bir Değerlendirme. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(10), 147-166.
• CİMER. (tarih yok). CİMER. 12 06, 2017 taken from http://www.devlette.com/cumhurbaskanligi-iletisim-merkezi-cimer-sikayet-basvurusu/
• Danışman, S. A. (2012). Sosyal Sorumluluk Olarak İhbarcılık. İş Ahlakı Dergisi, 5(2), 227- 233.
• DeGeorge, R. T. (1999). Business Ethics (5 b.). New Jersey: Prentice Hall.
• Devine, T., & Maassarani, T. F. (2011). The Corporate Whistleblower’s Survival Guide: A Handbook for Committing the Truth. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers.
• Doğan, A. N. (2009, 11 07). Yakın Tarihimizin Utanç Veren Olayları: 27 Mayıs Darbesi,1960. Milliyet. 04 22, 2017 taken from http://blog.milliyet.com.tr/yakin-tarihimizin-utanc-veren-olaylari--27-mayis-darbesi--1960/Blog/?BlogNo=212490
• Dozier, J. B., & Miceli, M. P. (1985). Potential Predictors of Whistle-Blowing: A Prosocial Behavior Perspective. Academy of Management Review, 10(4), 823-836.
• Erkmen, T. (2014, 11 25). Kişisel İtibar ve Whistleblowing. 07 21, 2017 taken from Slideshare: https://www.slideshare.net/itibarenstitusu/kiisel-itibar-ve-whistleblowing-turhan-erkmen
• Erol, F., & Öz, M. (2016, 01 30). A Study on the Increasing Retro Trends of Gereration Y. International Journal of Social Sciences, 41(1), 53-59.
• Gaudet, R. (2016). Whistleblowing: How Millennials’ Desire for Transparency Affects National Security: Baker School Project. The University of Tennessee, USA.
• Grant, C. (2002). Whistle Blowers: Saints of Secular Culture. Journal of Business Ethics, 39, 391-399.
• Haydaroğlu, İ. (1997). II. Abdülhamit'in Hafiye Teşkilatı Hakkında Bir Risale. Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi, Tarih Araştırmaları Dergisi, 109-133.
• Hersh, M. (2002). Whistleblowers- Heroes or Traitor?: Individual and Collective Responsibility for Ethical Behavior. Annual Reviews in Control(26), 243-262.
• Hoffman , M. W., & Schwartz, M. S. (2015). The Morality of Whistleblowing: A Commentary on Richard T. De George. Journal of Business Ethics, 771-781.
• Hür, A. (2015, 08 16). Her daim itibarlı (!) meslek: Jurnalcilik. Radikal. 03 14, 2018 taken from http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/her-daim-itibarli-meslek-jurnalcilik-1416114/ adresinden alındı
• İzmirlioğlu, K. (2008). Konumlandırmada Kuşak Analizi Yardımıyla Tüketici Algılarının Tespiti: Türk Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. Muğla: Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Jubb, P. B. (1999). Whistleblowing: A Restrictive Definition and Interpretation. Journal of Business Ethics, 77-94.KPMG Forensic Fraud Survey. (2003). Fraud Survey. Montvale: KPMG.
• Kuran, E. (2013, 06 09). Yaşasın Y Kuşağı. (A. Arman, Röportaj Yapan) 04 20, 2017 taken from http://www.hurriyet.com.tr/yasasin-y-kusagi-23465715
• Kuran, E. (2015, Eylül). HBR Türkiye. https://hbrturkiye.com/dergi/turkiye-nin-y-kusagi-sirketlerden-ne-istiyor adresinden alındıKurumsal Yönetim. (2017). Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu A.Ş.
• Latané, B., & Darley, J. M. (1970). The Unresponsive Bystander. New York: Appleton-Century-Crofts.
• Leeds, R. (1963). Altruism and The Norm of Giving. Merrill-Palmer Quarterly of Behavior and Development, 9(3), 229-240.
