Öz
Tanburi Cemil Bey, saz icrasındaki teknik kapasitesi ve kendine has tavrıyla Türk musikisinde kendinden sonraki nesillere ilham vermiş önemli bir virtüözdür. Taksimlerinin her biri bir eser niteliği taşımaktadır. Melodi üretme kapasitesi oldukça yüksektir. Taksim esnasında ustaca yaptığı geçkiler ve kullandığı teknikler ile hem enstrümanındaki virtüözlüğünü ortaya koymuş, hem de kendisinden sonra gelen icracılar için eğitici bir örnek olmuştur. Bu çalışmada viyolonsel eğitiminde Türk musikisine uygun metot ve formasyon eksikliği olması ve viyolonsel icracılarının taksim anlayışına katkı sağlamak amacıyla Tanburi Cemil Bey’in günümüzde az icra edilen ısfahan makamındaki taksimi incelenmiştir. TRT arşivinden alınan Isfahan taksim kaydı, dinleyerek notaya alınmıştır. Kullanılan tüm süslemeler, yay teknikleri, nüans ve ritim analizleri nota üzerine eklenmiş, icracılar için faydalı olacak şekilde açıklamalı olarak çalışmaya dahil edilmiştir. Form, süsleme ve yay teknikleri, makam ve icra açısından analiz yapılırken, Prof. Mutlu Torun’un analiz tekniğinden faydalanılmıştır. Konu ile ilgili tablo, istatistik veriler ve icra- makam analizleri konusunda kişisel verilere yer verilmiştir. Tanburi Cemil Bey’in biyografisi, sanatçı kişiliği ve ısfahan makamının tarihsel süreç içindeki anlatımı ile ilgili kitap, makale ve tez çalışmalarından faydalanılmıştır. Tanburi Cemil Bey’in ısfahan taksimindeki melodi zenginliği, sağ-sol el teknik kullanım kapasitesi, süsleme ve yay tekniklerini ustaca kullanımı ve makamı nazari şekilde anlatır gibi bir kompozisyon ile işlemesi, taksim anlayışındaki üstün kabiliyetini ortaya koymaktadır. Isfahan taksimin analizi, viyolonsel icracılarının yanı sıra tüm enstrüman icracıları açısından teknik ve makam anlayışı olarak kendilerini geliştirebilmeleri için yol gösterici bir kaynak olarak düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksüt, S. (1993). Türk Musikisinin 100 Bestekârı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
- Araboğlu, T. (2011). Viyolonselde Yay Tutuş Tekniği ve Temel Yay Teknikleri: Legato, Detache, Staccato ve Spiccato’nun İncelenmesi. Sanatta Yeterlilik Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
- Arel, H. S. (1993). Mürekkep Makamlar. Onur Akdoğu (Haz.). Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri, s. 199. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Ayaz, N., Sevinç S., Turgay N. Ö. (2018). Türk Makam Müziğinde Süsleme Elemanlarının Kullanımının Ses Eğitiminde Uygulanabilirliği. Ulak Bilge Dergisi, Cilt: 6 (31), s.10.
- Badıllı, A., Çalım, İ., İsmail, H., Yeğin, A. (1992). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Büyük Lûgat. İstanbul: Türdav Basım ve Yayım Ticaret ve Sanayii A. Ş.
- Behar, C. (2022). Osmanlı/ Türk Musikisinin Kısa Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Cemil, M. (2021). Tanburi Cemil’in Hayatı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
- Cemil, T. (1993). Rehber-i Musiki. (M. H. Cevher, çev.). Amasya: Ege Üniversitesi Basımevi.
- Çetik, Ö. (2022). Tanburi Cemil Bey’in Yaylı Sazlarda İcra Ettiği Taksimlerin Tahlili ve Eğitime Yönelik Etüdlerin Oluşturulması. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Çetik, Ö. (2024). Viyolonselin Gelişimi ve Türk Müziği İcrasındaki Yeri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (73), s. 206- 225.
- Gazimihal, M. R. (1961). Musiki Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Yayınevi.
- Gazimihal, M. R. (2019). Avrupai Bandonun Kabulü ve Büyümesi. Metin Özarslan (Haz.). Türk Askerî Muzikaları Tarihi, s. 136. İstanbul: Ofset Yayın Matbaacılık.
- Haciev, P. (1999). Temel Müzik Teorisi.( A. Dönmez çev.). İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Kaçar G. Y. (2005) Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde Süslemeler ve Nota Dışı İcralar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 25 (2), s. 215- 228.
- Özalp, M. N. (2000). Türk Musikisi Tarihi II. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları II.
- Özkan, İ. H. (1994). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Öztuna, Y. (1969). Türk Musikisi Ansiklopedisi I. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Öztuna, Y. (1990). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi II. Ankara: Kültür Bakanlığı Başbakanlık Basımevi.
- Sözer, V. (2023). Müzik Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Tanrıkorur, C. (1998). Müzik Kimliğimiz Üzerine Düşünceler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Torun, M. (1996). Ud Metodu. İstanbul: Çağlar Yayınları.
