Madencilerin Afetlerde Arama Kurtarma Tecrübelerinin Sosyolojik İncelemesi: Afet Yönetimi ve Toplumsal Refleksler

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 389 - 417, 28.10.2024

Erdem Dirimeşe

https://doi.org/10.54733/smar.1523080

Öz

Afetler çok sayıda can kaybına, ciddi yaralanmalara ve maddi kayıplara neden olmaktadır. Afetlerde yaşanan kayıpların minimum düzeyde olması için afet yönetiminin planlı yapılması oldukça önemlidir. Afet yönetimi zarar azaltma, önleme, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarından oluşmaktadır. Bu çalışmada, afet bölgelerinde arama kurtarma çalışmalarında yer alan madencilerin alan ve arama kurtarma tecrübeleri, kullandıkları teknikler, gözlemledikleri yönetim, organizasyon ve müdahale eksiklikleri, yaşadıkları problemler, arama kurtarma çalışmalarındaki eksiklikler hakkında madencilerin düşüncelerini öğrenmek amaçlanmıştır. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden biri olan “fenomenoloji (olgubilim)” yaklaşımına göre tasarlanmıştır. Veri toplama yöntemlerinden “görüşme” ve “odak grup görüşmesi” yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmada, arama kurtarma faaliyetlerine katılan madencilerin, afet müdahalede eksiklikler tespit ettiği sonucuna ulaşılmıştır. İletişim altyapısı yetersizliği, devletin planlama bozukluğu, koordinasyon sıkıntısı, afet öncesi hazırlıksız olmak, ekipman yetersizliği ve güvenlik sorunları madencilerin tespit ettiği sorunlar olarak ortaya çıkmıştır. Madencilerin saha deneyimlerinin, yaşadıkları ve gözlemledikleri eksikliklerin tespit edilmesi ülke afet yönetim planlarının revize edilmesi, arama kurtarma faaliyetlerinin daha başarılı olması açısından önem taşımaktadır. Elde edilen bulguların afet yönetim ve organizasyonu, nitelikli ve hızlı müdahale açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

afet sosyolojisi, deprem, yeraltı madenciliği, arama-kurtarma

Etik Beyan

Yazar bu çalışmada etik kurul onayına gereksinim duyulduğunu beyan etmiştir

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK 1002 Hızlı Destek Programı 1002-B Acil Destek Modülü

Proje Numarası

123K233

Teşekkür

TÜBİTAK 1002-B Acil Destek Modülü kapsamında yürütücüğünü yaptığım “Zonguldak Madencilerinin Afet Müdahale Tecrübelerinin Toplumsal ve Kriz Müdahale Önerileri Açısından Değerlendirilmesi” projesinde görev alan, danışman Prof. Dr. Melih GENİŞ’e, araştırmacı Dr. Öğr. Üyesi Levent KIYLIOĞLU’na, bursiyerler Bilim Uzmanı Betül GÖK’e, Bilim Uzmanı Ecem SOYDAŞ’a ve Aslı Nur KALINCILAR’a teşekkür ederim

Sociological Study of Miners' Search and Rescue Experiences in Disasters: Disaster Management and Social Reflexes

Öz

The disasters cause many casulalities, serious injuries and financial loss. It is very important to plan disaster management so as to minimize the losses in disasters. Disaster management consists of the stage of damage mitigation, prevention, preparation, intervention and improvement. In this study, it is aimed to learn the thoughts of the miners involved in search and rescue operations in disaster areas about their experiences of the field and search and rescue, the techniques they used, the management, organization, and response deficiencies they observed, the problems they experienced and the deficiencies in search and rescue operations. The study was designed in terms of the "phenomenology" approach, one of the qualitative research designs. “Interview" and "focus group interview" method among the data collection methods was utilized. In this study, it is concluded that miners who participated in search and rescue operations identified deficiences in disaster response. It is appeared that inadequate communication infrastructure, planning disorder of state, lack of coordination, lack of pre-disaster inadequency, inadequate equipment and safety issues were the problems identified by miners. Identifying the field experiences of the miners, the deficiencies they experienced and observed is crucial in terms of revising the country's disaster management plans and search and rescue organizations in order to be more successful. It is thought that the findings are substantial in terms of disaster management and organization, qualified and rapid response.

