XX. YÜZYIL BAŞLARINDA AZERBAYCAN’A YÖNELİK ERMENİ İDDİALARI VE YAPILAN KATLİAMLAR (RUS BELGELERİ IŞIĞINDA)

Yıl 2017, Sayı: 40, 148 - 161, 01.12.2017

İsmayil Hacıyev

Öz

Makalede Ermenilerin kökeni, Güney Kafkasya’ya, özellikle Azerbaycan’a göç ettirilmeleri, Çarlık Rusya’nın Ermenilere verdiği her türlü destek tarihi belgeler ışığında ortaya konulmuştur. Ermenilerin Nahçıvan’a göç ettirilmeleri ve bundan sonra onların Nahçıvan’a yönelik toprak iddiaları araştırılmıştır. “Büyük Ermenistan” düşüncesi ile yaşayan Ermeniler Nahçıvan’ı kendi toprakları olarak görmekte ve bu yönde her türlü araçlara – katliamlara ve cinayetlere baş vurmuşlardır. Makalede Ermenilerin XX. yüzyıl boyu Nahçıvan ahalisine yönelik gerçekleştirdikleri katliamlar belgeler ışığında ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Nahçıvan, Ermeniler, Toprak İddiaları, Göç, Soykırım

Kaynakça

• Ağasıoğlu, F. Azer Halkı, Bakü, 2000.
• Aliyev, M. Kanlı Günlerimiz (1918-1920), Bakü, 1993.
• Arşiv Belgelerine Göre Kafkaslarda ve Anadolu’da Ermeni Mezâlimi (4 Cilt), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara 1995.
• Atnur, İbrahim Ethem, Osmanlı Yönetiminden Sovyet Yönetimine Kadar Nahçıvan (1918-1921), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2001.
• Azerbaycan XXI. Esrin Astanasında. İkinci Respublika Elmi-Praktiki Konfransın Materialları, Bakü, 1998.
• Azerbaycan Respublikası Devlet Arşivi (ARDA), f. 379, siy. 3, iş, 2035, v. 2
• Azerbaycan Respublikası Prezidentinin İşler İdaresinin Siyasi Senetler Arşivi (ARPİİSSA), f. 277, siy. 2, iş 57, v. 2.
• Azerbaycan Tarihi. Yedi ciltte. V cilt (1900-1920-ci iller). Bakü, 2008.
• Azerbaycan Tarihinde Nahçıvan. Bakü, 1996.
• Вердиева, Х.Ю. Переселенческая Политика Российской Империи в Северном Азербайджане, Баку, 1996.
• Beydilli, Kemal. “1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Doğu Anadolu’dan Rusya’ya Göçürülen Ermeniler”, Türk Tarih Belgeleri Dergisi, 1988, c.XIII, sy. 17, s. 365-434.
• Budagov Budag, Geybullayev Giyaseddin. Ermənistanda Azerbaycan Menşeli Toponimlərin İzahlı Lügati, Bakü, 1998.
• Caferov, Fahreddin, Ermeni Vahşiliyi, Bakü, Nurlan, 2009.
• Cafersoylu, İ. “Haylar Ermeniler Deyil”, “Elm” gazetesi, 8 Nisan 2008.
• Ermeniler tarafından yapılan katliam belgeleri (1914-1919): 2 ciltte, I cilt, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, 2001, yayın no: 49, cilt: I, 742 s.
• Ermeniler tarafından yapılan katliam belgeleri (1914-1919): 2 ciltte, II cilt, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, 2001, yayın no: 50, cilt: II, 1345 s.
• Дьяконов, И.М. Предистория Армянского Народа, Москва, 1968.
• Gasımlı, Musa. “Ermenilerin Azerbaycan Torpaqlarında Yerleşdirilmesi ve Dağlık Karabağa Esassız İddiaları”, Karabağ: Bildiklerimiz ve Bilmediklerimiz, ed. Reha Yılmaz, Bakü: Kafkaz Üniversitesi Beynelhalk Münakaşaları Araştırma Merkezi, No: 002, 2010, s. 3-25.
