Kâmûs-ı Türkî’den Çağdaş Türkiye Türkçesine Deyimlerde Anlam Değişmeleri (Semantic Changes in Idioms from Kamus-i Turki to Modern Turkish Language)

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 10, 139 - 162, 24.10.2019

Esra Kirik , Şahru Pilten Ufuk

https://doi.org/10.25306/skad.623199

Cited By: 1

Öz

1901 yılında basılmış olan Kâmûs-ı Türkî yaşayan ve
konuşulan Türkçeyi esas alması açısından o dönemde yazılmış diğer sözlüklerden
ayrılır. Bu çalışmanın amacı basımından 117 yıl sonra Kâmûs-ı Türkî’de yer alan
deyimleri Türkiye Türkçesindeki biçimleriyle karşılaştırmak, meydana gelen
anlam değişimlerinin boyutlarını tespit etmek ve sınıflandırmaktır. Çalışmanın
birinci bölümünde anlam değişmesi kavramı ve dil bilimciler tarafından yapılan
anlam değişmesi sınıflandırılmaları ele alınmıştır. İkinci bölümde Cruse (2006)
tarafından yapılan anlam değişmesi ölçütlerine uygun olarak deyimler
sınıflandırılmıştır. Son bölümde bulgular değerlendirilmiştir. Çalışmada en çok
tespit edilen anlam değişmesinin anlam kayması olurken anlam iyileşmesi ve
anlam kötüleşmesi en az görülen değişmeler olarak ortaya çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

anlam değişmeleri, Şemsettin Sâmi, Kâmûs-ı Türkî, deyimler

Kaynakça

• AKSAN, D. (2009), Anlambilim (Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi), Ankara: Engin Yayınevi.
• ATMACA, E. (2011), Eski Oğuz Türkçesinden Türkiye Türkçesine Söz Varlığındaki Değişmeler ve Anlam Olayları, T.C. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Doktora Tezi.
• CRUSE, D.A. (1986), Lexical Semantics, Cambridge: Cambridge University Press.
• CRUSE, A. (2006), A Glossary of Semantics and Pragmatics, Edinburgh: Edinburgh University Press.
• GUİRAUD, P. (1975), Anlambilim, (Çev.: Berke Vardar), İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• ESENTÜRK, E. (2000), Türkçe Sözlük ve Kâmûs-ı Türkî’de Bulunan Deyimlerin Karşılaştırılması, T.C. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• HOLLMANN, W. B. (2009), Semantic Change, English Language: Description, Variation and Context, (Haz. J. Culpeper vb.) Basingstoke: Palgrave, (301-313).HUDSON, R.A. (1980), Sociolinguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
• KEMPSON, R. M. (1977), Semantic Theory, Cambridge: Cambridge University Press.
• KIRAN Z. ve KIRAN A. (2006), Dilbilime Giriş, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• LEECH, Geoffrey (1981), Semantics, The Study of Meaning, USA: Penguin Books.
• LYONS, John (1983), Kuramsal Dil Bilimine Giriş, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• PALMER, F.R. (1987), Semantics, Cambridge: Cambridge University Press.
• PORZIG, Walter (1995), Dil Denen Mucize, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• SAV, Bahattin (2003), Anlam Değişmeleri Üzerine Artzamanlı Bir İnceleme, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (1), (147-166).
• ULLMANN, S. (1972), Semantics: An Introduction to the Science of Meaning, New York: Barnes and Noble.