Tanin Gazetesi’ne Göre 1908 İstanbul Seçimlerinde Rum Protestoları ve Seçim Şenlikleri

Yıl 2018, Sayı: 41, 83 - 102, 30.06.2018

Çiğdem Ülker

Öz

23 Temmuz 1908’de ilan
edilen II. Meşrutiyet rejimi, 30 yıldan beri kapalı olan Meclis- i Mebusan’ın
da açılması demekti. Hükümet, 24 Temmuz’da ülke genelinde genel seçimlerin
yapılacağını ilan etmiş, akabinde seçim çalışmaları başlamıştı. Bu durum İstanbul’da
ve taşrada büyük sevinç ile karşılanmış, oy verme işleminden sonra yapılan
seçim şenlikleri İstanbul’daki bütün aidiyetleri birbirine yakınlaştırmıştır.
Ancak İstanbul Rumları’nın seçim konusundaki talepleri Osmanlı idaresince
olumlu karşılanmamıştır. Bu nedenle Rumların yoğun olarak yaşadığı semtler
asayişi bozan protesto ve gösterilere sahne olmuştur. Özellikle Fener Rum Patrikhanesi
ve Rum Basını’nın bu protestoları teşvik ettiği ve seçmenin iradesini
yönlendirdiği bilinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, II. Meşrutiyet, İstanbul Seçimi, Rum Protestoları

