Tip 2 Diyabet Hastalarının Hastalıklarıyla İlgili Bilgi, Tutum Düzeyleri ve İlişkili Faktörlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: Özel Sayı, 11 - 23, 30.06.2020

Burcu Aydoğan Abdülkadir Aydın Mustafa Baran İnci Hasan Ekerbiçer

https://doi.org/10.31832/smj.743455

Cited By: 2

Öz

Amaç: Ciddi morbidite ve mortalitelere neden olabilen küresel bir sağlık sorunu olan diabetes mellitusun öz yönetiminde hastaların diyabet ile ilgili sahip oldukları bilgi ve tutumlar hayati öneme sahiptir. Bu çalışmada; tip 2 diyabetli hastaların diyabetle ilgili bilgi ve tutum düzeylerinin belirlenmesi ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlandı.
Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikteki bu çalışma 9 Nisan–9 Haziran 2019 tarihleri arasında, T.C. Sağlık Bakanlığı, Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, iç hastalıkları kliniği, diyabet polikliniğine ayaktan başvuran, 149 tip 2 diyabet hastası üzerinde yapıldı. Hastalara, araştırmacılar tarafından hazırlanmış kişisel bilgi formu ve diyabet bilgi düzeyi anket formu yanı sıra Diyabet Tutum Ölçeği, araştırmacı gözetiminde kendi kendine doldurma yöntemiyle uygulandı. Elde edilen veriler istatistiksel olarak değerlendirildi.
Bulgular: Hastaların yaş ortalaması 54,82 yıl±10,74 SS ve ortalama hastalık süresi 9,51 yıl±6,86 SS olarak bulundu. Hastaların diyabet bilgi düzeyi anketinden aldıkları ortalama puan 100 üzerinden 74,39±11,40 SS olarak ve Diyabet Tutum Ölçeğinden aldıkları toplam tutum puanı ortalaması ise 3,99±0,30 SS olarak hesaplandı. Hastalık süresi (p=0,006), eğitim düzeyi (p<0,001) ve alkol kullanım durumu (p=0,010) açısından diyabet bilgi düzeyleri arasında anlamlı fark saptandı. Sigara kullanım durumu (p=0,015) açısından ise diyabet tutum düzeyleri arasında anlamlı fark görüldü. Diyabet bilgi düzeyi anketinden alınan puanlar ile Diyabet Tutum Ölçeğinden alınan puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu gözlendi (p=0,002; r=0,249).
Sonuç: Hastaların diyabetle ilgili bilgi düzeylerinin arttırılması ve olumlu tutumlar geliştirmelerinin sağlanması açısından eksikliklerin saptandığı konular ve dezavantajlı gruplar göz önünde bulundurularak güncellenmiş daha etkin ve kapsamlı eğitim programlarına ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Diabetes Mellitus Tip 2, Sağlık Bilgisi, Tutum

