ANTİK KARYA’NIN BAŞKENTİ HALİKARNASSOS’DA KENT PLANLAMA ANLAYIŞI

Yıl 2017, Sayı: 40, 42 - 54, 01.12.2017

Feray Koca Bayram Akça

Öz

Pers istilalarından sonra, Halikarnassos, antik Karya’da Hekatomnid iktidarının ikinci başkenti olması açısından önemlidir. Hekatomnid dönemin, kent planlama anlayışı bakımından en önemli özelliği, iktidarın gücünü ve kontrol yetkisini kent planına yansıtmasıdır. Aynı zamanda yerel bölgeyi Helenleştirerek küçük yerleşim birimlerini bir araya getirip Halikarnasos kent devleti altında birleştirmeyi başarmıştır. Bu nedenle; Karya’da, Pers ve Yunan etkileri altında kent planlama anlayışının geliştiği gözlemlenmiştir. Halikarnassos kenti, Helenistik dönemin planlama anlayışına hakim olan ortogonal planlama biçimine uygun olarak şekillenmiştir. Ancak, binaların olağandışı yerleşimi ve teraslar halinde yer almasının temel nedeni Hekatomnid iradesini ve hakimiyet alanını ortaya koymaktır. Bu çalışmanın amacı, Pers ve Yunan etkisinde, Hekatomnid dönemin yarattığı kent planlama anlayışını Halikarnasos kent planı ve yapıları ile incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Karya, Hekatomnid, Ortogonal Planlama

Kaynakça

• Akurgal, E. (1969), Ancient Civilisations and Ruins of Turkey, Mobil Oil Turk A.S., İstanbul, Turkey.
• Akurgal, E. (1988), Anadolu Uygarlıkları, İstanbul.
• Başgelen, N. (2007), “Maussollos’un Halikarnassos’u Bodrum’un Altın Çağı”, Tarihi Çevre, Eylül-Ekim, No:22, 112-117.
• Başgelen, N. (2012), Antik Karia Bölgesi ve En Eski Gravürleri Üzerine Genel Bir Bakış, Gravürlerde Karia, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Bean, G. E., Cook J. M. (1955), “The Halicarnassus Peninsula”, The Annual of the British School at Athens, 50, pp 85-171.
• Buluç, S. (1993), “İlkçağda Muğla”, Tekeli, İlhan (Ed.) Tarih İçinde Muğla, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara, Türkiye, 1-9.
• Cook, J. M. (1962), “The Fourth Century Revival”, The Greeks in Ionia and the East (Ancient People and Places, Volume 31), Thomas and Hudson, London.
• Doyle, J. L. (2017) Architecture and The Origins of Preclassic Maya Politics, Cambridge University Press.
• Gür, B. (2012), Minos, Miken ve Hititler Ekseninde Batı Anadolu’daki Muhtemel Sömürgecilik Faaliyetleri, The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 5 Issue 6, p. 233-249.
• Koca, F. (2016), “Antik Dönemde Muğla’da Şehircilik”, Yapı Dergisi, 411, 80-84.
• Küçükeren, C. Canan. (2005), An Anatolian Civilization in the Aegean: Karia, Karuwa/ Karka/ Karkişa/ Krk. Istanbul: Ekin Group.
• Mcnicoll, A. W., Milner, N.P. (1997), Hellenistic Fortifications from the Aegean to The Euphrates, Clarendon Press, Oxford.
• Owens, E.J. (1992), The City in the Greek and Roman World, UK : Routledge.
• Pedersen, P. (1994), “The Ionian Renaissance and Some Aspects of Its Origin Within the Field of Architecture and Planning”, Hekatomnid Karia and the Ionian Renaissance : Acts of the International Symposium at the Department of Greek and Roman Studies, Odense University, 28-29 November, 1991. (Ed.) Jacob Isager, Odense: Odense University Press, 11-35.
• Pedersen, P. (2016), Topography and Town Plan, http://www.sdu.dk/en/Om_SDU/Institutter_centre/ih/Forskning/Forskningsprojekter/Halikarnassos/Sites_and_places/Town+plan
• Ruzicka, S. (1992), Politics of a Persian Dynasty: the Hecatomnids in the Fourth Century BC. Norman: Oklahoma University Press.
• Tuna, N. (1978), Antik Devirde Batı Anadolu Kıyı Yerleşmelerinde Mekansal Örgün, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Üzel, A. (2009), The Display Of Hekatomnid Power in Karian Settlements Through Urban Imagery, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Vitruvius (1990), Mimarlık Üzerine On Kitap, Çevirmen: Dr. Suna Güven, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları, Ankara.