ÇAĞDAŞ OYUNCULUK YÖNTEMLERİNDE “STİLİZASYON VE DEFORMASYON”

Yıl 2021, Sayı: 13, 40 - 66, 16.07.2021

Fatma Kandemir Şahin

Öz

Tarihsel süreçte sanatın biçimi, içeriği ve tekniği, içinde bulunulan dönemin sanat anlayışına göre şekillenmiştir. Dönemsel üslup olarak da adlandırılan bu anlayışın temel belirleyicisi, sanatların ele aldıkları içeriği biçimleme sürecinde kullandıkları tekniklerdir. Açık üslup özellikleri gösteren 21.yüzyıl sanatında, biçimsel çeşitliliğin ön plana çıktığı, anlatımın soyutlaştığı ve kuralsız yaratım tekniklerinin ortaya çıktığı görülmektedir. Bu tekniklerin kullanımında stilize ve deforme etme şeklinde bir yaklaşımın olduğu ve kimi sanatlarda bunun bir yönteme dönüştüğü göze çarpmaktadır. Dönemin açık üslup sanat anlayışı, tiyatro sanatında da karşılık bulmakta, sahneleme ve sahneleme tekniklerinde biçimsel özellikler ön plana çıkmakta, anlatım git gide soyutlaşmaktadır. Hatta kimi sahne tasarımlarında ve oyunculuklarda stilize ve deforme bir anlatım tercih edilmektedir. Ancak tiyatral yaratım tekniklerindeki stilizasyon ve deformasyonun, özellikle çağdaş oyunculuk yöntemlerinde ne şekilde ortaya çıktığı tam olarak anlaşılamamaktadır. Bu amaçla çalışmada, çağdaş oyunculuğun öncü isimlerinden Vsevolod Meyerhold, Jerzy Grotowski, Eugenio Barba’nın oyunculuk yöntemleri, kullandıkları stilizasyon ve deformasyon teknikleri açısından ele alınmış ve bu tekniklerin bir oyunculuk yöntem önerisine dönüşüp dönüşmediği araştırılmıştır. Ayrıca bu uygulamacıların çalışmalarında neyi stilize ve deforme ettikleri incelenmiş, ortak yönlerine ve bireysel farklılıklarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stilizasyon, deformasyon, oyunculuk.

"STYLIZATION AND DEFORMATION" IN CONTEMPORARY ACTING METHODS

Öz

Througout the history, the form, content and technique of art take shape according to sense of art of its time. The main determinant of this understanding, also called periodic style, is the techniques utilized by the arts in the process of shaping the content they deal with. In the art of the 21st century, which shows clear stylistic features, it is seen that the formal diversity comes to the fore, the expression becomes abstract and the creation techniques without rules emerge. It draws the attention that there is a stylized and deforming approach in the use of these techniques and this has turned into a method in some arts. The open style art understanding of the era also finds a response in the art of theatre, formal features come to the fore in the staging and staging techniques, and the expression gradually becomes abstract. Yet more, a stylized and deformed expression is preferred in some stage designs and acting. However, it is not fully understood how the stylization and deformation in theatrical creation techniques appear, especially in contemporary acting methods. For this purpose, in this study, the acting methods of Vsevolod Meyerhold, Jerzy Grotowski, Eugenio Barba, who are the pioneers of contemporary acting, were discussed in terms of their stylization and deformation techniques and it was investigated whether these techniques turned into an acting method proposal. In addition, what these practitioners stylized and deformed were examined in their works, and their common aspects and individual differences were addressed.

Anahtar Kelimeler

Stilizasyon, deformasyon, oyunculuk.

Kaynakça

• And, M. (1970). Tiyatroda ‘Açık Biçim’ ve Türk Tiyatrosu Bakımından Önemi. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, S:1, Cilt:1, s: 19-31.
• Aristoteles. (2002). Poetika. (Çev: İ. Tunalı). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Barba E., Savarese N. (2002). Oyuncunun Gizli Sanatı/Tiyatro Antropolojisi Sözlüğü. Birinci Baskı.(Çev: A. Candan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Birkiye, K. S. (2007). Çağdaş Tiyatroda Kültürlerarası Eğilim. (1.Basım) .Ankara: De Ki Basım Yayım Ltd. Şti
• Candan, A. (2003). Yirminci Yüzyılda Öncü Tiyatro. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çalışlar, A. (1993). Tiyatro Adamları Sözlüğü. (1.Basım). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Flaszen, L.(2010). Tiyatroda Devrim İçin Hırsımız Vardı-Ludwig Flaszen’in Konuşması. Mimesis Dergisi. Sayı:17,Cilt:17.s:101-116.
• Grotowski, J. (2002). Yoksul Tiyatroya Doğru. (Çev: H. Yetişkin). İstanbul: Tavanarası Yayıncılık Ltd. Şti.
• Hançerlioğlu, O. (2006). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Innes, C. (2004). Avant-Garde Tiyatro 1892-1992. (Çev: B. Güçbilmez, A.V. Kahraman). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Karaboğa, K.(2018). Oyunculuk Sanatında Yöntem ve Paradoks. İstanbul: Habitus Yayıncılık.
• Kınay, C. (1993). Sanat Tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Meyerhold, V. (2014). Tiyatro Üzerine. ( Çev: T. Kanbur). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Meyerhold, V. (1997). Tiyatro-Devrim ve Meyerhold. (Çev: A. Berktay). İstanbul: MitosBOYUT Yayınları.
• Nutku, Ö. (1963). Modern Tiyatro Akımları. Ankara: Dost Kitabevi
• Nutku, Ö. (2002). Oyunculuk Tarihi 2.(2.Basım). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Pavis, P., 1998. Dictionary of the Theatre: Terms, Concepts and Analysis. Canada: University of Toronto Press. ISBN: 0-8020-8163-0
• Richards, T. (2005). Grotowski ile Fiziksel Eylemler Üzerine Çalışmak. (Çev: H.Yıldız, A. Candan) İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Sözen, M., Tanyeli, U. (2011), Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi AŞ. İstanbul.
• Stanislavski, K.S.(1992). Sanat Yaşamım.(1.Basım). (Çev: S. Taşer). İstanbul: Can Yayınları.
• Stanislavski, K.S. (1996). Bir Aktör Hazırlanıyor.(3.Basım). (Çev: S. Taşer). İstanbul: Papirüs Yayınları.
• Timuçin, A. (2005). Estetik. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Turani, A.(1993). Sanat Terimleri Sözlüğü. Remzi Kitabevi AŞ. İstanbul
• Turner, J. (2004). Eugenio Barba. USA: Routledged.
• Uygan, Z. (2010). Resim Sanatında Stilizasyon ve Deformasyon. Yüksek Lisans. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Wölfflin, H. (2015). Sanat Tarihinin Temel Kavramları. (Çev: A. Cemal). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.