TÂLÛT-CÂLÛT KISSASI ÖRNEĞİNDE KUR’AN’IN ANLAŞILMASINDA SİYER BİLGİSİNİN ÖNEMİ

Yıl 2019, Sayı: 5, 107 - 128, 01.01.2019

Adnan Adıgüzel

Öz

Kur’an-ı Kerimin indirilmeye başlamasıyla Hz. Muhammed (as) ve ona tabi olanlar yeni bir hayat anlayışı içinde yaşamaya başlamışlardır. Onların bu yeni hayatını Kur’an-ı Kerim şekillendirmiştir. Kur’an, Hz. Peygamber ve Müslümanların hayatını şekillendirirken bazen doğrudan emir ve yönlendirmeler, bazen de onların yaşadıkları problemler, sıkıntılar vb. durumları aşmalarına yönelik ifadeler ve kıssalarla yaşanılan hayatla bağlantılı bir içerik ortaya koymuştur. Bu durum Hz. Peygamberin yaşayışı ile Kur’an arasında iç içe girmiş bir bağlantı oluşturmuştur.
Bu metinde Kur’an’daki anlatımlarla ve özellikle kıssalarla Hz. Peygamber’in o anda yaşadığı hayatın çok yakından ilişkili olduğu üzerinde durulmuştur. Bu anlamda Bakara suresinde yer alan Tâlût-Câlût kıssası ile kıssanın indirildiği Bedir Gazvesi günlerindeki Medine ve çevresindeki durum arasında bağlantı kurulmaya çalışılmıştır. Bu bağlantılar üzerinden kıssada anlatılmak istenilen asıl mesajların neler olduğu konusunda bazı sonuçlar ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

