ZÂRÎ’NİN MÂNZÛME-İ ŞEMÂİL-İ ŞERÎF’İNDE HZ. PEYGAMBER’İN AHLAKI

Yıl 2021, Sayı: 9, 131 - 160, 01.01.2021

Hakan Temir , Muhammed Karaca

Öz

İnsanlığa rahmet olarak gönderilen Hz. Peygamber’in hayatı bir merak ve ihtiyaç konusu olduğundan hayatının her karesi araştırılarak tespit edilen yönleri manzum ve mensur eserlerde incelenmiştir. Kafiyeli sözler sıradan konuşmadan daha etkili, akıcı, ezberlemesi kolay ve özlü olduğundan onun hayatı bu söz söyleme sanatıyla da işlenmiştir. Zira milletler çoğu zaman kültürel miraslarını şiir ile devralıp şiir ile sonraki nesillere aktarmışlardır. Şiir, yeri geldiğinde kılıçtan daha keskin ve etkilidir. Şiirin etkisinin farkında olan Müslüman şairler, Hz. Peygamber’in huy, tabiat ve ahlakını bildirmek için “Şemâil” adı verilen bir tür geliştirmişlerdir. İşte bu çalışmada incelenmesi yapılacak olan Zârî’nin Şemâil-i Şerîf’i de benzer gayretin neticesinde oluşturulmuştur. Hz. Peygamber’i layıkıyla tanıtmayı gaye edinen Zârî, onun ahlakını farklı yönleriyle doksan iki beyitte anlatmaya gayret etmiştir. Biz de bu araştırma makalesinde onun kaleminden çıkan beyitleri inceleyerek müellifin dikkate aldığı yönleri tahlil edilmeye çalışacağız.
THE MORALITY OF THE HOLY PROPHET IN ZÂRÎ’S MÂNZÛME-İ SHAMAİL ŞERÎF
Since the life of holy Prophet, who was sent as a mercy to all humanity, is a subject of curiosity and need, every frame of his life has been investigated and the aspects identified have been examined through the works of verse or prose. Since rhyming words are more effective, fluent, easy to memorize and concise than ordinary speech, his life is also engraved with this elocution. Because nations often inherited their cultural heritage with poetry and transferred them to the next generations with poetry. The pen (The poetry) is mightier than the sword when it comes to it. Muslim poets, aware of the effect of poetry, developed a species called "Shamail" to attest the prophet’s habits, nature and morality. It was formed as a Rasûlt of the effort similar to Zârî’s Shamâil-i Sharif, which will be examined in this study. Zârî, aiming to introduce the Prophet to the people properly, tried to explain his morality in niney-two couplets. Therefore, in this study, the aspects taken into account by the author will be analyzed by examining the couplets mentioned above.

