COĞRAFİ İŞARET ALMIŞ YÖRESEL ÜRÜNLERİN BİLİNİRLİK DÜZEYİ VE TÜKETİCİ TUTUMLARINA ETKİSİ: BAYBURT İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 673 - 702, 29.11.2022

Serhat Kalekahyası , Bora Göktaş

https://doi.org/10.30692/sisad.1142517

Cited By: 6

Öz

Küreselleşmeyle birlikte dünyanın tek pazar olma yolunda büyük bir ivme kazanmış olması, ticarete aşırı kar elde etme düşüncesini tetiklemiş ve buna paralel olarak da içeriği oynanmış gıdaların pazar paylarının artmasına neden olmuştur. Yaşanılan bu gelişmelere karşı tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek ve pazarda taklit edilmiş kullanımlara karşı koruyucu nitelikte ortaya konan stratejiler coğrafi işaret düzenlemelerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışma coğrafi işaret almış yöresel ürünlerin bilinirlik düzeyi ve tüketici tutumlarına etkisini ortaya koymak için yapılmıştır. Araştırma Bayburt ilinde yaşayan 18 yaş üzeri tüketiciler üzerinde yapılmıştır. Araştırmada SPSS-25 istatistik programı kullanılarak tüketicilerin coğrafi işaretli yöresel ürünlerle ilgili bilgi düzeyleri ile tutum ve davranışları istatistiksel sınamalarla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bayburt ilinde toplam 12 tane coğrafi işaret almış olan yöresel ürün olmasına rağmen tüketicilerin coğrafi işaret konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları ortaya çıkarılmıştır. Coğrafi işaretli ürünlerin tanıtımı noktasında eksiklikler olduğu tespit edilmiştir. Tüketicilerin coğrafi işaretli ürünlere daha fazla ödeme yapabilecekleri halde coğrafi işaretli ürünlere erişimde zorluklar yaşadığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı ve bilinirliği ile coğrafi işaretli ürün satın alma davranışı arasında anlamlı bir ilişki olduğu ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bayburt ili, yöresel ürün, coğrafi işaret, marka bilinirliği, tüketici tutumları

The Effect of Geographical Indications on the Level of Awareness and Consumer Attitudes of Local Products: An Example of Bayburt Province

Öz

The fact that the world has gained tremendous momentum to become a single market with globalization has triggered the idea of making excessive profits on the trade. In parallel, the market shares of foods with modified content have increased. Strategies that can meet the needs of consumers against these developments and protect against imitated uses in the market have led to the emergence of geographical indication regulations. This study was carried out to reveal the effect of local products with geographical indication on the level of awareness and consumer attitudes. The research was conducted on consumers over the age of 18 living in Bayburt. In the research, it was tried to reveal the knowledge levels, attitudes and behaviors of consumers about geographically marked local products by using the SPSS-25 statistical program. Although there are 12 regional products in Bayburt that have received a total of 12 geographical indications, it has been revealed that consumers do not have sufficient knowledge about geographical indications. It has been determined that there are deficiencies in the promotion of geographically indicated products. It has been determined that although consumers can pay more for products with geographical indications, they have difficulties in accessing products with geographical indications. In this direction, it has been revealed that there is a significant relationship between consumers' perception and awareness of geographically indicated products and their purchasing behavior of geographically characterized products.

Anahtar Kelimeler

Bayburt Province, local product, geographical indication, brand awareness, consumer attitudes

