UNMANNED AERIAL VEHICLES: THEIR EVOLUTION FROM PAST TO PRESENT AND ASSOCIATED RISKS

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 64 - 81, 31.12.2024

Kübra Nur Uzuntaş

Öz

One of the most significant impacts of advancing technology on the aviation sector is Unmanned Aerial Vehicles (UAVs). Initially used for military purposes, UAVs have gradually become widespread in civilian applications as well. Technological advancements have enabled UAVs to be effectively used in a variety of tasks, from agriculture and logistics to photography and emergency response. This extensive and intensive use has also brought about certain security and safety concerns. To better understand the issue, implement potential measures, and develop solutions, it is necessary to examine the stages UAVs have gone through from past to present and provide a projection for the future based on this development. This study aims to fill significant gaps in the literature concerning the historical development of UAVs, accidents and incidents, Turkiye's UAV development process, and future usage projections. In this context, research conducted over the past 20 years and reported incidents have been reviewed to outline the future application areas of UAVs and the risks they may pose.

Anahtar Kelimeler

Unmanned Aerial Vehicles, Security, Safety

İNSANSIZ HAVA ARAÇLARI: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GELİŞİMİ VE BARINDIRDIĞI RİSKLER

Öz

Gelişen teknolojinin havacılık sektörü üzeründeki en önemli etkilerinden biri İnsansız Hava Araçlarıdır (İHA). İlk olarak askeri amaçlarla kullanılan İHA'lar, zamanla sivil alanlarda da yaygınlaşmıştır. Teknolojik gelişmeler sayesinde İHA'lar tarımdan lojistiğe, fotoğrafçılıktan acil yardım faaliyetlerine kadar çeşitli görevlerde etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Bu kadar geniş ve yoğun kullanımı, bazı güvenlik ve emniyet sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi, olası önlemlerin alınabilmes ve çözüm üretilebilmesi için İHA’ların dünden bugüne hangi safhalardan geçtiği ve bu gelişme dikkate alınarak geleceğe yönelik bir projeksiyon sunulması gerekmektedir. Bu çalışma, İHA’ların tarihsel gelişimi, kazaları ve güvenlik olayları, Türkiye’nin İHA teknolojisi geliştirme süreci ve gelecekteki kullanım projeksiyonları gibi konularda literatürdeki önemli boşlukları doldurmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda, son 20 yılda yapılmış olan araştırmalar ve bildirilen olaylar incelenmiş, İHA'ların gelecekteki kullanım alanları ve neden olabileceği riskler ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsansız Hava Aracı, Güvenlik, Emniyet