Anahtar Kelimeler

disaster sociology, earthquake, underground mining, search and rescue

Proje Numarası

123K233

Kaynakça

• AFAD. (2024a). TAMP Türkiye afet müdahale planı. https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani (Erişim Tarihi: 02 Ağustos 2024).
• AFAD. (2024b). AFAD ve tarihçesi. https://www.afad.gov.tr/afad-hakkinda (Erişim Tarihi: 20 Temmuz 2024).
• Akdağ, S. E. (2002). Mali yapı ve denetim boyutlarıyla afet yönetimi. Sayıştay Başkanlığı.
• Alkın, R. C. (2021). Afet yönetiminde sivil toplum: İzmir depremi sonrası müdahale ve iyileştirme aşamaları üzerine bir inceleme. Karadeniz Araştırmaları, 18(70), 313-334.
• Aoki, T., & Ito, K. (2014). What is the role of universities in disaster response, recovery, and rehabilitation? Focusing on our disaster victim identification Project. IEEE Communications Magazine, 52(3), 30-37.
• Azmani, S., Juliana, N., Idrose, A. M., Amin, N. A., & Saudi, A. S. M. (2017). Challenges of communication system during emergency disaster response in Malaysia: A review. Journal of Fundamental and Applied Sciences, 9(4S), 890-904.
• Bıçakçı, A. B., & Ergüney Okumuş, E. (2023). Depremin psikolojik etkileri ve yardım çalışanları. Avrasya Dosyası Dergisi, 14(1), 218-248.
• Can, İ. (2022). Afetler çağında sosyolojiyi yardımaçağırmak ya da afeti yeniden tanımlamanıngerekliliği üzerine. Tezkire Dergisi, 31(80), 9-29.
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev., 2. Baskı). Eğiten Kitap.
• Çorbacıoğlu, S. (2005). A case of organizational learning: Seismic response to the Duzce Earthquake. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 43-60.
• Demirbilek, Ö. (2023). Büyük Kahramanmaraş depremi sonrası afet yönetimi sürecinin değerlendirilmesi ve gelecek için çözüm önerileri. M. Öztürk, & M. Kırca (Eds.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (ss. 183-193). Özgür Yayınları.
• Drabek, T. E. (2005). Sociology, disasters and emergency management: History, contributions, and future agenda. In D. A. McEntire (Ed.), Disciplines, disasters and emergency management: The convergence and divergence of concepts, ıssues and trends from the research literature (pp. 1-34). Federal Emergency Management Agency.
• El-Tawil, S. (2010). Search and rescue in collapsed structures: engineering and social science aspects. Disasters, 34(4), 1084-1101.
• Erkan, E. A. (2010). Afet yönetiminde risk azaltma ve Türkiye’de yaşanan sorunlar [Uzmanlık Tezi]. Devlet Planlama Teşkilatı.
• Fırat, M. (2022). Deprem ve toplumsal etkileri. Tezkire Dergisi, 31(80), 47-72.
• Gökalp Yılmaz, G. (2021). Afetlere sosyolojik bakış ve Türkiye’de afet yazınına kuramsal bir yaklaşım. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 195-204.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemi. Seçkin Yayıncılık.
• Jang, H. C., Lien, Y. N., & Tsai, T. C. (2009). Rescue information system for earthquake disasters based on MANET emergency communication platform. In Proceedings of the 2009 international conference on wireless communications and mobile computing: Connecting the world wirelessly (pp. 623-627).
• Karaahmetoğlu, F., & Meydan, H. (2024). Prososyal davranışların etik temellendirmesi: 6 Şubat depremleri sonrası kurtarma çalışmalarına katılan maden işçileri üzerine nitel bir inceleme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (56), 185-212.
• Kayan, H., Eslampanah, R., Yeganli, F., & Askar, M. (2018). Heat leakage detection and surveiallance using aerial thermography drone. In 2018 26th signal processing and communications applications conference (SIU) (pp.1-4). IEEE.
• King, D. (2007). Organisations in Disaster. Natural Hazards, 40, 657-665.