Kaynakça

• Aktuğlu, I. K. (2016). Marka Yönetimi: Güçlü ve Başarılı Markalar İçin Temel İlkeler (5. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Alataş, C. (2021). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Yer Markalaşması ve Tüketicinin Referans Fiyat Ödeme Durumu ile İlişkisi. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi.
• Altuntaş, A. ve Gülçubuk, B. (2014). ‘‘Yerel Kalkınmada Yaygınlaşan Bir Araç Olarak Geleneksel Gıdalar ve Geleneksel Gıda Mevzuatının Yaygınlaştırılabilirliği’’. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 31 (3), 73-81
• Bahçekapılı, M. A. (2019). Marka Ürününde Satın Alma Aşamasından Üzerinde Bir Öğeden Öğenin Öğesi Rolü: Akıllı Telefon Üzerinde Satış Özelliklerinin Marka Farkındalığının Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkisi Üzerindeki Etkisi: Akıllı Telefon Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Maramara Üniversitesi. Bali, C. (2021). Tarımsal Üretimde Coğrafi İşaretin Üreticiler Üzerindeki Etkileri: Adıyaman ve Şanlıurfa Örneği. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Harran Üniversitesi.
• Başanbaş, Ş. (2013). Algılanan Kalite ile Müşteri Tatmini Arasındaki İlişki: Filltre Kullanıcıları Üzerine Yapılan Ampirik Bir Çalışma. Akademik Bakış Dergisi. 34 (Ocak-Şubat), 1-21.
• Bedük, A. (2004). Marka imajı ve ihracata etkileri. SE Standart Dergisi, (508), 41-44.
• Casabianca, F., Sylvander, B., Noël, Y., Béranger, C., Coulon, J. B., & Roncin , F. (2005). "Terroir et Typicité: Deux Concepts-Clés Des Appellations D’origine Contrôlée Essai de Définitions Scientifiques et Opérationnelle”. Communication Pour le Symposium International Territoires et Enjeux du Développement Régional,Lyon, PSDR.
• Coşkun, A. Y. (2001). Coğrafi İşaretler. (Uzmanlık Tezi, T.C. Türk Patent Enstitüsü). https://ci.turkpatent.gov.tr/uploads/files/asu.pdf adresinden alındı.
• Çakırer, M. A. (2013) Marka Yönetimi ve Marka Stratejileri. Bursa: Ekin Yayınevi
• Çelikbaş, M. (2015). Kişisel Satış ile Marka Bilinirliğinin Önemi Üzerine Bir Araştırma. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi.
• Deneçli, S. (2015). Markaların Sosyal Medya Yönetimi (1 baskı). İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Duman, S. (2010). Kastamonu'ya Gelen Kayak Turistlerinin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi.
• Dönmez, Ö. Ç. (2020). Gastronomik Etkinliklerde Turistlerin Coğrafi İşaret Deneyimi, Memnuniyet ve Davranışsal Niyete Etkisi: Adana Örneği. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi.
• Durgut, Ş. (2019). Sponsorluk, Reklam ve Promosyon Marka Bilinirliği ve Satın Alma Tercihi Üzerindeki Etkisi: Havayolu Taşımacılığı Üzerinde Uygulama. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi.
• Esmer, Y., & Özdaşlı, K. (2018). Akademik Yönetimde Psikolojik Sözleşme İhlali Etik Liderlik ve Prososyal Davranışlar. Ankara: Çizgi Kitapevi Yayınları.
• Gökovalı, U. (2007). Coğrafi İşaretler ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 21,(2), 21-30.
• Göktaş, B. (2019). Mal ve Hizmet Pazarlama (4 P ve 8 P kavramları) (1 baskı). Bayburt: İmaj Yayınevi.
• Güler, T. (2019). Coğrafi İşaretli Erzurum Kadayıf Dolması Tüketici Tercihleri ve Ödeme İstekliliğinin Analizi. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Gülerhocaoğlu, T. (2017). Mobil Pazarlama Uygulamalarına Yönelik Tüketici Tutumları:Bir Araştırma. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Hashimoto A. ve Telfer J. D. (2008). “From Sake to Sea Urchin: Food and Drink Festivals and Regional Identity in Japan”. InC. M. Hall & L. Sharples (Eds.). 81 Food and Wine Festivals and Events Around the World. Oxford: Elsevier (250-278).
• İloğlu, N. (2014). Coğrafi İşaretlerin Tescili ve Denetimi Üzerine Farklı Ülke Sistemlerinin İncelenmesi ve Türkiye Uygulaması. (Uzmanlık Tezi, Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı).