Anahtar Kelimeler

Zârî,, Hilye,, Şemâil

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî (ö. 241/855). Müsned. thk. Şuayib Arnavût, (Beyrût: Müessesetü Risâle, 1421/2001), 18/263.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes’ûd b. Muhammed el-Ferrâ’ (ö. 516/1122). el-Envâr fî şemâʾili’n-nebiyyi’l-muhtâr. thk. İbrahim Ya’kubî, Dımaşk, Dâru’l-Mektebî, 1416/1995.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahya b. Câbir (ö. 279/892). Ensâbu’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkar- Riyâd Zirikli1- 13. Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî (ö. 458/1066). Delâʾilü’n-nübüvve ve ma’rifeti ahvâl. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî (ö. 458/1066). el-Âdâb. thk. Ebû Abdullah Saîd, Beyrût: Müessesetü kütübi’s-sekafiyye, 1408/1988.
• Ebû Nuaym el-İsfahânî, Ahmed b. Abdillâh b. İshâk (ö. 430/1038). Maʿrifetü’s-sahâbe. thk. Adil b. Yûsuf, Riyâd: Dâru’l-Vatan, 1419/1998.
• Yavuz Selim Göl, “Hz. Peygamber’in (sav) Aile Kurumunun Devamına Yönelik Tutumu”, II. Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu (2019).
• İbn ʻAsâkir, Alî b. el-Hasened-Dımaşkî eş-Şâfiî. Târîḫu Dımaşḳ. thk. Amr b. Karâme. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1415.
• İbn Ebû Ya’lâ, Ebü’l-Hüseyn Muhammed b. Muhammed b. el-Hüseyn el-Bağdâdî (ö. 526/1131). Ṭabaḳātü’l-Ḥanâbile. thk. Muhammed Hâmid, Beyrût: Dâru’l-Ma’ife, trz. İbn Hazm, Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endülüsî (ö. 456/1064). Cemheretü ensâbi’l-Arab. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed (ö. 354/965).es-Sikât. thk. Muhammed b. Muîdhan, Dâiretü’l-Meʻarifi’l-Osmânî. Beyrût: Dâiretü’l-Meʻarifi’l-Osmânî, 1393/1973.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddin Abdülmelik. es-Sîretü’n-n ebeviyye. thk. Mustafa Saka ve İbrahim Abyarî, 2. Baskı, Mısır: Şirketü Mustafa, 1375/1955.
• İbn İshâk, Muhammed (ö. 151/768). Sîretü ibn İshâk. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1398/1978.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddînİsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. es-S’iretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa Abdülvahid. Lübnân: Dâru’l-Ma’rife, 1395/1976.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1407/1986.
• İbn Saʻd, Ebû Abdullah Muhammed (ö. 230/845). et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Ata, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• İbn Vehb, Ebû Muhammed Abdullâh b. Vehb b. Müslim el-Fihrî el-Mısrî (ö. 197/813). el-Câmiʿfi’l-ḥadîs, thk. Mustafa Hasan Hüseyin, Riyâd: Dâru İbnü’l-Cevziyye, 1416/1995.
• İshâk İbn Râhûye, EbûYa’kūb b. İbrâhîm b. Mahled et-Temîmî el-Hanzalî el-Mervezî. Müsned. thk. Abdülgaffar b. Abdülhak, Medine: Mektebetü’l-İmân, 1412/1991.
• Kılıç, Mustafa. “Hz. Peygamber’in Ahlakında İnsan Sevgisi ve Merhamet”, Çeşitli Yönleriyle Hz. Muhammed, 2017.
• Kılıç, Ünal, “Hz. Peygamber’in Ahlâkı ve Güzel Ahlâka Verdiği Önem”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/1 (2009).
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed (ö. 923/1517). el-Mevâhibü’l-ledünniyye. Mısır: Mektebetü’t-tevfikiyye, trz.
• Makrîzî, Ebû Muhammed Ahmed b. Alî b. (ö. 845/1442). el-Ḫıṭaṭü’l-maḳrîziyye. 3. Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418.
• Makrîzî, Ebû Muhammed Ahmed b. Alî b. (ö. 845/1442). İmtâʿu’l-esmâʿbimâli’r-Resûl. thk. Muhammed Abdülhamid en-Nemîsî. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/1999.
• Şamî, Muhammed b. Yusuf es-Sâlihî, Sübülü’l-hüdâve’r-reşâd fî sîret-i hayrî’l-ibâd, thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1414/1993.
• Şiblî, Mevlânâ. Muhammedî (sav) Ahlak. İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (ö. 279/892). Şemâʾilü Muhammediye. Beyrût: Dâru İhyâü Turâsi’l-Arabî, trz.
• Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer (ö. 207/823).Kitabü’l-meğâzi. thk. Marsden Jones, 3. Baskı 1-3. Cilt. Beyrut Âlemü’l-Kütüb, 1404/1984.
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tarîhu’l-islâm ve vefâyâtü’l-meşâhiri’l-âlam. thk. Beşar Avvar Mağruf. Beyrût: Dâru’l-Ğarbî’l-İlmiyye, 2003, 1-15.