BRICS-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 201 - 217, 31.07.2025

Nesrin Dirimeşe

https://doi.org/10.30692/sisad.1603640

Öz

Çağdaş bir devlet yaratmak idealiyle kuruluşundan bu yana yönünü batıya çeviren Türkiye, yalnızca batıda değil tüm dünyada meydana gelen gelişmeleri her dönem yakından takip etmiştir. Bununla birlikte uluslararası topluluklara üyelik yoluyla hem dış politikadaki sorunlarını barışçıl yollarla çözmek hem de ulusal çıkarlarını korumak doğrultusunda bir dış siyaset izlemiştir. Günümüz küresel sisteminde birbirinden farklı hedeflerle bir araya gelmiş uluslararası toplulukların devletlerarası ilişkilerin belirlenmesinde büyük pay sahibi aktörler olduğu açıktır. Türkiye, sahip olduğu jeopolitik konumu gereği bulunduğu coğrafyada bilhassa güvenlik ve ekonomik iş birliği topluluklarına üye olmaya gayret göstererek ulusal çıkarlarını uluslararası iş birliği temeline dayalı korumak yönünde çalışmalar yürütmekte olan bir ülkedir. Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinin günümüzde durma noktasına gelmesi sonrası uluslararası arenada ‘Batı’ iş birliğinin Türkiye’nin gelişmesi yolunda tek çare olmadığını ve farklı alternatiflerinin de olduğunu gözler önüne sermesi açısından BRICS-Türkiye ilişkileri büyük önem arz etmektedir. BRICS’in topluluğun yeni üyelere açık olduğunu beyanının ve Kazan’da gerçekleştirilen son BRICS Zirvesi’ne Türkiye’nin katılımının ardından üyeliğin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği tartışmaları gündemi meşgul eden siyasi gelişmelerin başında gelmektedir. Bu çalışmanın amacı BRICS’in küresel ekonomideki yerini incelemek, Türkiye-BRICS ilişkilerini yaşanan son gelişmeler ekseninde değerlendirmek ve BRICS’e üyelik durumunda Türkiye’nin elde edebileceği kazanımlar ile üyeliğin getirebileceği riskler hakkında çıkarımlarda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

BRICS , Dış Politika , Güvenlik , Jeopolitik , Uluslararası Ekonomi

Etik Beyan

Çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğumu beyan ederim.

Destekleyen Kurum

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ

Teşekkür

Bu çalışmada desteklerini esirgemeyen Kafkas Üniversitesi 'ne ve Kafkas Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sayın Nurhan AYDIN'a teşekkürlerimi sunarım.

An Assessment Of BRICS-Türkiye Relations

Öz

Türkiye, which has turned its direction to the west since its foundation with the ideal of creating a modern state, has always closely followed developments not only in the west but also in the entire world. However, it has pursued a foreign policy in line with both solving its foreign policy problems through peaceful means and protecting its national interests through membership in international communities. It is clear that international communities that have come together with different goals in today's global system are actors with a major share in determining interstate relations. Türkiye is a country that strives to become a member of security and economic cooperation communities in particular in the geography it is located in due to its geopolitical position and is working to protect its national interests based on international cooperation. BRICS-Türkiye relations are of great importance in terms of showing that 'Western' cooperation is not the only solution for Türkiye's development in the international arena after the European Union membership process has come to a standstill today and that there are also different alternatives. Following the BRICS declaration that the community is open to new members and Türkiye's participation in the last BRICS Summit held in Kazan, discussions on whether membership will be realized are among the political developments that occupy the agenda. The purpose of this study is to examine the place of BRICS in the global economy, to evaluate Türkiye-BRICS relations in the context of recent developments, and to draw conclusions about the gains that Türkiye can gain in the event of membership to BRICS and the risks that membership may bring.

