1971-1980 DÖNEMİ TÜRK ROMANINDA ÇOK EŞLİLİK

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 377 - 387, 29.07.2024

Adem Gürbüz

https://doi.org/10.30692/sisad.1433942

Öz

Çok eşlilik, eski Türklerde, Osmanlı toplumunda ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yaygın olmayan; fakat yine de toplumsal yaşamda rastlanan bir olgudur. Toplumsal yapımızda bir erkeğin birden fazla kadınla evlenmesini ifade eden çok eşlilik, özellikle kırsal kesimde görülen bir uygulama olmakla birlikte kent yaşamında da nadiren rastlanan bir olgudur.
Roman, yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan olayları işler, az veya çok, toplumsal yaşama tanıklık eder. Bu çalışma 1971-1980 döneminde yayımlanmış romanlardaki çok eşlilik örneklerini irdelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında ilgili dönemde roman yazmış elli romancıya ait yüz yirmi roman tespit edilmiş ve bu romanlar doküman analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırma neticesinde incelenen romanlardan yirmi sekizinde çok eşlilik örneği tespit edilmiştir. Buna göre romanların kahir ekseriyetinde zenginlik ile çok eşlilik arasında paralellik vardır ve zengin erkekler, çok eşlilik yapmayı kendileri için bir tür hak olarak görmüştür. Çok eşlilik, romanlarda çoğunlukla kırsal kesime yakıştırılmış, kent romanlarında çok daha az işlenmiştir. Köy ve kent yaşamının birlikte sürdürülmesi, çocuk sahibi olunamayış, statü değişimi/zenginleşme vb. unsurlar; romanlarda çok eşliliği besleyen unsurlar olarak ön plana çıkar.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Roman, Çok Eşlilik, Evlilik

Etik Beyan

Bu makale “Türk Romanında Aile (1971-1980)” isimli yayımlanmamış doktora tezinden üretilmiştir.

Polygamy in Turkish Novel of the Period 1971-1980

Öz

Polygamy was not common among ancient Turks, in Ottoman society and in the history of the Republic of Turkey; but it is still a phenomenon encountered in social life. Polygamy, which refers to a man marrying more than one woman in our social structure, is a practice seen especially in rural areas, but it is also a rarely encountered phenomenon in urban life.
The novel deals with events that have happened or are possible to happen, and bears witness to social life, more or less. This study aims to examine examples of polygamy in novels published between 1971 and 1980. Within the scope of the study, one hundred and twenty novels belonging to fifty novelists who wrote novels in the relevant period were identified and these novels were examined using the document analysis method. As a result of the research, examples of polygamy were detected in twenty-eight of the novels examined. Accordingly, in the vast majority of novels, there is a parallel between wealth and polygamy, and rich men saw polygamy as a kind of right for themselves. Polygamy is mostly attributed to rural areas in novels, and is discussed much less in urban novels. Continuing village and city life together, not being able to have children, status change/enrichment, etc. elements; They come to the fore in the novels as elements that nourish polygamy.

Anahtar Kelimeler

Republican Era, Novel, Polygamy, Marriage

Kaynakça

• AKÇAM, D. (2013). Kanlıdere’nin Kurtları. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• ASLAN, C., UĞURLU, S. B. & BALIK, M. (2009). Ömer Polat'ın Romanlarında Taşra Düzeni. Oktay Belli (Ed.) içinde, II. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh'un Gemisi Sempozyumu, s. 479-487. Ağrı: Ağrı Valiliği Kültür Yayınları.
• ATILGAN, Y. (2014). Anayurt Oteli. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• BAYKURT, F. (2015). Köygöçüren. İstanbul: Literatür Yayınları.
• DEMİREL, Ö., GÜRBÜZ, A. & TUŞ, M. (1992). Osmanlılarda Ailenin Demografik Yapısı. Ezel Erverdi (Ed.) içinde, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, s. 89-153. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.
• EDGÜ, F. (2015a). O. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• EDGÜ, F. (2015b). Kimse. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• ERBİL, L. (2011). Tuhaf Bir Kadın. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• ERÖZ, M. (1991). Evlenme ve Düğün Töreni İle İlgili Türk Gelenekleri. B. Dikeçligil & A. Çiğdem (Der.) içinde, Aile Yazıları 4-Evlilik Kurumu ve İlişkileri. s. 303-308. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• ESEN, N. (1991). Türk Romanında Aile Kurumu. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• ESEN, N. (1992). Türk Ailesindeki Değişimin Romanımıza Yansımaları. Ezel Erverdi (Ed.) içinde, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 2. s. 279-295. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• FÜRUZAN. (2014). Kırk Yedi’liler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• GÖKALP, Z. (2012b). Türk Ahlâkı. İstanbul: Toker Yayınları.
• GÖKÇEN, A. (2014). Aile Türleri ve Başlıca Aile Sınıflandırmaları. M. Aydın (Ed.) içinde, Sistematik Aile Sosyolojisi. s. 93-119. Konya: Çizgi Kitabevi.
• İLHAN, A. (1985). Fena Halde Leman. İstanbul: Özgür Yayın-Dağıtım.
• İLHAN, A. (2005). Sırtlan Payı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İLHAN, A. (2014). Bıçağın Ucu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• KANTER, B. (2009). Servet-i Fünûn Romanında Aile, Kadın ve Çocuk (Basılmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi.
• KAYA, M. (2008). Dünden Bugüne Çok Eşlilik. İstanbul: Çıra Yayınları.
• KEMAL, Y. (2009). Demirciler Çarşısı Cinayeti. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KEMAL, Y. (2012). Yusufçuk Yusuf. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KEMAL, Y. (2014c). Çakırcalı Efe. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KUTLU, A. (2002). Islak Güneş. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• MİYASOGLU, M. (1997). Dönemeç. İstanbul: Konak Yayınları.
• NADİR, K. (1978). Kaderin Sırrı. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• NADİR, K. (1990). Bir Çatı Altında. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• NESİN, A. (2013). Tatlı Betüş. İstanbul: Nesin Yayınevi.
• ÖZ, E. (2014). Yaralısın. İstanbul: Can Yayınları.
• POLAT, Ö. (2011a). Dilan. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• POLAT, Ö. (2011b). Saragöl. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• POLAT, Ö. (2013). Mahmudo İle Hazel. İstanbul : Evrensel Basım Yayın.
• RİFAT, O. (1992). Danaburnu. İstanbul: Adam Yayınları.
• SOYSAL, S. (2013). Yenişehir’de Bir Öğle Vakti. İstanbul: İletişim Yayınları.
• SOYSAL, S. (2014). Şafak. İstanbul: İletişim Yayınları.
• TABAKOĞLU, A. (1992). Osmanlı Toplumunda Aile. Ezel Erverdi (Ed.) içinde, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi 1, s. 84-88. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.
• TAHİR, K. (2013a). Karılar Koğuşu. İstanbul: İthaki Yayınları.
• TAHİR, K. (2013b). Namuscular. İstanbul: İthaki Yayınları.
• TARHAN, N. (2014). Son Sığınak Aile. İstanbul: Nesil Yayınları.
• TİMUR, S. (1972). Türkiye’de Aile Yapısı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• TÜRKALİ, V. (2014). Bir Gün Tek Başına. İstanbul: Everest Yayınları.