The Effects of Confusion of Authority on Spatial Planning Processes

Yıl 2024, Cilt: 06 Sayı: 01, 26 - 44, 23.09.2024

Tahir Dokumaci , Erkan Polat

https://doi.org/10.5281/zenodo.13828742

Öz

Spatial planning is the physical growth and development of space within a structured and balanced framework, taking into account socio-cultural, economic, demographic, and environmental dynamics. In our country, there is evident confusion regarding the type, scale, authority, and responsibility distribution of spatial planning between central and local governments. This situation arises from the ineffective coordination of planning processes. Establishing a clear roadmap in the planning field and strengthening collaboration between central and local governments can help reduce this complexity. Additionally, it is important to solicit input from all stakeholders involved in the planning process and to bring transparency to decision-making processes. This way, spatial planning can be made more comprehensive, consistent, and aligned with the needs of society. The consensus among development plans, annual programs, and specialized commissions focusing on spatial planning is that the planning hierarchy needs to be simplified, with planning authority vested in local governments and central institutions responsible for setting, monitoring, and overseeing standards. At the current stage, insufficient progress has been made in terms of decentralization, simplification, and streamlining. The primary cause of this issue stems from the ongoing debate over which level of planning should be undertaken by which entity within spatial planning discussions in our nation. Various institutions have sought to exert their planning authority by amending laws directly under their jurisdiction or those they oversee. This article seeks to shed light on the ramifications of the intricate allocation of authority and responsibilities among institutions within the realm of spatial planning, encompassing everything from regional planning to zoning modifications, on the spatial planning processes.

Anahtar Kelimeler

Spatial planning, authority, confusion of authority.

Yetki Karmaşasının Türkiye’deki Planlama Süreçleri Üzerinde Yarattığı Etkiler

Öz

Mekânsal planlama, sosyo-kültürel, ekonomik, demografik ve çevresel dinamikler dikkate alınarak mekânın düzenli ve dengeli bir yapı içerisinde fiziksel olarak büyüme ve gelişmesidir. Ülkemizde merkezi ve yerel yönetimlerin mekânsal planıyla ilgili türü, ölçeği, yetki ve sorumluluk dağılımı konusunda belirgin bir karmaşa olduğu gözlemlenmektedir. Bu durum, planlama süreçlerinin etkin bir şekilde koordine edilmemesinden kaynaklanmaktadır. Planlama alanında net bir yol haritasının oluşturulması ve merkezi ile yerel yönetimler arasında iş birliğinin güçlendirilmesi, bu karmaşıklığın azaltılmasına yardımcı olabilmektedir. Ayrıca, planlama sürecine katılan tüm paydaşların görüşlerinin alınması ve karar alma süreçlerine şeffaflık kazandırılması da önemlidir. Bu şekilde, mekânsal planlaması daha kapsamlı, tutarlı ve toplumun ihtiyaçlarına daha uygun hale getirilebilir. Mekânsal planlamaya ilişkin kalkınma planlarının, yıllık programların ve bu konuyu ele alan özel ihtisas komisyonlarının ortak fikri, planlama hiyerarşisinin sadeleştirilmesi ve basitleştirilmesi ile planlama yetkisinin yerel yönetimler tarafından kullanılması ve merkezi kurumların standart belirleme, izleme ve denetlemeden sorumlu olması yönündedir. Gelinen aşamada gerek yerelleşme gerekse sadeleştirme ve basitleştirme açısından yeterince ilerleme kaydedilemediği görülmektedir. Bunun temel nedeni, ülkemizde mekânsal planlama tartışmalarında öncelikle hangi ölçekte hangi planın kimin tarafından yapılacağı sorularının ön plana çıkmasıdır. Kurumlar, kuruluş kanunları ya da uygulamasından doğrudan sorumlu oldukları kanunlara yaptıkları ilavelerle planlama yetkilerini kullanmaya çalışmışlardır. Bu makalede; bölge planından imar planı değişikliklerine kadar geniş bir alana yayılan mekânsal planlama alanında kurumlar arasında yaşanılan yetki ve görev dağılımındaki karmaşıklığın mekânsal planlama süreçleri üzerindeki etkileri açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mekânsal planlama, yetki, yetki karmaşası.

