SİYER MERVİYÂTINDA KUSSÂS METİNLERİ ÜZERİNE

Yıl 2017, Sayı: 1, 93 - 105, 25.12.2016

Şaban Öz

Öz

Kıssa anlatma geleneğinin kökenleri İslâm’ın en erken dönemlerine kadar gitmektedir. Başlangıçta iyi niyetle izin verilen bu sınıf, kısa süre içerisinde camiye ve dolayısıyla da halka hâkim olmuş, kendi çıkar ve beklentileri çerçevesinde yeni bir din dili geliştirmişlerdir. Bu din dilinin bütün İslâmî ilimleri bir şekilde etkilediğini kabul etmek durumundayız. Bununla beraber hadis, tefsir metinlerindeki kıssacıların katkısından ziyade İslâm Tarih metinlerindeki kussâsın tesiri gündeme getirilmiş, âdeta diğerleri görmezden gelinmiştir. Ancak ilgili disiplinlerin bu gerçekle yüzleşmek zorunda oldukları da açıktır. İşte biz, bu çalışmamızda siyer merviyâtında kıssacıların tesiri, bu tür metinlerin özellikleri ve siyer ilmi üzerindeki yansımalarını ele almaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kıssacı, Siyer, Metin, Rivâyet, Mevzu Haber, Tenkit

Kaynakça

• Accâc, Muhammed Hatîb, Usûlu’l-Hadîs Ulûmuhu ve Mustalâhuhu, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1989.
• Ahmed Emîn, Fecru’l-İslâm, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, XI. Bsk., Beyrut 1975.
• Aliyyu’l-Kârî, Ali b. Muhammed b. Sultân (1014/1605), el-Esrâru’l-Merfua’ fi’l-Ahbâri’l-Mevdua (Mevdûâtu’l-Kübrâ), thk., tlk., şrh: Muhammed b. Lütfi es-Sebbâğ, el-Mektebu’l-İslâmî, II. Bsk., Beyrut/Dımeşk 1986.
• Cihan, Sadık, Uydurma Hadislerin Doğuşu ve Sosyo-Politik Olaylarla İlgisi, Etüt Yay., II. Bsk., Samsun 1997.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eşas b. İshak b. Beşir b. Şeddâd b. Amr b. İmran el-Ezdî (275/888), Sünen, V, thk, hşy, şrh: Bedreddin Çetiner, İstanbul 1992.
• Hamevî, Ebû Abdillah Yâkut b. Abdillah (626/1229), Mu’cemu’l-Buldân, I-V, Dâru’l-Fikr, Beyrut tz.
• Hatîbu’l-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit (463/1070), el-Câmi’ li-Ahlâki’r- Râvî ve Âdâbi’s-Sâmi’, I-II, thk: Mahmûd et-Tahhân, Mektebetü’l-Maârif, Riyad 1403.
• Hatîbu’l-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit (463/1070), Târîhu Bağdâd, I-XIV, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut tz.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Abdurrahman b. Muhammed b. Abdirrahman el-Hadramî (808/1406), Mukaddime, Dâru’l-Kalem, V. Bsk., Beyrut 1984.
• İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hıbbân b. Ahmed et-Temimî el-Büstî (354/965), Kitâbu’l-Mecrûhîn mine’l-Muhaddisîn ve’d-Duafâ ve’l-Metrûkîn, I-III, thk: Mahmûd İbrahim Zâyid, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1992.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdulmelik b. Eyyûb el-Hımyerî (218/833), es-Sîretu’n- Nebeviyye, thk., şrh: M. es-Sekkâ-İ. el-Ebyârî-A. Şelbî, I-IV, Kahire tz.
• İbn İshâk, Muhammed b. Yesâr (151/768), Sîretu İbn İshâk, thk., tlk: Muhammed Hamidullah, Konya 1981.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî (275/888), Sünen, I-II, thk., şrh., tsh: M. Fuâd Abdulbâkî, Çağrı Yay., II. Bsk., İstanbul 1992.
• İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer en-Numeyrî el-Basrî (262/845), Kitâbu Târîhi’l-Medîneti’l- Münevvere, I-IV, thk: F. Muhammed Şeltut, yer ve tarih yok.
• İbn Tağriberdî, Cemaluddîn Ebu’l-Mehâsin Yûsuf el-Atabekî (874/1469), en-Nucûmu’z- Zâhira fî Mulûk Mısr ve’l-Kâhire, Müessesetü’l-Mısriyye, Mısır tz.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed (597/1200), Kitâbu’l-Mevdûât, I-II, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, I. Bsk., Beyrut 1415/ 1995.
• Kaddûra, Fâtıma eş-Şâmî, Tatavvuru Tarihi’l-Arab es-Siyâsî ve’l-Hadârî-mine’l-Asri’l- Câhilî ilâ Asri’l-Emevî, Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, I. Bsk., Beyrut 1997.
• Kandemir, M. Yaşar, Mevzû Hadisler (Menşei, Tanıma Yolları, Tenkidi), DİB Yay., Ankara tz.
• Muavviş, Sâlim, el-Kavâi’du’l-Ma’rifeti’l-İslâmiyye fî Edebi Sadri’l-İslâm, Dâru’n-Nahdati’l- Arabiyye, I. Bsk., Beyrut 1422/2001.
• Öz, Şaban, İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri, İsar Vakfı Yay., İstanbul 2008.
• Subhi’s-Sâlih, Ulûmu’l-Hadîs ve Mustalahuhu, Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, XXV. Bsk., Beyrut 2002.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr (310/922), Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk (Târîhu’t-Taberî), I-VI, Beyrut 1988.
• Tâhâ Hüseyin, Câhiliye Şiiri Üzerine, çev: Şaban Karataş, Ankara Okulu Yay., Ankara 2003.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer b. Vâkıd (207/822), Kitâbu’l-Meğâzî, I-III, thk., tkd: Marsden Jones, Âlemu’l-Kütüb, III. Bsk., Beyrut 1984.
• Vida, G. Lévi Della, “Sire”, İA, Eskişehir 1997, X, 699-703.