MEMET BAYDUR DRAMATURGİSİ: YAŞAM-OYUN İLİŞKİSİNDEN “OYUN İÇİNDE OYUN” STRATEJİSİNE

Yıl 2018, Sayı: 6, 39 - 52, 30.01.2018

Hasan İrfan Buzcu Türel Ezici

Öz

Memet Baydur, 20. yüzyıl Türk tiyatrosuna sunduğu eserlerle
yaşadığı dönemin en üretken oyun yazarlarından biridir. Eserlerini verdiği
süreçte dünyanın farklı ülkelerinde geçen yaşamı boyunca Türkiye gündeminin
sıcak olaylarını takip etmesi, oyunlarının konu seçiminde ve karakterlerinin
inşasında belirleyici olmuştur. Baydur, oyunlarında ele aldığı konularla
ülke gerçeklerini bireylerin yaşamlarına yansımaları üzerinden irdelerken
evrensel olanı da yakalama kaygısındadır. Oyunlarının dramaturgi stratejisine bakıldığında
zaman, mekan, eylem (durumlara sıkışmış eylem) üçgeninde tasarımlar
yaptığına tanık oluruz. Baydur, oyun kişilerini bu üçgende var ederken
-oynatırken- kendine de yazar olarak oyun oynama alanı bırakır. Bu çalışmada
insanoğlunun en temel psikolojik dürtülerinden biri olan oyun oynama
dürtüsünün Memet Baydur’ un sanatçı olarak motivasyonunda oynadığı rol;
yazarın eserlerinde yaşam-oyun ilişkisinin nasıl yer aldığı; dramaturgisindeki
“oyun içinde oyun” stratejisi, yazarın hayatı da göz önünde bulundurularak incelenmiştir.
İnceleme sonucunda Memet Baydur’un oyunlarını yazarken,  kendisinin hem oyun kurgulayıcısı hem de
tasarladığı karakterler bağlamında oyuncusu olduğu bir üretim süreci
yaşadığı kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Memet Baydur, tiyatro, dramaturgi, oyun, oyun dürtüsü, yaşam-oyun ilişkisi, oyun içinde oyun

MEMET BAYDUR’S DRAMATURGY: FROM LIFE-PLAY RELATIONSHIP TO STRATEGY OF “THE PLAY WITHIN THE PLAY”

Öz

Memet Baydur was one of the most productive playwrights of the 20th
century Turkish Theater. Not only living in many different countries for
several years, but also closely following the societal and historical changes
in Turkey would be the key points of his choice of the themes and also his
character building approach for his plays. In his plays Baydur had goals on
reaching the universal level of understanding the reality while he analyzed his
own country’s reality based on the reflections on the lives of individuals. In
terms of writing technique, Baydur has three important common essentials:
situation, time and place that he took into consideration. In his plays, while
Baydur developed his characters based on those three essentials, he created a
play area in the play for himself as the writer. In this study, how the role of
playing, which is considered as one of the basic human instincts, impacted
Memet Baydur as a playwright as well as how it is placed in the life-play
relationship and his “the play within the play” strategy in Memet Baydur’s
plays was critically analyzed. As a result of the study, it was revealed that
throughout the writing process Memet Baydur had experienced both being the
writer of the play and empathetically in the place of the characters that he
created for the play.

Anahtar Kelimeler

Memet Baydur, theater, dramaturgy, play, instinct of playing, life-play relationship, the play within the play

Kaynakça

• Adler, A. (2013) İnsanı Tanıma Sanatı (K.Şipal, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Baydur, M. (2002). Elveda Dünya Merhaba Kainat. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Baydur, M. (2003). Bütün Eserler 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baydur, M. (2004). Sinema Yazıları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baydur, M. (2006). Sessiz Güvercinler Ülkesinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baydur, M. (2010) Gözün Kahverengi Suyu. İstanbul: İletişim Yayınları
• Birkiye Korad, S. (2007). Çağdaş Tiyatroda Kültürlerarası Eğilim. Ankara: DeKİ Yayın.
• Çamurdan, E. (1996). Çağdaş Tiyatro ve Dramaturgi. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Goffman, E. (2009). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu (B.Cezar, Çev.). İstanbul: Metis Yayıncılık
• Fischer, E. (2003). Sanatın Gerekliliği (C.Çapan, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
• İpşiroğlu, Z. (1995). Tiyatroda Düşünsellik. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• İpşiroğlu, Z. (2008). Tiyatroda Kültürler Arası Etkileşim. İstanbul:Mitos BoyutYayınları.
• Kalkan Kocabey, H. (2008). Tiyatroda Göstergebilim. İstanbul: E Yayınları.
• Şener, S. (1997) Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Şener, S. (2003). Gelişim Sürecinde Türk Tiyatrosu. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Şener, S. (2003). Dram Sanatı. İstabul: Mitos Boyut Yayınları.
• Şener, S. (2005). İzleri Kaldı. İstanbul: Dünya Kitapları.
• Şener, S. (2007). Oyunlar ve Gerçekler. Ankara: Dost Kitabevi.
• Pavis, P. (1999). Sahneleme (S.Kanber, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Worringer, W. (1993). Soyutlama ve Özdeyişim (İ.Tunalı, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yüksel, A. (2004). Ezgi ve Uyum. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Yüksel, A. (2010). Çağdaş Türk Tiyatrosundan On Yazar. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.