BAĞIMSIZLIK SONRASI KIRGIZ ŞİİRİNDE DİL TEMASI

Yıl 2015, Sayı: 35, 150 - 172, 01.12.2015

İsmail Turan Kallimci

Öz

Dil iletişimin en temel unsuru olmasının yanında, sosyal ve milli yapıyı muhafaza eden ve yönlendiren en önemli unsurdur. Çalışmamızda dilin sosyal ve milli bir kurum olarak işlevinden yola çıkılarak bağımsızlık sonrası Kırgız şiirindeki dile dair yazılmış şiirler incelenmiştir. Bağımsızlık sonrası süreç içinde özellikle eğitim ve devlet dili olarak Kırgız Türkçesinin durumu, şairlerin mısralarında yansıttığı fikirler vasıtasıyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Kırgız şairleri Kırgız Türkçesini en çok sosyal, siyasi, ekonomik alanda etkili olan Rusça karşısındaki durumunu konu etmişler, Kırgız halkında dil bilinci oluşturabilmek için anadil üzerine birçok şiir yazmışlardır. Bu şiirlerin çoğunda romantik bir duyuş hissedilse de bazılarında realist yaklaşımlar görülmektedir. Bağımsızlık öncesi edebi sahaya adım atmış dolayısıyla sosyalist düşünce sisteminden etkilenmiş olan şairler ile bağımsızlık sonrası eser vermeye başlayan şairlerin ana dil hassasiyeti ve bu konuya yaklaşımları karşılaştırılmıştır. Bu yaklaşımlardan hareketle Kırgız toplumunun Kırgızca ve Rusçaya karşı takındıkları tavır da gösterilmeye çalışılmıştır. Şiirler değerlendirilirken dönemin siyasi, sosyal ve ekonomik şartları göz önüne alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırgız edebiyatı, Kırgız şiiri, Dil teması

Kaynakça

• Aksan, Doğan; Her Yönüyle Dil - Ana Çizgileriyle Dilbilim, C.1, TDK Yay., Anakara 1987.
• Bağımsız Kırgızistan- Düğümler ve Çözümler, Kültür Bakanlığı, Türk Dünyası Dizisi, (Derleyen: Emine Gürsoy Naskali), Ankara, 2001.
• Düyşeyev Şayloobek; Kaydıgerlik, Bişkek, Adabiyat, 1991.
• Ergin, Muharrem; Üniversiteler İçin Türk Dili, Bayrak Yay., İstanbul, 1995.
• Gökalp, Ziya; Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, (Haz. İbrahim Kutluk), Kültür Bakanlığı Ziya GökalpYay., Ankara, 1976.
• Ömürkanov, Anatay; Cankise, Frunze: Adabiyat, 1991.
• Rıskulov, Akbar; Kuduret, Bişkek, Biyiktik, 2003.
• Sarnogoyev, Baydılda; Baydılda, Kırgızstan, Bişkek, 1997.
• Tural, Bayas; Uluttuk Uluu Kasiyet, Bişkek, Biyiktik, 2005.
• Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi,(Haz. Süleyman Kayıpov), Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, Cilt 31, Kırgız Edebiyatı I, 2005.
• Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, Haz. Haz. Süleyman Kayıpov, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları, Cilt 32, Kırgız Edebiyatı II, 2005.
• Aalam, 02.11.2007, S. 4., Bişkek.
• Ayıl Ökmötü, 27.03.2008, S. 11, Bişkek.
• Ayıl Ökmötü, 06.03.2008, S. 8, Bişkek.
• http://www.kabar.kg/kyr/constkyrg/20060727/1
• http://www.aktilek.com/Topic.aspx?BoardID=18&TopicID=678