İnsan Kaynakları Yöneticilerinin İşyerinde Toplumsal Cinsiyet Algıları

Yıl 2018, Sayı: 42 Kadın Çalışmaları Özel Sayısı, 13 - 34, 18.09.2018

Serap Özen , Damla Can

Öz

Toplumsal
cinsiyet eşitsizliğinin çalışma hayatına yansıması kadının işgücüne katılma,
işe giriş, işten ayrılma kararı ile işyerinde insan ilişkileri üzerinde etkili
olur. Toplumsal cinsiyet rollerinin kadın istihdamını ve işyerinde kadın
çalışan algısını nasıl etkilediği inceleyen bu çalışmada, işyerinde çalışana
yönelik politika ve düzenlemelerin uygulayıcısı olan insan kaynakları
yöneticilerinin kadın çalışanlara yönelik düşüncelerini ortaya çıkarmak
hedeflenmiştir. Çalışmada öncelikle literatür taramasına dayanarak “toplumsal
cinsiyet” kavramı ve toplumsal cinsiyet rollerinin işyerine yansıması
açıklanmıştır. Çalışmanın uygulama kısmında ise İzmir Serbest Bölge’de faaliyet
gösteren 11 şirkette 13 insan kaynakları yöneticisi ile derinlemesine görüşme
yapılmıştır. Görüşmeler sonucunda kadın çalışanların işyerinde de toplumsal
cinsiyet rolleri ile algılandığı ve bu rollere uygun işlerde çalıştırıldığı
ortaya çıkmıştır. Kadınlar işe giriş sürecinden itibaren çalışma hayatının her
aşamasında aile yaşamındaki sorumluluklar, hamilelik, annelik gibi nedenler
dolayısıyla eşitsizliklerle karşılaşmakta, terfi alma, kariyer planlama,
ücretlendirme gibi konularda sorunlar yaşamaktadır. Gerçekleştirilen çalışmada
toplumsal cinsiyet rollerinin işyerinde yeniden üretildiği sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet rolleri, cinsiyete dayalı ayrımcılık, kadın istihdamı, insan kaynakları yönetimi

Kaynakça

• Acker, J. (1992) From Sex Roles to Gendered Institutions, Contemporary Sociology, Vol. 21, No. 5, 565-569.
• Aytaç, S. ve A. Keser (2017) Çalışma Yaşamında Kariyer, Umuttepe Yayınları: Kocaeli.
• Bingöl, D. (2016) “İnsan Kaynakları Yönetimi” Beta Basım: İstanbul.
• Budak, G. (2016) “Yetkinliğe Dayalı İnsan Kaynakları Yönetimi” Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Creese, G. (1988); ‘The Politics of Dependence: Women, Work and Unemployment in the Vancouver Labour Movement Before World War II’, Canadian Journal of Sociology, 13 (1- 2).
• Çetin, C., Elmalı, E. D., Arslan, M. L. (2017) İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Basım: İstanbul.
• Eren, E. (2012) Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Basım: İstanbul.
• Ergeneli, A. ve Akçamete, C. (2004) “Bankacılıkta Cam Tavan: Kadın ve Erkeklerin Kadın Çalışanlar ve Kadınların Üst Yönetime Yükseltilmelerine Yönelik Tutumları”, Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 22 (2), 85-109.
• Gutek, B. A. ve B. Morasch (1982) Sex-Ratios, Sex Role Spillover, And Sexual Harassment Of Women At Work, Journal of Social Issues, 38(4), 55-74.
• Kapız, S. (2002) Sosyal Değişim Sürecinde İş-Aile Yaşamı Etkileşimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Keser, A. (2015) Çalışma Psikolojisi, Ekin Yayınevi: Bursa.
• Kite, M. E. (1996) Age, Gender and Occupational Label: A Test of Social Role Theory, Psychology of Women Quarterly, 20, 361-374.
• Kocacık, F. ve V. B. Gökkaya (2005), “Türkiye’de Çalışan Kadınlar ve Sorunları”, C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1), 195 – 219.
• Marshall, J. (1984) Women Managers: Travellers in a Male World, John Wiley and Sons, Chicago.
• Omay, U. (2011a) Yedek İşgücü Ordusu Olarak Kadınlar, Çalışma ve Toplum, 137-165.
• Omay, U. (2011b) Kadınlar ve Yedek İşgücü Ordusu: Perçinci Rosie Örneği, 12. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Bildiriler Kitabı, Türk-İş Yayınları, 250-274.
• Önder, N. (2013) Türkiye’de Kadın İşgücünün Görünümü, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi Cilt: 1, Sayı: 1, ss. 35-61.
• Özçatal, Ö. (5–7 Mart 2009). Kadınların İşgücü Piyasasına Katılımın ve Çalışma Koşullarını Etkileyen Sosyo - Demografik Ve Kültürel Faktörler, Uluslararası – Disiplinler Arası Kadın Çalışmaları Kongresi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, 45- 54.
• Özen, S. (2016) Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden İşyerinde Psikolojik Şiddet, Karatahta İş Yazıları Dergisi, Sayı: 4, 123-142.
• Petersen T. vd. (1997) Within- Job Wage Discrimination and the Gender Wage Gap: The Case of Norway, European Sociological Review, Vol. 13, Issue 2.
• Sabuncuoğlu, Z. (2013) Uygulama Örnekleriyle İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Basım: İstanbul
• Sabuncuoğlu, Z. ve M. Tüz (1995) Örgütsel Psikoloji, Ezgi Yayınevi: Bursa.
• Savcı, İ. (1999) Toplumsal Cinsiyet ve Teknoloji, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt. 54, Sayı: 1, 123-142.
• Solmaz, B. (2003) Söylentilerin Kurumsal Açıdan Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Uşen, Ş. ve M. Güngör Delen (2011) Eğitimli Kadınların Çalışma Hayatına İlişkin Tercihleri: İstanbul Örneği, Kamu-İş, Cilt: 11, Sayı: 4, 127-179.
• Uyargil, C. ve diğerleri, (2008) İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta Yayınları: İstanbul.
• Yımaz, G. (2018) Örgütlerde Dedikodu ve Söylenti, Keser, A. Yılmaz, G. Yürür, S. (Ed.). Çalışma Yaşamında Davranış: Güncel Yaklaşımlar, 455-477 Kocaeli: Umuttepe Yayınları.