SİYER-TEFSİR BAĞLAMINDA MEDİNE DÖNEMİ NİFAK HAREKETLERİNDE YAHUDİLER: ŞÂS B. KAYS OLAYI ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Sayı: 5, 43 - 61, 01.01.2019

Cahid Kara

Öz

Siyer ve tefsir yöntem, amaç ve kapsam bakımından iki farklı ilim dalı olmasına rağmen aralarında ciddi anlamda ilişki bulunmaktadır. Siyer rivayetleri Hz. Peygamber dönemi hadiselerini anlatırken sıkça ilgili konulardaki ayetleri de içermektedir. Bu şekilde dönemin olaylarını Kur’an ayetleriyle irtibatlandırırken aynı zamanda Kur’an ayetleri de hadiseler bağlamında delil olarak kullanılmaktadır. Diğer yandan Kur’an’ı açıklama bağlamında tefsir ilmi, çoğu zaman tarihsel arka plana sahip ayetleri tefsir etmede siyerin kaynaklarından yararlanmaktadır. Dolayısıyla Kur’an, her iki ilim dalının ortak noktasını oluşturmaktadır. Bununla beraber ayetlerin tarihsel düzlemin dışında değerlendirildiğinde oldukça farklı anlamlara geldiği de görülmektedir. Biz bu çalışmamızda siyer-tefsir ilişkisini nazarî olarak ortaya koyduktan sonra Hz. Peygamber döneminde meydana gelen örnek bir olayla irtibatlandırarak uygulama aşamasını göstermek istiyoruz.

Anahtar Kelimeler

Siyer, Tefsir, Nifak, Yahudi, Kur’an

Kaynakça

• Birışık, Abdülhamit “Tefsir”, DİA, İstanbul 2011, XL, 281-290.
• Cerrahoğlu, İsmail, “İbn Hişam ve Sire’sindeki Garîbu’l-Kur’ânı” AÜİF İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi, Ankara 1977, III, 1-28..
• Ebû Zehrâ, Muhammed, Hâtemü’n-Nebiyyîn, y.y., Dohâ 1400.
• Fayda, Mustafa, “Siyer ve Meğâzi”, DİA, İstanbul 2009, XXXVII, 319-324.
• Heykel, Muhammed Hüseyin, Hazreti Muhammed Mustafa, ter. Ömer Rıza Doğrul, Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul 1948.
• İbn Hişâm, Abdülmelik (ö. 218/833), es-Sîretü’n-Nebeviyye, tah. Mustafa es-Sakkâ ve ark., Dârü’l-Meârif, I-II, Beyrut trz.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr (ö. 774/1373), Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm, tah. Sâmî b. Muhammed es-Selâme, Dârü Tayyibe, I-VIII, Riyad 1997.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim (ö. 711/1311), Lisânü’l-Arab, tas. Emin Muhammed Abdulvahhâb-Muhammed Sâdık el-Abdî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l- Arabî, I-XVIII, Beyrut 1999.
• İbnü’l-Esîr Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed el-Cezerî (ö. 630/1233), el-Kâmil fi’t-Târîh, tah. Ebü’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî, I-XI, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut 1987.
• Kelpetin, Mahmut, “İslâm Öncesi Medine”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt-Sayı:52, Haziran 2017, 95-113.
• Kelâî, Ebü’r-Rebî‘ Süleymân b. Mûsâ b. Sâlim el-Kelâî (ö. 634/1237), el-İktifâ fî (bimâ Tedammenehû min) Meğâzî Resûlillâh ve’s-Selâseti’l-Hulefâ, tah. Muhammed Kemalüddîn İzzüddîn Ali, Âlemü’l-Kütüb, I-II, Beyrut 1997.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh (ö. 671/1273), el-Câmiu li-Ahkâmi’l-Kurân, tah. Abdullah Abdülmuhsin et-Türkî, I-XXIV, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2006.
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsîrü Mukâtil b. Süleyman, tah. Abdullah Mahmûd Şehhâte, Müessestü’t-Târîhi’l-Arabî, I-V, Beyrut 2002.
• Mübârekfûrî, Safiyyürrahman, er-Rahîkü’l-Mahtûm, Dârü’l-Vefâ, Mısır 2010. Öz, Şaban, İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2006.
• Özel, Mustafa, “Bir Tefsir Kaynağı Olarak İbn Hişâm’ın es-Sîresi”, DEÜİFD, Sayı: XIII-XIV, s. 205-215.
• Semhûdî, Ahmed b. Ali el-Hasenî (911/1506), Vefâü’l-Vefâ bi-Ahbâri Dâri’l-Mustafâ, nşr. Hâlid Abdülganî Mahfûz, I-IV, Beyrut 2006.
• Şâmî, Muhammed b. Yusuf (942/1536), Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Raşâd, tah. Abdülaziz Abdülhak Hilmî, I-XII, Kahire 1997.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd (ö. 310/923), Câmiu’l-Beyân an Tevîli Âyi’l-Kur’ân, tah. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Hicr, I-XXVI, Kahire 2001
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî (ö. 468/1076), Esbâbü’n-Nüzûl, nşr. İsâm b. Abdülmuhsin el-Humeydân, Dârü’l-Islâh, Demmâm 1992.
• Vida, G. Levi Della, “Sîre”, İA, Eskişehir 1997, X, 699.