Kaynakça

• International Diabetes Federation (IDF). Diabetes Atlas. 8th edition. Brussels Belgium. 2017.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Türkiye Diyabet Programı (2015-2020). Ankara. Yayın No:816. 2014.
• Asmelash D, Abdu N, Tefera S, Baynes HW, Derbew C. Knowledge, Attitude, and Practice towards Glycemic Control and Its Associated Factors among Diabetes Mellitus Patients. J Diabetes Res. 2019 Apr 8;2019:2593684.
• Ghannadi S, Amouzegar A, Amiri P, Karbalaeifar R, Tahmasebinejad Z, Kazempour-Ardebili S. Evaluating the effect of knowledge, attitude and practice on self-management in type 2 diabetic patients on dialysis. J Diabetes Res. 2016:3730875.
• Karbalaeifar R, Kazempour-Ardebili S, Amiri P, Ghannadi S, Tahmasebinejad Z, Amouzegar A. Evaluating the effect of knowledge, attitude and practice on self-management in patients with type 2 diabetes. Acta Diabetol. 2016;53(6):1015-1023.
• Srinivasan NK, John D, Rebekah G, Kujur ES, Paul P, John SS. Diabetes and diabetic retinopathy: Knowledge, attitude, practice (KAP) among diabetic patients in a tertiary eye care centre. J Clin Diagn Res. 2017;11(7):NC01-NC07.
• Abbasi YF, See OG, Ping NY, Balasubramanian GP, Hoon YC, Paruchuri S. Diabetes knowledge, attitude, and practice among type 2 diabetes mellitus patients in Kuala Muda District, Malaysia – A cross-sectional study. Diabetes Metab Syndr. 2018;12(6):1057-1063.
• Kalkura MP, Umakanth S, Maiya AG, Mayya SS, Vasudeva KPR, Pai MS et al. Evolving a structural model in type 2 diabetes mellitus: Influence of knowledge, attitudes, and self-management practices on glycaemic control. J Clin Diagn Res. 2018;12(9): LC01-LC05.
• Anderson RM, Donnelly MB, Dedrick RF. Measuring the attitudes of patients towards diabetes and its treatment. Patient Educ Couns. 1990;16(3):231-45.
• Anderson RM, Fitzgerald JT, Wisdom K, Davis WK, Hiss RG. A comparison of global versus disease-specific quality-of-life measures in patients with NIDDM. Diabetes Care. 1997;20(3):299-305.
• Özcan HŞ. Diyabetli Hastalarda Hastalığa Uyumu Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. İÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, (Danışman: Doç. Dr. Zehra Durna), 1999.
• Alpar R. Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlilik-Güvenirlik. 4. baskı. Ankara. Detay Yayıncılık 2016, s.419.
• Ersoy F, Yılmaz M, Edirne T. Diabetes mellitusta hasta eğitimi ve takibi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2002;6(3):132-136.
• Deepa M, Bhansali A, Anjana RM, Pradeepa R, Joshi SR, Joshi PP et al. Knowledge and awareness of diabetes in urban and rural India: The Indian Council of Medical Research India Diabetes Study (Phase I): Indian Council of Medical Research India Diabetes 4. Indian J Endocrinol Metab. 2014;18(3):379-85.
• Al-Adsani AM, Moussa MA, Al-Jasem LI, Abdella NA, Al-Hamad NM. The level and determinants of diabetes knowledge in Kuwaiti adults with type 2 diabetes. Diabetes Metab. 2009;35(2):121-8.
• Mohammadi S, Karim NA, Talib RA, Amani R. Knowledge, attitude and practices on diabetes among type 2 diabetic patients in Iran: A cross-sectional study. Science Journal of Public Health. 2015;3(4):520-524.
• Niguse H, Belay G, Fisseha G, Desale T, Gebremedhn G. Self‑care related knowledge, attitude, practice and associated factors among patients with diabetes in Ayder Comprehensive Specialized Hospital, North Ethiopia. BMC Res Notes. 2019:18;12(1):34.
• Al-Maskari F, El-Sadig M, Al-Kaabi JM, Afandi B, Nagelkerke N, Yeatts KB. Knowledge, attitude and practices of diabetic patients in the United Arab Emirates. PLoS One. 2013;8(1):e52857.
• Rahaman KS, Majdzadeh R, Holakouie Naieni K, Raza O. Knowledge, attitude and practices (KAP) regarding chronic complications of diabetes among patients with type 2 diabetes in Dhaka. Int J Endocrinol Metab. 2017;15(3):e12555.
• Kartal A, Çağırgan MG, Tığlı H, Güngör Y, Karakuş N, Gelen M. Tip 2 diyabetli hastaların bakım ve tedaviye yönelik tutumları ve tutumu etkileyen faktörler. TAF Prev Med Bull. 2008;7(3):223-230.
• Ustaalioğlu S, Tan M. Tip 2 diyabetli hastaların bakım ve tedaviye yönelik tutum ve davranışlarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6(4):12-20.
• Gillani AH, Amirul Islam FM, Hayat K, Atif N, Yang C, Chang J et al. Knowledge, attitudes and practices regarding diabetes in the general population: A cross-sectional study from Pakistan. Int J Environ Res Public Health. 2018;15(9). pii:E1906.
• Lou Q, Chen Y, Guo X, Yuan L, Chen T, Wang C et al. Diabetes Attitude Scale: Validation in type-2 diabetes patients in multiple centers in China. PLoS One. 2014;9(5):e96473.