Köroğlu ve Albert Camus’da Başkaldırı

Yıl 2018, Sayı: 41, 117 - 128, 30.06.2018

Ali Osman Gündoğan Sibel Turhan Tuna

Öz

Köroğlu, bilinçli eylemleriyle destanlaşan bir
şahsiyet ve başkaldırma felsefesinin somut bir örneği olarak, adaletsizliğe,
eşitsizliğe, kötülüğe, sınıf ayrımına, başkaldırarak bu durumu kendi varoluş
sebebi saymış, yaşam ilkesi olarak görmüştür. Anlatmalarda, isyan halindeki
Köroğlu, “Başkaldırıyorum, öyleyse bu dünyada ben de varım” ya da “var olmak
için başkaldırıyorum” diyebilen ve varoluş sebebinin bilincinde olan bir
şahsiyet olup aynı zamanda onun gibi düşünen insanların prototipidir. Onun
başkaldırısına, kendi varoluşsal özelliğini kazandıran, absürt olan dünyaya ve
bu dünyada yaşadıklarına karşı, eylemlerinde ortaya çıkmıştır.

Türk Halk
Edebiyatı ürünleri içinde tıpkı kaçak anlatmalarında olduğu gibi, Köroğlu’nun
şahsiyeti etrafında oluşan anlatmaların hemen hepsinde ‘başkaldırı eylemi’ni
bulmak mümkündür. Dolayısıyla bu çalışmanın da hareket noktasını, disiplinler
arası bir yaklaşımla (edebiyat ve felsefe arasındaki ilişkiden hareketle),
Köroğlu anlatmalarının başkahramanı Köroğlu’nun şahsiyetinde ve eylemlerinde
‘bir tür absürt olanın aşılması’ anlamına da gelen başkaldırma felsefesi
oluşturmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Köroğlu Destanı, Başkaldırı, Absürt, Başkaldırma Felsefesi

Kaynakça

• Arıkan, Metin 2007. Kazak Destanları 1/ Köroğlu’nun Kazak Anlatmaları. Ankara: TDK Yay.
• Arslan, Mustafa 1997. Köroğlu Destanının Türkmen Versiyonu Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme, (Basılmamış doktora tezi) Danışman: Fikret Türkmen, İzmir: Ege Üni., S. B. E.
• Boratav, Pertev Naili 1995. 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• ______, 1991. Folklor ve Edebiyat II. İstanbul: Adam Yayınları.
• ______, 1984. Köroğlu Destanı. İstanbul: Adam Yayınları.
• Bayat, Fuzuli 2003. Köroğlu. Şamandan Âşıka, Alptan Erene, Ankara: Akçağ Yay.
• Camus, Albert 2009. Başkaldıran İnsan (7. Basım). Çev: Tahsin Yücel. İstanbul: Can Yayınları.
• Çobanoğlu, Özkul 2007. Türk Dünyası Epik Destan Geleneği (2. Basım). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ekici, Metin 2004. Türk Dünyasında Köroğlu, (İlk Kol, İnceleme ve Metinler) Ankara: Akçağ Yay.
• Fuat, Memet 2001. Köroğlu, Yaşamı, Düşünce Dünyası, Sanatçı Kişiliği, Seçme Şiirleri, YKY/ İstanbul.
• Garriyev B. A. 2007. Türk Dünyasında Köroğlu Anlatmaları. Çevirenler: Fikret Türkmen, Muvaffak Duranlı, Feyzullah Rahmankul. Ankara: TDK Yay.
• Güler, Ali 1998. “Türk Toplum Geleneğinde İnsan Tipleri ve Köroğlu”. Bolu’da Halk Kültürü ve Köroğlu Uluslararası Sempozyumu, Bolu-1997. Abant İzzet Baysal Üni., Yay.
• Gündoğan, Ali Osman 1997. Albert Camus ve Başkaldırma Felsefesi (2. Basım). İstanbul: Birey Yayınları.
• Kaplan, Mehmet 1996. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3- Tip Tahlilleri, İstanbul: Dergah Yay.
• İnan, Abdülkadir 1987. Makaleler ve İncelemeler. I.Cilt (2. Basım). “Türklerde Su Kültü İle İlgili Gelenekler”, Ankara: TTK
• Karadavut, Zekeriya 2002. Köroğlu’nun Ortaya Çıkışı (Türk Dünyasındaki Varyantlar Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma) Bişkek: Kıgızistan – Türkiye Manas Üni., Yay.
• Köprülü, M. Fuat 1989. Edebiyat Araştırmaları I, 3. baskı, Ötüken Yay., İstanbul.
• Oğuz, M. Öcal 1998. “Folklorda Yeni Yöntemler ve Köroğlu”. Bolu’da Halk Kültürü ve Köroğlu Uluslararası Sempozyumu, Bolu-1997. Abant İzzet Baysal Üni., Yay.
• Öncül, Kürşat 2010. Eski Türk Kültürü ve Halk Edebiyatı Ürünlerinde Başkaldırı Kavramı. Elazığ: Manas Yay.
• Öztelli, Cahit 1997. Köroğlu, Dadaloğlu, Kuloğlu (3. Basım). İstanbul: Özgür Yay.
• Toku, Neşet 2009. “Başkaldırma ya da İnsanın Özgürlük Arayışı.” 7. Uluslararası Felsefe Konferansı, 13-15 Mayıs 2009. İzmir: Kocaeli Üni., Tübitak Yay.
• Türkmen, Fikret 1983. “Köroğlu’nun Özbek ve Ermeni Varyantları” Köroğlu Semineri Bildirileri, Ankara: Kültür Bak., Yay.
• Yıldız, Naciye 1995. Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller, Ankara: TDK Yay.