Kurdish-Nestorian Relations and Agha Petros’s “Autonomous Assyrian State Project”

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 49 - 76, 28.07.2015

Levent Ayabakan

Öz

England had an important military power on Persia and Iraq after World War I. In this period, English authorities politically promised the Kurds, Armenian and Nastorians to make them states. Their plans to establish an independent state where the borders of Turkey, Iran and Iraq intersected to secure the invasion region of the English accelerated the corruption of relationships of various ethnical groups and affected the corruption of relationships of the Kurds and the Nastorians. Effort by Aga Petros to establish one nation by bringing Assyrians, Kheldanis, Yaqubis, Nastorians and Marunî communities was a result of the rivalry between the Kurds and the Nastorians in accordance with the desire for becoming a state

Anahtar Kelimeler

Nasturians, Assyrians, Kurds, Aga Petros, Mar Şem-un

Kürt-Nasturi İlişkileri ve Ağa Petros’un “Özerk Asuri Devleti Projesi” (1919-1923)

Öz

İngiltere I. Dünya Savaşı öncesinde ve sonrasında İran’da ve Irak’ta önemli bir askeri güce sahipti. Bu süreçte İngiliz yetkililer Kürtlere, Ermenilere ve Nasturilere devletleşmeleri sürecinde siyasi destek sözü veriyorlardı. İngilizlerin işgal mıntıkasının güvenliğini sağlamak amacıyla Türkiye, İran ve Irak sınırlarının kesiştiği coğrafyada özerk devlet kurma planları farklı etnik unsurlar arasındaki ilişkilerin bozulma sürecini hızlandırmakla birlikte Kürtler ve Nasturiler arasındaki münasebetlerin bozulmasında da etkili olmuştu. Ağa Petros’un Süryani, Keldani, Yakubi, Nasturi, Marunî toplumlarını bir araya getirerek, Asuri Devleti adı altında birleştirip tek bir millet oluşturma gayretleri de Kürtler ve Nasturiler arasında devletleşme isteği doğrultusunda oluşan rekabetin bir sonucuydu.

Anahtar Kelimeler

Nasturi, Asuri, Kürt, Ağa Petros, Mar Şem-un

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Başbakanlı Osmanlı Arşivi ( BOA)
• Dâhiliye Emniyet Umumi (DH. EUM.) 23/113.
• Dâhiliye Kalemi Mahsusa (DH. KMS.) 50/03-17.
• Dâhiliye Şifre (DH. ŞFR.)104/232; 603/30; 625/59.
• Public Record Office (PRO.)
• Air Office (AIR.) 23/411; 20/510; 20/513.
• Foreign Office (FO.) 248/382; 371/152879; 371/4191; 371/6346; 371/6369; 371/9006; 608-113. Yayınlanmış Eserler
• Altıntaş, Zeynep “1890 Yılına Kadar Osmanlı Arşiv Belgeleri- ne Göre Ermeni Sorununun Ortaya Çıkışında İngiltere’nin Rolü”, VII/I, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2005, s.150-183.
• Şimşir, Bilal, Kürtçülük, 1787-1923, Ankara: Bilgi Yayınları, 4. Bas- kı, 2010.
• Bukşpan, A.B., Azerbaycan Kürtleri, çev., Hejere Şamil, İstanbul: Peri Yayınları, 2007.
• Hanım, Surma, Ninovanın Yakarışı Doğu Asur Kilise Gelenekleri ve Patrik Mar Şemun’un Katli, çev: Meral Barış, İstanbul: Avesta Yayınları, 2009.
• Kılıç, Sami, “Asuriler”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, X, Elazığ, 2005, s.97-106.
• Kurtcephe, İsmail, “Rusya’nın Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Kürt Aşiretleri Üzerindeki Faaliyetleri”, VI, Ankara: OTAM Yayınları, , 1995, s.249-256.
• McDowell, David, Modern Kürt Tarihi, çev.: Neşenur Domaniç, İs- tanbul: Doruk Yayınları, 2004.
• Minorsky, Viladimir ve Tomas Bois, Kürt Milliyetçiliği, İstanbul: Örgün Yayınları, Aralık 2008.
• Özdemir, Bülent, Süryanilerin Dünü Bugünü 1. Dünya Savaşı’nda Süryaniler, Ankara: TTK. Yayınları, 2009.
• Yılmaz, Abdurrahman, “ XX. Yüzyılın Başında Nesturiler Kültür- leri Kürtler ve Merkezi Otorite ile İlişkileri” Turkish Studies, Volume 8/5 Ankara, 2013, s. 225-242.