Sosyal Kimlik İnşasında Damgalanmanın Rolü

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 18, 1 - 22, 27.06.2023

Melek Çaylak

https://doi.org/10.25306/skad.1232277

Öz

Toplumsal yaşam içerisindeki bireyler, konumları, beklentileri ve kimlik şekillenmesinin belirlenmesinde kendileri gibi olmayanlar tarafından oluşturulan bir sosyal kimlik inşası içerisinde kalmaktadırlar. Sosyal kimlik, toplum-birey ilişkisi bağlamında bireyin üyesi bulunduğu grup ve grubun toplumdaki diğer gruplarla ilişkileri çerçevesinde “kendi kimliğini” edinmesi sürecidir. Damgayı ise Goffman, “damgalanan bireye daha az değer verme davranışı, bu etiketi taşıyan insanların daha az istenebilir ve neredeyse insan gibi algılanmaması” olarak tarif etmektedir. Becker’a göre ise toplumsal gruplar, oluşturdukları kurallara uymayanları “dışarıdakiler” olarak etiketler ve sapmayı yaratırlar. Bu anlamda grup dışı olanlar yani normal olanlar dışındakiler damgalanmakta ve damgalananlar için daha çok olumsuz imaj oluşturulması ile sosyal kimlik edinimi negatif bir mana taşımaktadır. Bu kimlik inşasında en önemli tavır önyargılardır. Bu önyargılar sonucu toplumun damgalanan bireylere karşı tavır almasına, onları toplumdan dışlamasına, ayrımcılığa maruz kalmalarına, toplumsal aidiyet duygularının zayıflatmasına, toplumsal bütünleşmenin sağlanamamasına ve toplumda çatışma kültürünün oluşmasına kadar giden süreçlerin yaşanmasına sebep olmaktadır. Bu açıdan sosyal kimlik inşasında, gerçek ve görünen sosyal kimlik bağlamı irdelenerek, normallik ve anormalliğin vurgusu, ötekinin rolü ve damgalanmanın kişisel ve toplumsal söylemlerine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler; Sosyal Kimlik, Damgalanma, Normallik, Öteki, Toplumsal Dışlanma