Kaynakça

• a-) Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Zaptiye Nezareti (ZB)
• BOA ZB 358 7 /8 Teşrin-i Sani 1324.
• BOA ZB 353 10/ 8 Teşrin-i Sani 1324.
• b-) Osmanlıca Süreli Yayınlar
• Düstûr I. Tertip, C.1., 1289.
• İkdam, S. 5902, 15 Temmuz 1324, 28 Temmuz 1908.
• Tanin S.73, 29 Eylül 1324-12 Ekim 1908.
• Tanin, S.74, 30 Eylül 1324, 13 Ekim 1908.
• Tanin, S.92, 20 Teşrin-i Evvel 1324, 2 Kasım 1908.
• Tanin, S. 96, 24 Teşrin-i Evvel 1324, 6 Kasım 1908.
• Tanin, S.100, 28 Teşrin-i Evvel 1324, 10 Kasım 1908.
• Tanin, S.102, 30 Teşrin-i Evvel 1324, 12 Kasım 1908.
• Tanin, S.112, 9 Teşrin-i Sâni 1324, 22 Kasım 1908.
• Tanin, S.113, 10 teşrin-i Sâni 1324, 23 Kasım 1908.
• Tanin, S.119, 16 Teşrin-i Sâni 1324, 29 Kasım 1908.
• Tanin, S.121, 18 Teşrin-i Sâni 1324, 1 Aralık 1908.
• Tanin S.124, 21 Teşrin-i Sâni 1324, 4 Aralık 1908.
• Tanin, S.126, 23 Teşrin-i Sâni 1324- 6 Aralık 1908.
• Tanin, S. 128, 25 Teşrin-i Sâni 1324, 8 Aralık 1908.
• Tanin, S.132, 29 Teşrin-i Sâni 1324, 12 Aralık 1908.
• Tanin S.133, 30 Teşrin-i Sâni 1324, 13 Aralık 1908.
• Tanin, S.136, 3 Kanun-u Evvel 1324, 16 Aralık 1908.
• Tanin, S.138, 5 Kanun-u Evvel 1324, 18 Aralık 1908.
• c-) Kitap ve Makaleler
• Akşin, S. (1972) “31 Mart Olayına Değin Sebahattin Bey ve Ahrar Fırkası”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.27, S.3, 541-560.
• Alkan, M., Ö. (2009) “1908’den 2009’a Çok Partili Seçimlerin 101. Yılı 1908 (1324) İntihabı” Toplumsal Tarih Dergisi, S.184, 42-49.
• Alkan, M., Ö. (2014) “İmparatorluktan Cumhuriyet'e Seçim Tarihinden Seçmeler", Birikim Dergisi, S.299, 139-152.
• Bayur, Y. H. (1991) Türk İnkılabı Tarihi, C.1, Kısım:2, Ankara: TTK Yayınları.
• Çadırcı, M. (1970) “Türkiye’de Muhtarlık Teşkilatının Kurulması Üzerine Bir İnceleme”, Belleten, C.34, S.135, Ankara, 409-420.
• Çadırcı, M. (1997) Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara: TTK Yayınları.
• Çadırcı, M. (2007) Tanzimat Sürecinde Türkiye Ülke Yönetimi, Ankara: İmge Kitabevi.
• Çavdar, T. (1991) İttihat ve Terakki, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çavdar, T. (1999) Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1839-1950, C.1, İstanbul: İmge Yayınları.
• Davison, R., H. (2005) Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, 1856-1876, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Demir, F. (1994) İkinci Meşrutiyet Dönemi Meclis-i Mebusan Seçimleri (1908-1914), Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Gençoğlu, M. (2011), “1864-1871 Vilayet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.2, 29-51.
• Hasan Amca (2013) Doğmayan Hürriyet, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Kalkan, V. D. (2008) “Hürriyet’e Giden Yolun Kısa Tarihi”, Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet, İstanbul: Yeni İnsan Yayın Evi, 11-74.
• KALUÇ, Ş. (2009) “Osmanlı Ahrar Fırkası’nın Kuruluşu, Faaliyetleri ve Sonu”, Liberal Düşünce Dergisi, S.53-54, 177-213.
• Kansu, A. (2002) 1908 Devrimi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karal, E. Z. (2011) Osmanlı Tarihi, C.9, Ankra: TTK Yayınları.
• Kars, H. Z.(1997) 1908 Devrimi’nin Halk Dinamiği, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Kerimoğlu, H. T.(2008), İttihat Terakki Cemiyeti’nin Rum Politikası 1908-1914, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Kubalı, H. N.(1960) Türk Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, İstnbul: Tan Matbaası.
• Okandan, R., G. (1959) Amme Hukukumuzun Ana Hatları, İstanbul : Fakülteler Matbaası.
• Olgun, K. (2014) 1908-1912 Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın Faaliyetleri ve Demokrasi Tarihimizdeki Yeri, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Ortaylı,İ. (1985) "Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde Yerel Yönetimler",Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, C.1 İstanbul: İletişim Yayınları, 231-244.
• Ortaylı, İ. (2011) Tanzimat Devri Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1888), Ankara: TTK Yayınları.
• Ramsaur, E. E., Jön Türkler ve 1908 İhtilali, İstanbul:Pozitif Yayınları.
• Tanör, B. (2012) Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tunaya,T., Z. (1989) Türkiye’de Siyasal Partiler, C.1, İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Torun, F. S. (2012). “Osmanlı Taşra İdaresininYeniden Yapılanma Süreci (1842‐1876)”, Karadeniz Araştırmaları, S. 32, 81‐97. Der:Tuncay, M., Çavaş, R., Akbayar, N., Öztuncay, B., Demirel, Y. (2008) II. Meşrutiyet’in İlk Yılı 23 Temmuz 1908-23 Temmuz 1909, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Türkiye’den Seçim Manzaraları 1877-1980, Atlas Tarih Kitaplığı, 2011, İstanbul: Doğan Yayınları.
• Unat, F. R. (1985) İkinci Meşrutiyet’in İlanı ve Otuz Bir Mart Hadisesi, Ankara: TTK Basımevi.
• US, H. T . (1940) Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi 1293-1877, İstanbul: Vakit Gazetesi Matbaa Kütüphane.
• Yılmaz, Ö. (2014) “Tanzimat Döneminde Osmanlı Taşra İdare Meclisleri (1840-1871), Journal Of History Studies, Volume: 6, S.6, 253-280.