SİYERİN TEFSİRE KAYNAKLIĞI BAĞLAMINDA MUKÂTİL B. SÜLEYMAN’IN TEFSİRİ

Yıl 2019, Sayı: 5, 153 - 173, 01.01.2019

Eyüp Elkoca

Öz

Bu çalışmada, Hz. Peygamber’in (sav) hayatını konu alan siyerin, tefsir ilmine kaynaklığı Mukâtil b. Süleyman’ın (ö.150) “Tefsîrü’l-Kebir” adlı eseri üzerinden incelenmiştir. Bir bütün halinde elimize ulaşan en eski tefsir olan Mukâtil’in bu eseri, Hz. Peygamber’in hayatı ile Kur’an’ın nüzulü ve tefsiri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Bu amaçla Mukâtil’in tefsirinde yer verdiği sebeb-i nüzul rivayetleri ve siyer bilgilerinin kullanımı araştırılmıştır. Sonuç olarak Hz. Peygamber’in hayatındaki olgu ve olaylar birçok ayetin iniş sebebi olduğu gibi bu ayetlerde kullanılan dil, yapılan tasvirler ve bahsedilen kişiler, o döneme ait olgularla tefsir edilmiştir. Bu durum siyerin, sebeb-i nüzule ve tefsir ilmine kaynaklığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyer, Kur’an, Esbab-ı nüzul, Tefsir, Mukatil

Kaynakça

• Beyhem, Muhammed Cemil, “Felsefetü Târîh-i Muhammed”, Daru’l-Câmiiyye, Beyrut, 1957
• Câbirî, Muhammed Âbid, Fehmü’l-Kur’ani’l-Hakim: et-Tefsü’l Vâdıh Hasebi Tertibi’n Nüzul: “Fehmü’l Ku’an: Nüzul Sırasına Göre Tefsir”, trc. Muhammed Coşkun, Mana Yay, İstanbul, 2013
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usulü, Türkiye Diyanet Vakfı Yay, Ankara, 1985 “Tefsirde Mukâtil b.Süleyman ve Eserleri”, AÜİF Dergisi, Cilt: 21 Sayı: 1
• Çetintaş, Recep: Tefsirde Esbâb-ı Nüzul Problemi, Erciyes Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, 1995
• Condon, John C., Kelimelerin Büyülü Dünyası, çev. Murat Çiftkaya, İnsan Yay, İstanbul, 1995,
• Coşkun, Muhammed, Kur’an Yorumunda Sîret-Nüzûl İlişkisi, Fikir Yay, İstanbul, 2014
• Demircan, Adnan, “Kur’an’ın, Nüzûl Dönemi Putperest Arapları İçin Kaynaklığı Üzerine”, İSTEM, Yıl:2, Sayı:4, 2004
• Demirci, Muhsin, Kur’an Tarihi, İFAV Yay, İstanbul, 1997,
• “Esbâb-ı Nüzûl”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 11, s. 361.
• Derveze, M. İzzet, et-Tefsirü’l-Hadîs, “Nüzul Sırasına Göre Kur’an Tefsiri,” Trc. Heyet, Ekin Yay. İstanbul, 1997
• “Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı”, Çev. Mehmet Yolcu, Yarın Yay, İstanbul, 2016
• Duman, M. Zeki, Beyânu’l-Hak: Kur’an-ı Kerim’in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri, Kayseri Gündem, Kayseri, 2014
• Ebu Zeyd, Nasr Hamid, “İlahi Hitabın Tabiatı” Metin Anlayışımız ve Kur’an İlimleri Üzerine”, Çev. Mehmet Emin Maşalı, Kitâbiyât, Ankara 2001
• Fayda, Mustafa, “Siyer ve Meğazi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 37, s. 319.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensarî, Lisanu’l Arap, Daru’s-Sadr, Beyrut, 1993
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsîrû Mukâtil b. Süleyman, Nşr. Abdullah Mahmûd Şehhâte, Kahire, 1979
• “Tefsîr-i Kebîr”, Tercüme. M. Beşir Eryarsoy, İşaret Yay, İstanbul, 2006
• Özaktan, Fatih, Enfâl ve Tevbe Sureleri Bağlamında Siyerin Tefsirdeki Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tefsir Ana Bilim Dalı, 2010
• Polat, Salahattin, “Siyer’in Neliği Bağlamında Siyer Yazıcılığının Sorunları”, Sîret Sempozyumu I, Türkiye’de Sîret Yazıcılığı, (16-17 Ekim) İstanbul, 2010,
• Serinsu, Ahmed Nedim, Kur’an’ın Anlaşılmasında Esbâb-ı Nüzul’ün Rolü, Şûle Yay. İstanbul, 1994
• Kur’an ve Bağlam, Şule Yay, İstanbul, 2008,
• Süyûtî, Celâleddîn, “el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân”, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme, y.y., 1974
• Türker, Ömer, “Mukâtil b. Süleyman”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 31, s. 134.
• Vâhidî, Ebû’l-Hasen Ali b. Ahmed, “Esbâbu Nüzûlü’l-Kur’ân”, Thk. İsâm b. Abdilmuhsin el-Hamîdân, Dâru’l-Islâh, Dammâm, 1412/1992
• Yiğit, İsmail, “Kur’an ve Sîretü’n-Nebi”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları, Ensar Yay, İstanbul, 2001
• Watt, Montgomery, Modern Dünyada İslam Vahyi, Çev. Mehmet Aydın, Ankara, 1982