Analitik Hiyerarşi Proses ile Desteklenmiş Sosyal Seçim Teorisi: Havayollarında Uçak Seçim Süreci

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 44, 67 - 92, 02.06.2019

Halil Semercioğlu Hatice Özkoç

Öz

Bireysel olarak verilen kararların toplumsal kararlara
dönüştürülmesi için farklı yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden biri
Sosyal Seçim Teorisi (SST) ve çok kriterli karar verme yöntemlerinden Analitik
Hiyerarşi Proses (AHP) son yıllarda özellikle fazlaca öne çıkmıştır. Bireysel
ve kamusal kaynakların ötesinde işletmelerin kısıtlı kaynaklarını en uygun
olacak şekilde kullanmak için sıkça başvurduğu bu yöntemler, bu araştırmada ele
alınmıştır. Bu çalışmada ele alınan havayollarında gerçekleştirilen uçak
seçimleri üzerine literatür taraması gerçekleştirilmiş, uçakların
havayollarınca hangi özelliklere göre seçildiği belirlenmiştir. SST ve oylama
yöntemleri ile AHP birleştirilerek bir karar verme modeli ortaya çıkarılmaya
çalışılmış. Bu karar modeli ile orta ve kısa mesafelerde uçuş gerçekleştiren üç
uçak arasında seçim yapılmıştır. Türkiye’nin önemli havayollarından birinde
çalışan altı farklı uzmanın görüşü ile hangi uçağın seçilmesi gerektiği
kararlaştırılmıştır. Bu çalışma havayollarında karar verme yöntemleri üzerine
bir yazın olsa da SST ve AHP üzerine gerçekleşecek çalışmalar için katkı
vermeyi de hedeflemiş; bu amaçla sonuçlara ulaşmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Uçak Seçimi, AHP, Sosyal Seçim Teorisi

Kaynakça

• Arrow, K. J. (1951). Social Choice and Individual Values. New York: John Wiley and Sons.
• Balinski, M. L., & Young, H. P. (2001). Fair Representation: Meeting the Ideal of One Man, One Vote. Washington D.C.: Brookings Institution Press.
• Battal, Ü. (2016). Havayolu İşletmelerinde Filo ve Traife Planlaması Havayolu Yönetimi . E. Gerede içinde, Havayolu Yönetimi (s. 148-175). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Black, D. (1958). The Theory of Committees and Elections. Cambridge: Cambridge University Press.
• Borda, J. C. (1781). On Elections By Ballot. Histoire de l’Acad´emie Royale des Sciences, s. 31-34.
• Borda, J.-C. d. (1781). On Elections By Ballot. Histoire de l’Acad´emie Royale des Sciences, s. 31-34.
• Bouyssou, D. (1990). Building criteria: A prerequisite for MCDA. C. A. Costa içinde, Readings in Multiple Criteria Decision Aid (s. 58-80). Berlin: Springer.
• Bouyssou, D., Marchant, T., & Perny, P. (2000). Social Choice Theory and Multicriteria Decision Aiding. F. S. Hillier içinde, EVALUATION AND DECISION MODELS: a criticaI perspective. Massachusetts: Kluwer Academic Publishers.
• Brams, S. J., & Fishburn, P. C. (1978). Approval voting. American Political Science Review, s. 831-847.
• Breton, M. L., & Truchon, M. (1997). A Borda measure for social choice functions. Mathematical Social Sciences, s. 249-272.
• Cavcar, M. (2015). Havayolu İşletmeleri. M. Cavcar içinde, Havacılığa Giriş (s. 58-82). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Condorcet, M. d. (1785). Essay on the Application of Analysis to the Probability of Majority Decisions. Paris: Imprimerie Royale.
• Condorcet, M. d. (1785). Essay on the Application of Analysis to the Probability of Majority Decisions. Paris: Imprimerie Royale.
• Dodgson, C. L. (1876). Method of Taking Votes on More than Two Issues. Oxford: Clarendon Press.
• Dožić, S., Lutovac, T., & Kalić, M. (2017). Fuzzy AHP Approach to Passenger Aircraft Type Selection. Journal of Air Transport Management, s. 165-175.
• Eşer, S. (2018). Sektörlerde Bulut Tabanlı Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Değerlendirilmesi adlı Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fishburn, P. C. (1977). Condorcet social choice functions. SIAM Journal on applied Mathematics , s. 469-489.
• Gehrlein, W. V. (1983). Condorcet's paradox. Theory and Decision, s. 161-197.
• Gerede, E. (2015). Havayolu Taşımacılığı ve Ekonomik Düzenlemeler Teori ve Türkiye. Ankara: SHGM.
• Hoag, C. G., & Hallett, G. H. (1926). Proportional Representation. Macmillian.
• Holloway, S. (2008). STRAIGHT AND LEVEL- Practical Airline Economics. Hampshire: Ashgate Publishing Limited.
• Kaya, D. S. (2016). Havayolu Taşımacılığı Sektörü. Türkiye İş Bankası.
• Lansdowne, Z. F., & Woodward, B. S. (1996). Applying Borda Method. Airforce Journal of Logistics, s. 27-29.
• Lansdowne, Z. F., & Woodward, B. S. (1996). Applying the Borda Ranking Method. Air Force Journal of Logistics. Air Force Journal of Logistics, s. 27-29.
• Levin, J., & Nalebuff, B. (1995). An Introduction to Vote-Counting Schemes. Journal of Economic Perspectives, s. 3-26.
• Moulin, H. (1991). Axioms of cooperative decision making. Cambridge university press.
• Nanson, E. J. (1907). Methods of Elections. British Government.
• Orhan, İ., Kapanoğlu, M., & Karakoç, H. (2010). Havayolu Operasyonların Planlama ve çizlgeleme. Mühendislik Bilimler Dergisi, s. 181-191.
• Önder, G., & Önder, E. (2015). Analitik Hiyerarşi Süreci. B. F. Yıldırım, & E. Önder içinde, Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (s. 21-74). Bursa: Dora Basım- Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Saaty, T. L. (1986). Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process. Management Science, s. 841-855.
• Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process . International Journal Services Sciences, s. 83-96.
• Semercioğlu, H. (2018). Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Sosyal Seçim Teorisi Yardımıyla Havayollarında Uçak Seçimi Uygulaması İsimli Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sinha, D. (1999). The Regulation and Deregulation of US Airlines. The Jounal of Transport Hisory, s. 46-64.
• Smith, J. H. (1973). Aggregation of preferences with variable electorate. Econometrica: Journal of the Econometric Society, s. 1027-1041.
• Tzeng, G.-H., & Huang, J.-J. (2011). Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications. Taylor & Francis Group.
• Vaidya, O. S., & Kumar, S. (2006). Analytic Hierarchy Process: An Overview of Applications. European Journal of Operational Research, s. 1-29.
• World Bank. (2018, 12 03). Air Transport, Passenger Carried. https://data.worldbank.org/: https://data.worldbank.org/indicator/IS.AIR.PSGR adresinden alındı
• Young, H. P. (1974). An axiomatization of Borda's rule. Journal of economic theory, s. 43-52.
• Young, H. P. (1974). An axiomatization of Borda's rule. Journal of economic theory, s. 43-52.
• Young, H. P. (1988). Condorcet's theory of voting. American Political science review, s. 1231-1244.