Kaynakça

• Aksan, S. (2020, 3 Mart). Türkiye’nin gökyüzündeki başarı imzası: Yerli İHA ve SİHA’lar. 18.09.2024 tarihinde https://www.trthaber.com/haber/gundem/turkiyenin-gokyuzundeki-basari-imzasi-yerli-iha-ve-sihalar-464449.html adresinden erişilmiştir.
• Alkhshali, H. (2021, 6 Kasım). Iraq's Prime Minister survives drone attack on his home. 18.09.2024 tarihinde https://Edition.Cnn.Com/2021/11/06/Middleeast/Iraq-Prime-Minister-Drone-Attack-Intl-Hnk/Index.Html adresinden erişilmiştir.
• Aslan, M. (2023). Havacılığın tarihçesi. İçinde H. Güngör (Ed.), Sivil havacılık yönetiminin temelleri (ss. 1-28). Akademi Titiz Yayınları.
• Ateş, E. (2021). Türkiye’nin insansız hava aracı (İHA) ihracat rekabet gücünün analizi. Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 3(1), 07-16.
• Austin, R. (2011). Unmanned aircraft systems: UAVS design, development and deployment. John Wiley & Sons.
• Aydın, H. (2017, 24 Aralık). Kötü dostluk SİHA doğurdu. 18.09.2024 tarihinde https://www.milliyet.com.tr/gundem/kotu-dostluk-siha-dogurdu-2560335 adresinden erişilmiştir.
• Balıkçı, C. (2024, 8 Mayıs). İnsansız hava araçlarının gelişim süreci ve Türkiye’de İHA geliştirme faaliyetleri. 18.09.2024 tarihinde https://strasam.org/Savunma/Havacilik-ve-Uzay-Sanayii/Insansiz-Hava-Araclarinin-Gelisim-Sureci-ve-Turkiyede-Iha-Gelistirme-Faaliyetleri-3220 adresinden erişilmiştir.
• Baykar. (t.y.). İnsansız hava aracı sistemleri. 18.09.2024 tarihinde https://baykartech.com/tr/insansiz-hava-araci-sistemleri/ adresinden erişilmiştir.
• Blom, J. D. (2010). Unmanned aerial systems: A historical perspective (Vol. 45.). Combat Studies Institute Press.
• Boyle, M. J. (2020). The drone age: How drone technology will change war and peace. Oxford University Press.
• Çetinkaya, S. G., ve Koç, M. (2023). Türkiye’nin insansız hava araçları serüveni. Anadolu Strateji Dergisi, 5(1), 1-27.
• Ceylan, A., Yiğit, O., ve Demir, S. (2020). Tarımda İnsansız hava araçlarının kullanım alanları ve gelecek perspektifi. Tarım Teknolojileri Araştırma Dergisi, 5(1), 25-35.
• Cohn, P., Green, A., Langstaff, M., and Roller, M. (2017, December 5). Commercial drones are here: The future of unmanned aerial systems. 18.09.2024 tarihinde https://www.mckinsey.com/industries/travel-logistics-and-infrastructure/our-insights/commercial-drones-are-here-the-future-of-unmanned-aerial-systems#/ adresinden erişilmiştir.
• Consortiq. (t.y.). A not so short history of unmanned aerial vehicles (UAVS). 18.09.2024 tarihinde https://consortiq.com/uas-resources/short-history-unmanned-aerial-vehicles-uavs adresinden erişilmiştir.
• Cuerno-Rejado, C., Garcia-Hernandez, L., Sanchez-Carmona, A., Carrio, A., Sanchez Lopez, J. L., and Campoy, P. (2016). Historical evolution of the unmanned aerial vehicles to the present. Dyna, 91(3), 282–288.
• Düz, S. (2020). Türkiye’nin gökyüzündeki yeni gücü İHA’lar. Seta Analiz, 336, 1-26.
• European Union Aviation Safety Agency (EASA). (2021). Drone incident management at aerodromes. 18.09.2024 tarihinde https://www.easa.europa.eu/sites/default/files/dfu/drone_incident_management_at_aerodromes_part1_website_suitable.pdf adresinden erişilmiştir.
• Hayat, K., De Lecea, A. G. M., Moriones, C. D., and Ha, S. K. (2016). Flutter performance of bend–twist coupled large-scale wind turbine blades. Journal of Sound and Vibration, 370, 149-162.
• Huang, Y., Thomson, S. J., Hoffmann, W. C., Lan, Y., and Fritz, B. K. (2013). Development and prospect of unmanned aerial vehicle technologies for agricultural production management. International Journal of Agricultural and Biological Engineering, 6(3), 1-10.
• Hubbard, B., Karasz, P., and Reed, S. (2019, September 14). Two major Saudi oil installations hit by drone strike, and U.S. blames Iran. 18.09.2024 tarihinde https://www.nytimes.com/2019/09/14/world/middleeast/saudi-arabia-refineries-drone-attack.html adresinden erişilmiştir.
• Jansen, B. (2014, June 2). Federal appeal may define FAA authority over drones. 18.09.2024 tarihinde https://www.usatoday.com/story/money/business/2014/07/02/ntsb-drones-faa-appeal-pirker/11793203/ adresinden erişilmiştir.
• Kahveci, M., ve Can, N. (2017). İnsansız hava araçları: Tarihçesi, tanımı, dünyada ve Türkiye'deki yasal durumu. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(4), 511-535.
• Karaağaç, C. (2014, 18-19 Haziran). Geleceğin harekât ortamında IHA sistemleri: Askeri uygulamalar & teknoloji gereksinimleri. III. Ulusal Havacılıkta İleri Teknolojiler Konferansı, İstanbul.
