Kendisine mahsus kuralları olan dil, anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıtadır.
Her milletin kendisine özgü dili ve her dilin de kendisine özgü yapı ve işlev-
leri mevcuttur. Ünlemler ise dilde belli bir görevi ve yapısı olan dil unsur-
larından birisidir. Ünlemleri diğer dil unsurlarından ayıran özelliği yapı ve
kullanılışları bakımından farklı olmasıdır. Ünlemlerin bu farklılığı, görevleri
“varlığı karşılamak” olan diğer kelimeler gibi belirli bir anlamı taşımayıp
bağlama dayalı bir anlatımı karşılamalarıdır. Bu anlatım, daha çok iletişimin
duygu ve heyecan yönüyle alakalı gibi gözükse de ünlemler ağızlarımızda
özelikle en az çaba kanunu gereği olacak ki az sözle çok mânâ aktarma arzu-
su gereği (örneğin hayvanlara verilen komutlar, seslenmeler...) düşüncelerin
ifadesinde de işlevsel olarak karşımıza çıkar.
Türkçede ünlemler üzerinde fazla durulmamıştır. Ünlemler konusundaki
araştırmalar çoğunlukla ünlemlerin anlamı veya işlevleri doğrultusunda su-
nulan farklı görüşlerdir. Biz de ünlemler konusuna ufak da olsa katkı sağla-
mak için, insanlarla veya diğer canlılarla (bilhassa hayvanlarla) iletişimimi-
zin yazılı veya sözlü dökümünde çeşitli duyguların, dürtülerin, düşüncele-
rin, seslenmelerin anlatımında yorumu yönlendiren tek ses, kelime ve hatta
tekrarlara kadar farklı yapıların oluşturduğu şekiller olan ünlemlerin daha
sık kullanım imkânı bulacağını düşündüğümüz ağızlarda bir araştırma yap-
tık ve ağız sözlükleri ile çeşitli müstakil ağız çalışmalarında tespit ettiğimiz
ünlem örneklerini sistematik olarak sınıflandırmayı denedik.
Aydın, A. (2018). Anadolu Ağızlarında Ünlemler ve Bir Sınıflandırma Denemesi. Sosyal Ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD), 4(7), 101-162. https://doi.org/10.25306/skad.417143
Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD)'da yayınlanan makaleler Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. SKAD bilginin paylaşımı için Açık Erişim Politikasına uymaktadır.