- Turgay, N. Ö., Ayangil, R. (2016). Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler. Rast Müzikoloji Dergisi, Cilt: IV (1), s. 1132.
- Uygun, M. N. (2019). Kitâbü’l- Edvâr, Safiyüddin Urmevî. İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları.
- Ünlü, C. (2016). Git Zaman Gel Zaman. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Öz
Tanburi Cemil Bey is an important virtuoso who has inspired the next generations in Turkish music with his technical capacity in instrument performance and his unique style. Each of his taqsims is a work. Its capacity to produce melody is quite high. With the masterful transitions he made and the techniques he used during taqsim, he both revealed his virtuosity on his enstrüment and became an educational example for the performers who came after him. In this study, in order to contribute to the understanding of taksim of cello performers and the lack of methods and formation suitable for Turkish music in cello education, Tanburi Cemil Bey's taksim in Isfahan maqam, which is rarely performed today, was examined. The Isfahan taksim recording, taken from the TRT archive, was notated by listening. All the ornaments used, bow techniques, nuance and rhythm analysis were added to the note and included in the study in a way that would be useful for the performers. While analyzing in terms of form, ornament and bow techniques, authority and performance, Prof. Mutlu Torun's analysis technique was used. Personal data on tables, statistical data and executive maqam analyzes related to the subject are included. Books, articles and thesis studies on the biography of Tanburi Cemil Bey, the personality of the artist and the narration of the Isfahan maqam in the historical process were used. Tanburi Cemil Bey’s richness of melody in ısfahan taksim, his capacity fort he use of right- left hand techniques, his skillful use of ornament and bow techniques and his treatment of the maqam with a composition as if describing the maqam in a theoretical way reveal his superior ability in the understanding of taqsim. The analysis of the ısfahan taqsim is considered as a guiding source for çello performers as well as all instrument performers to improve themselves in terms of technique and understanding of maqam.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksüt, S. (1993). Türk Musikisinin 100 Bestekârı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
- Araboğlu, T. (2011). Viyolonselde Yay Tutuş Tekniği ve Temel Yay Teknikleri: Legato, Detache, Staccato ve Spiccato’nun İncelenmesi. Sanatta Yeterlilik Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
- Arel, H. S. (1993). Mürekkep Makamlar. Onur Akdoğu (Haz.). Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri, s. 199. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Ayaz, N., Sevinç S., Turgay N. Ö. (2018). Türk Makam Müziğinde Süsleme Elemanlarının Kullanımının Ses Eğitiminde Uygulanabilirliği. Ulak Bilge Dergisi, Cilt: 6 (31), s.10.
- Badıllı, A., Çalım, İ., İsmail, H., Yeğin, A. (1992). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Büyük Lûgat. İstanbul: Türdav Basım ve Yayım Ticaret ve Sanayii A. Ş.
- Behar, C. (2022). Osmanlı/ Türk Musikisinin Kısa Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Cemil, M. (2021). Tanburi Cemil’in Hayatı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
- Cemil, T. (1993). Rehber-i Musiki. (M. H. Cevher, çev.). Amasya: Ege Üniversitesi Basımevi.
- Çetik, Ö. (2022). Tanburi Cemil Bey’in Yaylı Sazlarda İcra Ettiği Taksimlerin Tahlili ve Eğitime Yönelik Etüdlerin Oluşturulması. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Çetik, Ö. (2024). Viyolonselin Gelişimi ve Türk Müziği İcrasındaki Yeri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (73), s. 206- 225.
- Gazimihal, M. R. (1961). Musiki Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Yayınevi.
- Gazimihal, M. R. (2019). Avrupai Bandonun Kabulü ve Büyümesi. Metin Özarslan (Haz.). Türk Askerî Muzikaları Tarihi, s. 136. İstanbul: Ofset Yayın Matbaacılık.
- Haciev, P. (1999). Temel Müzik Teorisi.( A. Dönmez çev.). İstanbul: Pan Yayıncılık.
- Kaçar G. Y. (2005) Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde Süslemeler ve Nota Dışı İcralar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 25 (2), s. 215- 228.
- Özalp, M. N. (2000). Türk Musikisi Tarihi II. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları II.
- Özkan, İ. H. (1994). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Öztuna, Y. (1969). Türk Musikisi Ansiklopedisi I. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Öztuna, Y. (1990). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi II. Ankara: Kültür Bakanlığı Başbakanlık Basımevi.
- Sözer, V. (2023). Müzik Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Tanrıkorur, C. (1998). Müzik Kimliğimiz Üzerine Düşünceler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Torun, M. (1996). Ud Metodu. İstanbul: Çağlar Yayınları.
- Turgay, N. Ö., Ayangil, R. (2016). Fasıl Şarkıcılığı Açısından Türk Makam Müziği’nde Süslemeler. Rast Müzikoloji Dergisi, Cilt: IV (1), s. 1132.
- Uygun, M. N. (2019). Kitâbü’l- Edvâr, Safiyüddin Urmevî. İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları.
- Ünlü, C. (2016). Git Zaman Gel Zaman. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Müzik Performansı |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Ocak 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 9 Ocak 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 11 Sayı: 20 |