• Kaya, D. (2021). Planlı Davranış Kuramı Çerçevesinde Otel İşletmeleri Mutfak Çalışanlarının Coğrafi İşaretli Gıda Ürünlerini Kullanmaya Yönelik Tutumları. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi.
• Küçükyılmaz, S. (2019). Tüketicilerin Coğrafi İşaretli Ürün Farkındalığı ve Algısının Analizi. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi
• Maraş, Z. (2006). Gelir-Tüketim İlişkileri ve Türkiye Örneği: 1960-2004. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Moral, S. (2018). Konut Satım Alımlarında Tüketici Davranışı ve Marka Algısı ile Bilinirliğinin Satın Alıma Etkisi. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi.
• Moralıoğlu, D. (2014). Ben Marka Olsam. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Orhan, A. (2010). Yerel Değerlerin Turizm Ürününe Dönüştürülmesinde "Coğrafi İşaretlerin" Kullanımı.Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 243-254. https://dergipark.org.tr/en/pub/atad/issue/16800/174510 adresinden alındı.
• Özgür, D. (2011). Coğrafi İşaretlerin Korunması: Avrupa Birliği'ndeki Hukuki Çerçeve ve Türkiye Uygulaması. (Basılmış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Şekerkaya, A., & Erdoğan, G. (2019). Marka Kişiliğinin ve Marka Sadakatinin Oluşumunda Deneyimsel Pazarlamanın Rolü. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi,14(52), 7-33.
• Tanrıkulu, M. (2018). Coğrafya ve Kültür (Mekan-Kültür-Tarih-Coğrafi İşaret) (2 baskı). Ankara: Edge Akademi Yayınları.
• Taşlıdere, E., & Eryılmaz, A. (2012). Basit Elektrik Devreleri Konusuna Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirilmesi ve Öğrencilerin Tutumlarının Değerlendirilmesi. Journal of Turkish Science Education, 9(1), 31-46. https://www.tused.org/index.php/tused/article/download/419/357 adresinden alındı.
• Tekelioğlu, Y. (2019). Coğrafi İşaretler ve Türkiye Uygulamaları. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 47-75. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ufuksbedergi/issue/57470/815063 adresinden alındı.
• Tekin, F. (2018). Marka Bilinirliğinin Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisinde Sosyal Medyanın Aracılık Rolü. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Teuber, R. (2007). Geographical Indications of Origin as a Tool of Product Differentiation – The Case of Coffee. 105th EAAE Seminar International Marketing and International Trade of Quality Food Products, Bologna.
• Topbaş, N. T. (2019). Yerel ve Kırsal Kalkınmada Coğrafi İşaret: Zile Pekmezi Araştırması. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Tursun, D. (2013) Farklı Kültürdeki Üniversite Öğrencilerinin Global Markalı Ürünlerdeki Marka Bağımlılığının Karşılaştırılması: Urumçi-Ankara (Çin-Türkiye) Örneği. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Türk Patent ve Marka Kurumu https://www.ci.turkpatent.gov.tr. (Kasıım,2021)
• Uyanık, B. (2021). Coğrafi İşaretli Kars Kaşarı Dondurması. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Ünal, M. (2019). Marka Bilinirliği ve Marka Güveninin Müşteri Tatmini ve Marka Sadakati Üzerine Etkisi. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi.
• Yıldız, M.H. (2021). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Bölge Halkı Tarafından Bilinirliğinin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi: Isparta Örneği. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi.
• Yılmaz, M. (2020). Coğrafi İşaretli ve Organik Ürünler ile İlgili Tüketicilerin Bilgi Seviyeleri, Tutumları ve Tüketici Davranışları: Samsun İli Örneği. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Yılmaz, E. (2021).Turizm İşletme Belgeli Yiyecek İçecek İşletmelerinin Menülerinde Coğrafi İşaretli Ürünlerin Yer Alma Durumunun İncelenmesi: Ankara İli Örneği. (Basılmış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi.