Şâir Bir Sahâbî: Abbâs b. Mirdâs es-Sülemî

Yıl 2023, Sayı: 14, 57 - 78, 01.01.2023

Hasan Vuran

https://doi.org/10.56288/siyer.1196079

Öz

Tebliğ vazifesini yakın akrabasından başlayarak yerine getiren Hz. Muhammed’in (s.a.s.) daveti, kısa bir sürede tüm Arabistan’ı kuşatmış, ilerleyen dönemlerde de yarımadanın dışındaki topraklara ulaşmıştır. İslam’ın tanıtılması ve yayılmasında Hz. Peygamber’in (s.a.s.) eğitiminden geçmiş olan sahâbenin büyük payı vardır. Bu itibarla sahâbe hayatlarının öğrenilmesi önem arz etmektedir. Ne var ki sahâbîlerin tamamı aynı derecede tarihe konu olmamıştır. Kimisinin hayatı tüm yönleriyle aksederken bazıları ise nisbî bilgilerle anlatılmıştır. Benî Süleym kabilesi reislerinden Abbâs b. Mirdâs da hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmayan sahâbîlerdendir. Onun hayatı incelendiğinde İslam’ı kabulün bir an, ancak onu idrakin bir süreç olduğu görülmektedir. Nitekim Abbâs b. Mirdâs, Mekke’nin fethi öncesi Müslüman olmuş, daha sonra Hz. Peygamber’le (s.a.s.) beraber savaşlara katılmış, ancak ganimet taksiminde payına razı olmayıp taksimata itiraz ederek kendisine de Müellefe-i Kulûb kapsamındaki kabile reislerine tevdi edilen yüklü miktardan verilmesini istemiştir. Sergilediği bu davranış İslam hassasiyetinden ziyade kabile asabiyetiyle örtüşmektedir. Zira kabilesinin reisi olan Abbâs b. Mirdâs, diğer mevkidaşlarından aşağı görüldüğünü düşünerek hoşnutsuzluğunu dile getirmiştir. Zikredilen hadise, Abbâs b. Mirdâs’ın, İslam’ı kabulünün hemen akabinde gerçekleşmiştir. Daha sonraları ise o, Hz. Peygamber’in (s.a.s.) kendisine tevdi ettiği çeşitli görevleri hakkıyla yerine getirmiş ve onunla birlikte gazvelere iştirak etmiştir. Hz. Muhammed’in (s.a.s.) vefatından sonra da irtidat düşüncesi içinde olan kabile fertlerine karşı İslam’ı müdafaa etmiş ve onların Ridde hadiselerine katılmalarını önlemeye çalışmıştır. Her ne kadar bu hususta başarılı olamasa da Abbâs b. Mirdâs’ın çabası onun asabiyet taassubundan kurtulduğunu göstermektedir. Sahâbînin hayatı bütünüyle ele alındığında insandaki değişimlerin zaman aldığı dolayısıyla İslam’ın kalplere yerleşmesinin de tedricen olduğu görülecektir.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Sahâbe, Benî Süleym, Abbâs b. Mirdas, Şair

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsned. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 2001.
• Apak, Adem. İslam Öncesi Arap Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 3. Basım, 2016.
• Begavî, Ebu’l-Kâsım Abdullah b. Muhammed b. Abdilaziz. Mu’cemu’s-Sahâbe. Kuveyt: Mektebetü Dâri’l-Beyân, 2000.
• Bekcirî, Alaaddîn Moğultay b. Kalîc b. Abdullah. İkmâlu Tehzîbi’l-Kemâl. el-Fârûku’l-Hadîsetü li’t-Tıbâti ve’n-Neşr, 2001.
• Belâzürî, Ebu’l-Hasan Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Ensâbû’l-Eşrâf. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1996.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin. Delâilü’n-Nübüvve. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988.
• Cebbûrî, Yahyâ. Dîvânu’l-Abbâs b. Mirdâs es-Sülemî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1991.
• Ensârî, Abdulkuddûs. Benû Süleym. Beyrut: Dâru’l-İlmi Lilmelâyîn, 1971.
• Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr Halîfe b. Hayyât b. Halîfe eş-Şeybânî el-Basrî. Târîh. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 2. Basım, 1977.
• Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkût b. Abdullah el-Hamevî el-Bağdâdî er-Rûmî. Mu‘cemu’l-Buldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 2. Basım, 1995.
• Himyerî, Abdulmelik b. Hişâm b. Eyyûb. et-Tîcân. San’a: Merkezu’d-Dirâsâti ve’l-Ebhâsi’l-Yemeniyye, 1347.
• Himyerî, Süleyman b. Musa b. Salim. el-İktifâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420.
• Huşenî, Mus’ab b. Muhammed b. Mesûd. el-İmlâu’l-Muhtasar. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasan b. Hibetullâh b. Abdullah b. Hüseyn. Târîhu Dımeşk. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
• İbn Ebu’d-Dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd. el-Hevâtif. el-Mektebu’l-İslâmî, 1995.
• İbn Ebu’d-Dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd. Mekârimu’l-Ahlâk. Kahire: Mektebetü’l-Kur’ân, ts.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebu’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Tehzîbu’t-Tehzîb. Hindistan: Dâiratü Matbaati’l-Maârif, 1326.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Hasan. Târîhu İbn Haldûn. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
• İbn Hazm, Ali b. Ahmed b. Saîd. Cemheretü Ensâbi’l-Arab. Mısır: Dâru’l-Maârif, 1962.
• İbn Hazm, Ali b. Ahmed b. Saîd. Cevâmiu’s-Sîre. Mısır: Dâru’l-Maârif, 1900.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed. es-Sikât. Haydarâbad: Dâiretü’l-Ma‘arifu’l-Osmâniye, 1973.
• İbn Hişâm, Abdülmelik. Sîretü’n-Nebeviyye. Matbaatü Mustafa Albanî, 1955.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ ‘İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkî eş-Şâfiî. Siretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1976.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. Sünen. Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabî, ts.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d. et-Tabakât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• İbn Seyyidünnâs, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. Uyûnu’l-Eser. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1993.
• İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer. Târîhu’l-Medîne. Cidde, 1399.
• İbn Zencûye, Ebû Ahmed Humeyd b. Mahled b. Kuteybe. el-Emvâl. Riyâd: Merkezu Melik Faysal Li’l-Buhûs, 1986.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• İbnü’l-Müstevfî, Ebu’l-Berekât Şerefüddîn el-Mübârek b. Ahmed b. el-Mübârek. Târîhu Erbil. Irak: Dâru’r-Reşîd, 1980.
• İsfahânî, Ebu’l-Ferec Ali b. el-Hüseyn. Kitâbu’l-Egânî. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 2008.
• Kadı İyâz, Ebu’l-Fadl. Kitâbü’ş-Şifâ. Dâru’l-Fikr, 1988.
• Kazvînî, Abdulkerim b. Muhammed b. Abdulkerim. et-Tedvîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1987.
• Makrîzî, Ahmed b. Ali b. Abdulkâdir. el-İmtâu’l-Esmâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Merzubânî, Ebû Ubeydillâh Muhammed b. İmrân b. Mûsâ b. Saîd. Mu’cemu’ş-Şu’arâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1982.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahihi Müslim. Kahire: Matbaatü Îsâ Albanî, 1955.
• Nemerî, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah b. Abdülber, el-İstî’âb fî Ma’rifeti’l-Ashâb. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1992.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Tehzîbu’l-Esmâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Sıbt İbnü’l-Cevzi, Ebu’l-Muzaffer Şemsüddîn Yûsuf b. Kızoğlu et-Türkî el-Avnî el-Bağdâdî. Mir’âtü’z-Zamân fî Tevârîhi’l-A’yân. 22 Cilt. Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-’Âlemiyye, 1. Basım, 2013.
• Süheyli, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah. Ravdu’l-Ünüf. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2000.
• Şâmî, Muhammed b. Yusuf. Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Târîhu’r-Rusul ve’l-Mulûk. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 2. Basım, 1387.
• Temir, Hakan. Arap Yarımadasında Kabile Hayatı. İstanbul: Siyer Yayınları, 1. Basım, 2020.
• Useylân, Abdullah Abdurrahim. el-Abbâs b. Mirdâs es-Sülemî : es-Sahâbiyyü’ş-Şâir. Riyâd: Dâru’l-Mirîh, 1978.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer b. Vakıd es-Sehmî. el-Megâzî. Beyrut: Dâru’l-’Âlemî, 3. Basım, 1989.
• Zübeyrî, Mus’ab b. Abdullah. Nesebu Kureyş. Kahire: Dâru’l-Maârif, 3. Basım, ts.