• Mengi, Z. (2003). KİGEM. http://www.kigem.com/is-basarisinda-kusak-farki.html adresinden alındı
• Miceli , M. P., & Near, J. P. (1992). Blowing the whistle: The organizational and legal implications for companies and employees. Lexington Books.
• Miceli , M. P., Near, J. P., & Schwenk, C. R. (1991). Who Blows the Whistle and Why? Industrial and Labor Relations Review, 1(45), 113-130.
• Miceli, M. P., & Dozier, J. B. (1985). Potential Predictors of Whistle-Blowing : A Prosocial Behavior Perspective. Academy of Management Review, 4(10), 823-836.
• Miceli, M. P., & Near, J. P. (1985). Organizational Dissidence : The Case of Whistle-Blowing. Journal of Business Ethics.
• Miceli, M. P., & Near, J. P. (1992). Blowing the Whistle: The Organizational and Legal Implications for Companies and Employees. Lexington Books.
• Miceli, M. P., Near, J. P., & Dworkin, T. M. (2008). Whistle-blowing in Organizations. Taylor & Francis Group, LLC.
• Near, J. P., & Marcia, M. P. (1996). Whistle-Blowing: Myth and Reality. Journal of Management, 22(3), 507-526.
• Near, J. P., Rehg, M. T., Van Scotter, J. R., & Miceli, M. P. (2004). Does Type of Wrongdoing Affect the Whistleblowing Process? Business Ethics Quarterly, 14(2), 219-242.
• NWC. (tarih yok). 10 22, 2017 tarihinde National Whistleblowing Center: http://www.whistleblowers.org/ adresinden alındı
• Organ, D. W., Podsakoff , P. M., & MacKenzie, S. B. (2006). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecedents, and Consequences. Thousand Oaks: SAGE Publications, Inc. doi: http://dx.doi.org/10.4135/9781452231082.n2
• Orr, L. H. (2001). Is Whistle-Blowing the Sama as Informer? Business & Society Review(39), 4-17.
• Park, H., Blenkinsopp, J., Oktem, M. K., & Omurgonulsen, U. (2008). Cultural orientation and attitudes towards different forms of whistleblowing: A comperasion of South Korea, Turkey and the UK, 82 (4). Journal of Business Ethics, 929-939.
• Sayğan, S., & Bedük, A. (2013). Ahlaki Olmayan Davranışların Duyurulması (Whistleblowing) ve Etik İklimi İlişkisi Üzerine Bir Uygulama, 28(1). Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 1-23.
• Seifert, D. L. (2006). The Influence of Organizational Justice on the Perceived Likelihood of Whistleblowing. Washington State University.Stroman, S. H., & Duff, E. R. (2012, 07 27). The Latchkey Child: Whose Responsibility? Childhood Education, 76-79. http://dx.doi.org/10.1080/00094056.1982.10520550 adresinden alındı
• Tekin, A. G. (2003). Kurumsal Yönetişim (Corporate Governance), Kuvvetler Ayrılığı İlkesi ve Denetimden Sorumlu Komiteler. Ekonomistler Bülteni. 12 04, 2017 tarihinde http://www.angelfire.com/ok4/aligunertekin/200305CGDSKomiteler.pdf adresinden alındıToruntay, H. (2011). Takım Rolleri Çalışması: X ve Y Kuşağı Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü .
• TUİK. (2016). Nüfus ve Demografi. 04 20, 2017 taken from Konularına Göre İstatistikler: http://www.tuik.gov.tr/Start.do Uğur, H. (2013). Suçların İhbarı ve İhbarcıların Korunması. TBB Dergisi, 108, 383-406.
• Vandekerckhove, W. (2006). Whistleblowing and Organizational Social Responsibility: A Global Assessment, 7-8. Ashgate Publishing Limited.
• Verschoor, C. C. (2010). We need more whistleblowers. Stratejic Finance.