Kaynakça

• Barnes, C. (1998). “The Social Model Of Disability:A Sociological Phenomenon İgnored, https://disability-studies.leeds.ac.uk/wp-content/uploads/sites/40/library/Barnes-soc-phenomenon.pdf Erişim Tarihi:07.12.2022.
• Becker, H. S. (1963). Outsiders. New York : Free Press.
• Bilgin, N. (2000). Sosyal Psikolojiye Giriş, İzmir: Ege Üni. Yayınları.
• Bilgin, N. (2014). Kimlik İnşası. İzmir: İzmir BB-Ahmet Priştina Kent Arşivi.
• Bos, A.E.R., Pryor, J.B., Reeder, G.D. and Stutterheim, S.E., (2013), “Stigma: Advances in Theory and Research”, Basic and Applied Social Psychology, 35(1): 1-9.
• Bozkurt, V. (2013). Değişen Dünyada Sosyoloji. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Brohan, E., Slade, M., Clement, S. And Thornicroft, G., (2010), “Experiences of Mental Illness Stigma, Prejudice and Discrimination: A Review of Measures”, BMC Health Services Research, 10(80): 1-11.
• Bumin, T. (2010). Hegel /Bilinç Problemi,Köle-Efendi Diyalektiği. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Burcu, E. (2006). “Özürlülük Kimliği Ve Etiketlenmenin Kişisel Ve Sosyal Söylemleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(2):61-86.
• Burcu, E. (2015). Engelilik Sosyolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Cameron, C. (1998). “Choking: The Intrusion Of ‘Otherness” İnto Actor Networks,Paper Presented To Comsumption Of Mass Conference,28 Nov,Centre For Social Theory And Technology, Keele -University: Cstt Publications.
• Cameron, J. E.(2004). “A Three-Factor Model Of Social İdentity”. Self And İdentity. 3, 239-262.
• Corcer, M. (1997). Deaf And Disabled Or Deafness Disable : Toward A Human Right Perspective. Buckingham: Open University Press.
• Crocker J., Major, B. and Steele, C. (1998), Social Stigma, In D.T. Gilbert, and S.T. Fiske (Eds.), The Handbook of Social Psychology (pp. 504-553), Boston: MA: McGraw-Hill.
• Eisenstadt, S. N., Giesen, B. (1995). The construction of collective identity. European Journal of Sociology, 36(1), 72-102.
• Erikson, E. (1960). Enfance Et Societe, Delachaux Niestle, Lausanne.
• Giddings, F. H. (1896). Principles Of Sociology. An Analysis O F The Phenomena Of Association And O Social Organisation. New York: Mac Millan.
• Goffman, E. (2014). Damga Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar. Ş.Geniş-L. Ünsaldı-S:N: Ağırnaslı (Çev.). Ankara:Heretik Yayıncılık.
• Goode, E. (1994). Deviant Behavior, New Jersey: Prentice-Hall.
• Hakan, M. (1995). “Kimlik Nedir?”, Kimlik Tartışmaları Ve Etnik Mesele Türkiye Günlüğü Dergisi, Sayı: 33, Ankara: Cedit Yayını.
• Hogg, M. ve Abrams, D. (1998). Social Identifications. London: Routledge
• Jones E.E., Farina, A., Hastorf, A.H., Markus, H., Miller, D.T. and Scott, R.A., (1984), Social Stigma: The Psychology of Marked Relationships, New York: Freeman.
• Maalouf, A. (2017). Ölümcül Kimlikler, A. Bora (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mead, G.H. (1934). Mind Self and Society from the Standpoint of a Social Behaviorist. Charles W. Morris (Ed.). Chicago: University of Chicago Press.
• Mead, G.H. (1964). “The Social Self” Selected Writings, Andrew J. Reck (ed.). The University of Chicago Press. (ss. 142-149). Chicago & London.
• Merton, R. K. (1948) .“The Self-Fulfilling Prophecy”.Antioch Review. 8, S. 193-210.
• Meral, P.S.(2011).Kurumsal Kimlik ve Marka, Ankara: Detay Yayıncılık
• Modood, T. (2014). Çokkültürcülük Bir Yurttaşlık Tasarımı, İ. Yılmaz(Çev.). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek. B.Tanrısever(Çev.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Rüsch, N., Angermeyer, M.C. and Patrick, W.C., (2005), “Mental Illness Stigma: Concepts, Consequences, and Initiatives to Reduce Stigma”, European Psychiatry, 20: 529-539.
• Schnapper, D. (2005). Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki İle İlişki. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• “Sociologists?”. In The Disability Reader: Social Science Perspectives ,Ed.T.Shaekespeare, New York: Cassell Pub. http://thedigitalcommons.org/docs/shakespeare_social-model-of-disability.pdf Erişim Tarihi: 12.12.2022
• Tajfel, H. (1981). Human Groups And Social Categories. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tajfel, H. (1982). Social Psychology Of İntergroup Relations. Annual Revieıo Of Psychology, 33, 1-39.
• Taylor, C. (2010). Tanınma Politikası Çokkültürcülük–Tanıma Siyaseti. Y. Salman.(Çev.). İstanbul: Yapıkredi Yayınları
• Thomsam, P. G. (1997). Extraordinary Bodies:Figuring Physical Disability İn American Culture And Literature . New York: Columbia University Press.
• Turner, J.C. (1987). Rediscovering The Social Group, Basic Blackwell: Oxford
• Touraine, A. (2000). Birlikte Yaşayabilecek miyiz?. (O. Kunal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Türkdoğan, O. (1997). Sosyal Hareketlerin Sosyolojisi. İstanbul: Birleşik
• Wallerstein, I; Arrighi, G.; Hopkins, T. K. (1995). Sistem Karşıtı Hareketler. (Celal Kanat& Bülent Somay, Çev.). İstanbul: Metis.
• Zıllıoğlu, M. (2008). “Kimliğin Kavramsal Serüveni”. Sen Benim Kim Olduğumu Biliyor Musun? / Toplumsal Yaşamda Kimlik İzdüşümleri, H. Uğur(ed.) İstanbul: Hil Yayın.