• Глинка, С. Описание Переселения Армян Азербайджанских в Пределы России, Баку: «Элм», 1990.
• Грибоедов, А.С. Записки о Переселении Армян из Персии в Наши Области, Соч. в двух томах, т. II, Москва, 1971.
• Григорьев, В. Статистическое Описание Нахичеванской Провинции, СПб., 1833.
• Hacıyev, İsmail, “Ermenilerin Azerbaycanlılara Karşı Soykırım Siyaseti”, Nahçıvan dergisi, 2001, sayı: 5, s. 37-44.
• Hacıyev, İsmail, Rzayev Firudin. “Nahçıvana Ermeni İddiaları ve Ermenilerin Menşeyi Hakkında”, “Elm” gazetesi, 8 Nisan 2008.
• Hesenli, Cemil. Azerbaycan Halk Cümhuriyyetinin Harici Siyaseti (1918-1920), Bakü, 2009.
• Horaneski, Horaneski Tarihi, Bakü, 1988.
• İrevan Hanlığı, Rusya İşğalı və Ermenilerin Şimali Azerbaycan Torpaglarına Köçürülmesi, Bakü, 2009.
• Karabekir, Kazım. Erzincan ve Erzurum’un Kurtuluşu Sarıkamış, Kars ve Ötesi, yay. haz.. E. Konukçu, Erzurum Ticaret ve Sanayii Odası Yayını, Erzurum 1990.
• Karacakaya Rejep. A chronology the Armenian problem with a bibliography (1878-1923). Ankara: Republic of Turkey Prime Ministry general director of state archives directorate of Ottoman archives, 2002, publication no:57, 259 p.
• Капанцян, Г.А. Хайаса-Колыбель Армян. Этногенез Армян и Начальная История. Ереван, изд-во АН Армении, 1947.
• Kırzıoğlu, Fahrettin. Kazım Karabekir. Ankara, 1991.
• Köçerli, Tofig. Neqşi-Cahan Nahçıvan, Bakü, 1998.
• Mehdiyev, Ramiz. Gorus-2010: Absurd Teatrı Mövsümü, Bakü, 2010.
• Меликишвили, Г.А. Урартские Клинообразные Надписи, Москва, изд-во АНСССР, 1960.
• Mustafa, Nazim. AXC Dövründe Milli-Arazi Münaqişeleri ve Gaçgınlıg Problemi, Azerbaycan Halk Cümhuriyyetinin Milli Siyaseti, Bakü, 1998.
• Nahçıvan tarihinden sehifeler, Bakü, 1996.
• Nahçıvan: Tarihi Gerçeklik, Müasir Durum, İnkişaf Persektivleri. Bakü, 2006.
• Nevvab, Mir Möhsün, 1905-1906 Yıllarında Ermeni-Müslüman Davası, Bakü, Azerneşr, 1993.
• Нерсисян М.Г. Из Истории Русско-Амянских Отношений. Книга I, Ереван, изд-во “Академия Наук Армянской ССР”, 1956.
• Ordubadi, M.S. Kanlı İller, 1905-1907-ci İllerde Kafkasyada Baş Veren Ermeni-Müselman Davasının Tarihi, Bakü, 1991.
• Paşayev, E.M. 1801-1830-cu İllerde Rusya, Türkiyə ve İran Müharibelerinde Azerbaycan Problemi. Doktorluk tezi, Bakü, 2004.
• Samuel, A.Weems, Ermenistan – Terrorcu Hıristiyan Ölkenin Gizlinleri, Bakü, 2004.
• Сафаров, Р. Изменение Этнического Состава Населения Иреванской губернии в XIX-XX веках, Баку, 2009.
• Смирнов, К.Н. Материалы по Истории и Этнографии Нахичеванского Края, Баку, 1999.
• Шавров, Н.Н. Новая Угроза Русскому Делу в Закавказье: Предстоящая Распродажа Мугани Инородцам. СПб., 1911.
• Шавров, Н. Русская Колонизаци на Кавказе, Вопросы Колонизации, СПб., 1911, №8.
• Шопен, И.И. Исторический Памятник Состояния Армянской Области в Эпоху ее Присоединения к Российской Империи. СПб., 1852.
• Утверждение Русского Владичества на Кавказе, Тифлис,1908, том: 4, часть: 2.