• Karamanlı, İ. A., ve Çelik, M. B. (2019, 4-6 Ekim). Model insansız hava aracı üretimi. International Aluminium-Themed Engineering and Natural Sciences Conference (IATENS’19), Konya.
• Korkmaz, Y., İyibilgin, O., ve Fındık, F. (2016). Geçmişten günümüze insansız hava araçlarının gelişimi. SAÜ Fen Bilimleri Dergisi, 2, 103-109.
• Kök, T. (2012). İnsansız hava araçlarının güvenli kullanımı için spektrum ihtiyaçlarının belirlenmesi ile ilgili öneriler. (Teknik Uzmanlık Tezi). Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Ankara.
• Lafçı, B., Taş, E. G., ve Cantürk, N. (2022). İnsansız hava araçlarının ve insansız hava aracı sistemlerinin adli bilimler açısından önemi. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 11(2), 305-332. doi:10.28956/gbd.1212382
• Mátyás, P., and Máté, N. (2019). Brief history of UAV development. Repüléstudományi Közlemények, 31(1), 155-166.
• Mckirdy, E., and Wang, S. (2017, January 17). Drone’s operator detained for flying near Chinese airplane. 18.09.2024 tarihinde https://edition.cnn.com/2017/01/17/Asia/China-Drone-Passenger-Plane-Near-Miss/Index.Html adresinden erişilmiştir.
• Miličević, Z. M., and Bojković, Z. B. (2021). From the early days of unmanned aerial vehicles (UAVS) to their integration into wireless networks. Vojnotehnički Glasnik/Military Technical Courier, 69(4), 941-962.
• Miller, E. (2015, January 26). White house drone crash: How the secret service is dealing with the breach. 18.09.2024 tarihinde https://Time.Com/3682307/White-House-Drone-Crash/ adresinden erişilmiştir.
• Muradoğlu, C. (2022, 14 Haziran). Amazon drone kargo hizmeti Prime Air’i California’daki müşterileri için başlatacağını duyurdu. 18.09.2024 tarihinde https://webrazzi.com/2022/06/14/Amazon-Drone-Kargo-Hizmeti-Prime-Air-I-California-Daki-Musterileri-Icin-Baslatacagini-Duyurdu/ adresinden erişilmiştir.
• Perry, N. (2018, March 27). Drone nearly hits plane landing in New Zealand from Japan. 18.09.2024 tarihinde https://apnews.com/general-news-a24296e3de904a9681d2cc9793062d63 adresinden erişilmiştir.
• Pinhal, J. P. V. (2022). Controlled descent of an overloaded quadcopter using vision. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Universidade Do Porto.
• Rana, K., Praharaj, S., and Nanda, T. (2016). Unmanned aerial vehicles (UAVS): An emerging technology for logistics. International Journal of Business and Management Invention, 5(5), 86-92.
• Reagan, J. (2015, January 5). Drones in court: A year in review. Dronelife. 18.09.2024 tarihinde http://Dronelife.Com/2015/01/05/Drones-Court-Year-Review/ adresinden erişilmiştir.
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM). (2023). 18.09.2024 tarihinde https://web.shgm.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Sputnik (2016, 27 Mayıs). Türkiye, ABD'den silahlı İHA almayacak. 18.09.2024 tarihinde https://anlatilaninotesi.com.tr/20160526/turkiye-abd-silahli-iha-1023001546.html adresinden erişilmiştir.
• Turner, D., Lucieer, A., and Watson, C. (2011, 10-15 April). Development of an Unmanned aerial vehicle (UAV) for hyper resolution vineyard mapping based on visible, multispectral, and thermal imagery. 34th International Symposium on Remote Sensing of Environment, Sidney, Avusturalya.
• TUSAŞ. (t.y.). İnsansız hava araçları. 18.09.2024 tarihinde https://www.tusas.com/urunler/iha adresinden erişilmiştir.
• Türk Hava Kurumu. (t.y.). İnsansız hava araçları (İHA). 18.09.2024 tarihinde https://thk.org.tr/Iha adresinden erişilmiştir.
• Turkiye.ai. (2019, 15 Şubat). Skydio R1. 18.09.2024 tarihinde https://Turkiye.Ai/Skydio-R1/ adresinden erişilmiştir.
• Uyar, T. (2010, 18 Temmuz). Anka başarısı ve insansız hava araçları. 18.09.2024 tarihinde https://www.tevfikuyar.com/2010/07/Anka-Basarisi-Ve-Insansiz-Hava-Araclari/ adresinden erişilmiştir.
• Valencia N., and Martinez, M. (2015, January 23). Drone carrying drugs crashes south of U.S. Border. CNN World. 18.09.2024 tarihinde https://edition.cnn.com/2015/01/22/World/Drug-Drone-Crashes-Us-Mexico-Border/ adresinden erişilmiştir.
• Vincent, J. (2015, January 23). Judge rules Kentucky Man had the right to shoot down his neighbor’s drone. 18.09.2024 tarihinde https://www.theverge.com/2015/10/28/9625468/drone-slayer-kentucky-cleared-charges adresinden erişilmiştir.
• Watson, K. (2018, August 5). Venezuela President Maduro survives 'drone assassination attempt. 18.09.2024 tarihinde https://www.bbc.com/news/world-latin-america-45073385 adresinden erişilmiştir.
• Yiğit, E., Yazar, İ., ve Karakoç, T. H. (2018). İnsansız hava araçları (İHA)’nın kapsamlı sınıflandırılması ve gelecek perspektifi. Sürdürülebilir Havacılık Araştırmaları Dergisi, 3(1), 10-19.