Kaynakça

• Albrechts L. (2001). From Traditional Land Use Planning to Strategic Spatial Planning: The Case of Flanders. L. Albrechts, J. Alden ve A. DaRosa Pires (Der.), The Changing Institutional Landscape of Planning, ss. 83-108, Routledge.
• Atay E.E. (2019). İdare Hukuku (2.Baskı), Ankara.
• Aydemir Ş., Aydemir S., Beyazlı D., Ökten N., Öksüz A., Sancar C., Özyaba M. ve Türk Y. (2004). Kentsel Alanların Planlanması ve Tasarımı, İber Matbaacılık, Trabzon.
• Bademli R. (2020). Kentsel Planlama ve Tasarım Öğrencilerine Notlar, TMMOB Şehir Plancıları Odası, İşkur Matbaacılık, Ankara.
• Bakır N.Y., Doğan U., Güngör M.K. ve Bostancı B. (2018). Planned development versus unplanned change: The effects on urban planning in Turkey. Land Use Policy, 77, 310-321.
• Çağlayan R. (2018). İdare Hukuku Dersleri (6.Baskı), Adalet Yayınevi, Ankara.
• Dericioğlu K.T. ve Polat E. (2020). Planlama Bilimi ve Mekânsal Planlamanın Bilimselliği, Astana Yayınları, Ankara.
• Duguit L. (1954). Kamu Hukuku Dersleri (Çev. S. Derbil), İstiklal Matbaacılık ve Gazetecilik, Ankara.
• Duyguluer F. (2003). Yasalar Değişirken Şehir Planlama ve Kurumlar, Dünya Şehircilik Günü Kolokyum Bildirisi, Mersin, ss. 99-111.
• Duyguluer, F. (2006). İmar Mevzuatının Kayıpları. Planlama Dergisi, 2006/4, 27-37.
• Ersoy M., Keskinok Ç., Keleş R., Tekinbaş B., Günay B. ve Madran E. (2000). Mekân Planlama ve Yargı Denetimi, Yargı Yayınevi, Ankara.
• Ersoy M. (2012). Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, Ninova Yayınları, İstanbul.
• Günday, M. (2002). İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, Ankara.
• Harvey D. (2002). Sınıfsal Yapı ve Mekânsal Farklılaşma Kuramı. A. Alkan ve B. Duru (Der. ve Çev.), 20. Yüzyıl Kenti, ss. 147-172, İmge Yayınevi.
• Healey P. (1999). European Developments in Strategic Spatial Planning. European Planning Studies, 7(3), 14-27.
• Kalabalık H. (2012). İmar Hukuku, 4. Baskı, C.1, Seçkin Yayıncılık, İstanbul.
• Keleş R. (1993). Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, Ankara.
• Kılınç G., Özgür H. ve Genç F.N. (2009). Yerel Yönetimlerde İmar Uygulamaları ve Etik. Türkiye’de Yolsuzluğun Önlenmesi İçin Etik Projesi Akademik Araştırma Çalışması, TC Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Ankara.
• Odyakmaz Z., Kaymak Ü. ve Ercan İ. (2011). Anayasa Hukuku-İdare Hukuku, 13.Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul.
• Orta E. (2005). İmar Hukukunda Plan Hiyerarşisi ve Planların Çatışması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Özer M.A. ve Önen M. (2016). 200 Soruda Yönetim/Kamu Yönetimi. Gazi Kitabevi, Ankara. Özlüer İ.Ö. (2015). Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği Işığında İmar Planlarında Yetki Sorunu. AÜHFD, 64 (2), 435-457.
• Polat E. (2021). Mekânsal Planlamada Ölçeklerarasılık. CEDESU 2021 2nd International City and Ecology Congress within the Framework of Sustainable Urban Development, ss. 174-190.
• Resmi Gazete (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf
• Resmî Gazete (1985). 3194 sayılı İmar Yasası. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18749.pdf
• Resmî Gazete (2014). Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140614-2.htm
• Resmî Gazete (2019a). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190723M1-1-1.pdf
• Sarı V. İ., Yener I. N. ve İnan Ö. (2018). T.C. Kalkınma Bakanlığı, Mekânsal Planlamaya İlişkin Değerlendirme Raporu. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/Mekansal_Planlama_Sistemine_%C4%B0li%C5%9Fkin_De%C4%9Ferlendirme_Raporu.pdf
• Tekinbaş B.B. (2008). Yargı Kararlarında Planlama. TMMOB Şehir Plancıları Odası, Ankara.
• Tekinsoy M.A. (2008). İmar Planlarının Hukuksal Niteliği, İmar Planı İptalinin Bu Plana Dayanılarak Verilmiş Ruhsatlar Üzerindeki Etkisi. Ankara Barosu Dergisi, 66(2), 46-56.
• Ulu G. (2012). İdari İşlemin Yetki Unsuru. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Ulusoy A. ve Akdemir T. (2019). Mahalli İdareler Teori-Uygulama-Maliye, 11.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Ünal A. (2022). Belediyelerde İmar ve Parselasyon Planlarının Yönetimi. TBB, Milimetrik Grup Matbaacılık, Ankara.
• Yaşar H.N. (2008). İmar Hukuku. Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Yavuz F., Keleş R. ve Geray C. (1978). Şehircilik Sorunlar-Uygulama ve Politika. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.