TÂLUT, CALUT, SİYER, KURAN

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Müsned, Dâru’l-Risâle, thk. Şuayb el-Arnavût, 2001, byy.
• Apak, Âdem, “Siyere Kaynaklığı Açısından Kur’an’ın Değeri ve Önemi”, İSTEM: İslam San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, 2010, cilt: VIII, sayı: 16, ss. 9-18.
• Apak, Âdem, Siyer-i Nebî, Ensar Yayınları, İstanbul, 2018.
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Yayınevi, İstanbul, 1988.
• Ay, Mahmut, Kur’an Kıssalarını Sîret Bağlamında Okumak -Hz. Musa Kıssası Örneği-, Ensar Yay., İstanbul, 2017.
• Buhârî, Ebû Abdullah, Muhammed b. İsmail b. Mugîre Berdizbe, el-Cûfî(ö. 256/869), Sahîhu’l-Buhârî, Tah., Kasım eş-Şemmâî er-Rifâî, Dâru’l-Kalem, Beyrut, 1987.
• Buhârî, Ebû Abdullah, Muhammed b. İsmail, el-Edebü’l-Müfred, Mektebetü’l-Meârif, Riyad, 1998.
• Câbirî, Muhammed Âbid, Medhal ile’l-Kur’ani’l-Kerim, Merkezu Dirâsâti’l-Vahdeti’l- Arabiyye, Beyrut, 2006.
• Câbirî, Muhammed Âbid, Fehmu’l-Kur’an, çev. Muhammed Coşkun, Mana Yayınları, İstanbul, 2017.
• Derveze, İzzet, Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, Yöneliş Yay. İstanbul, 1989.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as el-Ezdî es-Sicistânî, (ö. 275/889), Sünenu Ebî Dâvud, Tah. Şuayb el-Arnaut, Muhammed Kamil, Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, Beyrut, 2009.
• Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi, çev. Salih Tuğ, İrfan Yay., İstanbul, 1980.
• Gazalî, Muhammed, Fıkhu’s-Sîre, çev. Resul Tosun, Risale Yay. İstanbul, 2000.
• Hasan, Münir, Kur’an’da Savaş Olgusu, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 2008.
• Heykel, Muhammed Hüseyin, Hz. Muhammed’in Hayatı, çev. Vahdettin İnce, Yöneliş Yay. İstanbul 2000.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed (ö. 597/1201), el-Muntazam fî Târîhi’l-Mulûk ve’l-Umem, Tah. Muhammed Abdulkadir Atâ, Mustafa Abdulkadir Atâ, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut, 1992.
• İbn Habîb, Ebû Cafer Muhammed (ö. 245/859), Kitâbu’l-Muhabber, Haydarabad, 1942.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed t-Temîmî el-Bustî es-Sicistânî (ö. 354/965), es-Sîretu’n-Nebeviyye ve Ahbâru’l-Hulefâ Hz. Peygamber ve Halifeler, çev. Harun Bekiroğlu, Ankara Okulu Yay. Ankara 2017.
• İbn Hişam, Ebû Muhammed Abdulmelik b. Hişam b. Eyyûb el-Humeyrî el-Meâfirî, (ö. 213/828), Sîretu İbn Hişam, tah., Mustafa es-Sikâ, İbrahim el-Ebyârî, Abdulhafiz Şiblî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2009.
• İbnu’l-Kayyim el-Cevziyye, Zâdu’l-Meâb Rasûlullah’ın (s.a.) Yolunda, çev. Şükrü Özen, H. Ahmet Özdemir, Mustafa Erkekli, İklim Yay. İstanbul, 1989.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ, İsmail b. Ömer el-Kureşî ed-Dimeşkî (ö. 774/1373), Tefsîru’l-Kur’ani’l- Azîm, tah. Sami b. Muhammed es-Sellame, Dâru Tayyibe, Riyad, 1999.
• İsmail, Muhammed Bekr, Kasasu’l-Kur’an min Âdem (as) ilâ Ashâbi’l-Fîl, Dâru’l- Menâr, Mısır, 1997.
• Kılıç, Ünal, “Düşmanlarına Bile Merhametli Muhammed”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XVII, Sayı: 2, Sivas, 2013.
• Kurt, Ali Osman, “Tâlût,” DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2010, c. 39. ss. 552-553.
• Küçük, Abdurrahman, “Câlût”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul, 1993, c.7. ss. 38.
• Mâtûridî, Ebû Mansûr Muhammed b. Mahmûd (ö. 333/944), Te’vîlâtu’l-Kurân, thk. Mecdî Baslûm, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût, 2005.
• Öztürk, Mustafa, Kur’an Kıssalarının Mahiyeti, Kuramer Yay., İstanbul, 2016.
• Öztürk, Mustafa, Kur’an-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2014.
• Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Huseyn (ö. 606/1210), Mefâtihu’l-Gayb, Dâru Fikr, Beyrût, 1981.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr (ö. 310/923), Taberî Tefsiri, çev. Mehmet Keskin, Ümit Yayıncılık, İstanbul, 1995.
• Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefâsîr Tefsirlerin Özü, çev. Sadreddin Gümüş ve Nedim Yılmaz, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1995.
• Sıddıkî, Mazharuddîn, Kur’an’da Tarih Kavramı, çev. Süleyman Kalkan, Pınar Yayınevi, İstanbul, 1982.
• Şengül, İdris, “Kur’an Mesajını Ulaştırmada Kıssaların Önemi”, 1. Kur’an Sempozyumu Tebliğler-Müzakereler 1-3 Nisan 1994, Bilgi Vakfı Yay. Ankara, 1994, ss. 133-139. Şengül, İdris, ‘Kıssa’, DİA, TDV Yayınları, İstanbul, 2002, c. 25, ss. 498-501.
• Vâkidî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vahid (ö. 207/822), Kitâbu’l-Megâzî, tah. Muhammed Abdulkadir Ahmed Atâ, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2007.
• Watt, Montgomary W., Hz. Muhammed Medine’de, çev. Süleyman Kalkan, Kuramer Yay. İstanbul, 2016.
• Yiğit, İsmail, “Kur’an ve Sîretü’n-Nebevî”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları II, İstanbul, 2001, ss. 91-100.
• Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmûd Amr (ö. 538/1144), el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmidi’t- Tenzîl ve Uyûni’l-Akâvîl fî Vucûhi’l-Tevîl, thk., Âdil Ahmed Abdulmevcûd ve Alî Muhammed Muavvid, Mektebetu Abîkân, Riyâd, 1998.
• Zeyveli, Hikmet, “Kur’an ve İndiği Dönem, Kur’an’da Yahudilere Yapılan Atıfları Doğru Anlamak”, Kur’an ve İslami İlimlerin Anlaşılmasında Tarihin Önemi, ed. M. Mahfuz Söylemez, Ankara Okulu Yay. Ankara, 2013, ss. 121-138.
• Zeyveli, Hikmet, “Sîretin Kur’an Araştırmalarında Önemi,” Kur’an’ı Anlama Yolunda II, ed. Yusuf Şevki Yavuz, Kuramer Yay. İstanbul, 2017.