Anahtar Kelimeler

BRICS , Foreign Policy , Security , Geopolitics , International Economics

Kaynakça

• ABAY, E. G. (2024, 01 Mayıs). Üye ülke sayısını iki kat artıran BRICS, küresel ekonomi ve enerjideki rolünü büyütüyor. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/uye-ulke sayisini-iki-kat-artiran-brics-kuresel-ekonomi-ve-enerjideki-rolunu-buyutuyor/3100861
• ABD Yaptırımları (Ticaret Bakanlığı, 2022) https://ticaret.gov.tr/yurtdişi-teskilati/güneyasya/iran/raporlar/musavirlik-raporlari/abd-yaptirimlari
• AĞIR, H. ve YILDIRIM, S. (2015). Türkiye ile BRICS Ekonomilerinin Makroekonomik Performans Karşılaştırması: Betimsel Bir Analiz. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi / KSU Journal of Social Sciences, 12(2), 39-66.
• AKSU, M. (2017). Değişen Küresel Düzenin Yükselen Güçleri Türkiye ve BRICS: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Turkey and BRICS, Emerging Powers of the Changing Global Order: A Comparative Analysis. Strategic Public Management Journal ISSN 2149-9543. https://doi.org/10.25069/spmj.307377
• ARTAN, B. (2024). Büyüyen Küresel Güç BRICS Ülkeleri ve Türkiye'nin Dış Ticareti Üzerine Etkileri. Sakarya Üniversitesi İktisat Dergisi, 13(2), 35-57.
• AŞÇI, M. E. (2019). BRICS Ülkelerinin Küresel Güç Olma Potansiyelleri ve Türkiye. Uluslararası Hukuk Ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 39-60. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/764613
• Birleşik Arap Emirlikleri’nin Siyasi Görünümü (t.y), T.C Dışişleri Bakanlığı. https://www.mfa.gov.tr/birlesik-arap-emirlikleri-siyasi-gorunumu.tr.mfa
• Brezilya Ülke Profili (Ticaret Bakanlığı, 2024), T.C. Ticaret Bakanlığı Uluslararası Anlaşmalar ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. https://ticaret.gov.tr/data/5f03238413b876ced4013ae9/Brezilya%20%C3%9Clke% profili-2024.pdf
• ÇELİK, S. (2024). BRICS+5 Genişlemesinin Yaratacağı Fırsat ve Tehditler Bağlamında Değerlendirilmesi. Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 6. sayı: 2. Journal of Politics and International Relations.
• Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’dan BRICS üyeliği açıklaması: AB üyeliğimiz olsaydı belki de bu arayış içinde olmazdık. BBC News Türkçe (2024, 4 Eylül). https://www.bbc.com/turkce/articles/cy54v7rxledo
• DİLEK, Ş., İSTİKBAL, D. ve YANARTAŞ, M. (2018). Küresel Ekonomide Yeni Bir Güç Odağı: “BRICS”. SETA ( Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı), sayı: 256.
• Dünya Nüfus Günü, 2024 (9 Temmuz 2024), TÜİK. sayı:53680, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dunya-Nufus-Gunu-2024-53680
• EFSAS (European Foundation for South Asian Studies). (2023). The BRICS | Origins, Evolution & 2023 Expansion. EFSAS Study Paper. No. 9.
• ER, A. (2018). Kalkınma Süreçlerine Farklı Yaklaşımlar: Çin ve Hindistan Deneyimlerinin Karşılaştırmalı Analizi. (Basılmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Antalya. Etiyopya Ülke Profili(Ticaret Bakanlığı,2024). https://ticaret.gov.tr/data/5f0da7d913b8769ff0574b33/Etiyopya%20%C3%9Clke%20Profili%202024.pdf
• Güney Afrika’nın Ekonomisi (t.y), T.C Dışişleri Bakanlığı. https://www.mfa.gov.tr/guney-afrika-ekonomisi.tr.mfa
• Güney Afrika Genel Bakış (t.y), South African Embassy, Ankara, Türkiye. http://www.southafrica.org.tr/index.php/tr/guney-afrika/genel-bakis
• İran Ülke Profili (t.y), T.C Ticaret Bakanlığı. https://ticaret.gov.tr/yurtdişi-teşkilatı/guney-asya/iran/genel-bilgiler
• İSTİKBAL, D., DİLEK, Ş. & YANARTAŞ, M. (2019). Dönüşen Dünya Düzeninde “BRICS” ve Türkiye’ye Etkisi. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, cilt 4-sayı 7, 47-62.