• Koçak, H., Demirezen, İ., & Keskin, T. (2016). Arama kurtarma ve acil yardım alanındaki gönüllü katılımcı sisteminin Almanya’daki uygulamaları ve Türkiye karşılaştırması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 97-104.
• Liu, J., Wang, Y., Li, B., & Ma, S. (2007). Current research, key performances and future development of search and rescue robots. Frontiers of Mechanical Engineering in China, 2, 404-416.
• Matsuno, F., & Tadokoro, S. (2004). Rescue robots and systems in Japan. In 2004 IEEE international conference on robotics and biomimetics (pp.12-20). IEEE.
• Matthewman, S. (2015). Sociology and disasters. In S. Matthewman (Ed.), Disasters, risks and revelation: Making sense of our times (pp. 11-34). Springer.
• Oral, V., & Cengiz, E. (2021). Afet hazırlık davranışlarına etki eden faktörlerin incelenmesi: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(3), 1252-1269.
• Özkan, B., & Çetinkaya Kutun, F. (2021). Afet psikolojisi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(3), 249-256
• Paradergi. (2023). Deprem arama kurtarmada kullanılan teknolojiler. https://www.paradergi.com.tr/girisimcilik/2023/03/08/deprem-arama-kurtarmada-kullanilan-teknolojiler (Erişim Tarihi: 02 Ağustos 2024).
• Peleg, K., Bodas, M., Shenhar, G., & Adini, B. (2018). Wisdom of (using) the crowds: Enhancing disasters preparedness through public training in light search and rescue. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, 750-757.
• Renkli, Ç., & Duran, S. (2015). Pre-positioning disaster response facilities and relief items. Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 21(5), 1169-1185.
• Rom, A., & Kelman, I. (2020). Search without rescue? Evaluating the international search and rescue response to earthquake disasters. BMJ Global Health, 5(12), 1-15.
• Saldana, J. (2019). Nitel araştırmalar için kodlama el kitabı (A. Tüfekçi, & S. N. Şad, Çev., 3. Baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Salik Ata, N. (2023). Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin kriz yönetimi bağlamında değerlendirilmesi. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 7(Özel Sayı), 59-77.
• Sırrı Sargın, S., & Şensöğüt, C. (2024). Use of underground mining activities in earthquake search and rescue works: Use of underground mining activities in earthquake search and rescue works. International Journal of Economic and Environmental Geology, 14(2), 1-5.
• Şahin, Ş., & Üçgül, İ. (2019). Türkiye’de afet yönetimi ve iş sağlığı güvenliği. Afet ve Risk Dergisi, 2(1), 43-63.
• Şengün, H., & Temiz, A. (2007). Afet yönetimi ve Karabük. TMMOB afet sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss. 261-278). Mattek Matbaacılık.
• Tadokoro, S. (2009). Rescue robotics: DDT project on robots and systems for urban search and rescue (1st Edition). Springer.
• Türkiye Taşkömürü Kurumu. (1848). Yer altı maden işletmelerinde arama kurtarma ve TTK. https://www.taskomuru.gov.tr/ttk/arama-kurtarma/ (Erişim Tarihi: 20 Temmuz 2024).
• Xu, Z., Wu, Y., Hao, X., Li, N., & Fang, D. (2022). A joint analysis method for capability and demand of post-earthquake medical rescue in a city. International Journal of Disaster Risk Reduction, 80, 103249.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, S. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş depreminin psikososyal etkisi ve depremzedelere yönelik müdahalenin önemi üzerine bir gözlem araştırması. Anasay, 7(24), 133-153.
• Yılmaz, A. (2012). Türkiye’de afetlerde karşılaşılan sorunlar. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 61-81.
• Yılmaz, G., & Demiröz Yıldırım, S. (2020). Afetlerde kentsel arama ve kurtarmada kullanılan yöntemler ve güncel yaklaşımların değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1), 196-208.