AKTANSİYAL MODEL ve BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 48, 120 - 134, 30.06.2021

Zeliha Kapukaya

Öz

Aktansiyal model, semiyotik temelli edebî metin incelemelerinde özellikle tahkiyeye dayalı metin tahlillerinde kullanılan bir metottur. Aktansiyal Model yapısalcılıktan gelişmiş bir anlam incelemesidir. Aktansiyal model yöntemine göre metnin bütünlüğü organize bir yapı olarak tanımlanır ve yapıyı oluşturan unsurlar ortaya çıkarılır. Bu konuda Kanadalı Semiyotikçi Louis Hebert’in Tools for Text and Image Analiysis, An Introduction to Applied Semiotics adlı eseri aktansiyel model ve uygulamaları hakkında değerli bir kaynak olarak dikkat çekmektedir. Hebert, eserinde semiyotik metin ve anlam incelemelerini incelemiş, makalemizin konusu olan Aktansiyal Model’i etraflıca ele alarak uygulamalar üzerinde göstermiştir.
Bu makalede öncelikle Hebert’in kitabının ilk bölümü olan “Aktansiyal Model”in tercümesi verilecek, Ömer Seyfettin’in “Yalnız Efe” adlı hikâyesi aktansiyel modele göre incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Aktansiyal Model, Semiyotik, Metin İnceleme, Ömer Seyfettin

Kaynakça

• BARTHES, R. (2012). Göstergebilimsel Serüven (Çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• HEBERT L. (2011). Tools for Text and Image Analiysis, An Introduction to Applied Semiotics ( Çev. Julie Tabler).
• DERVİŞCEMALOĞLU, B. “Göstergebilim”. www.ege-edebiyat.org. [Erişim Tarihi: 20.11.2020]
• PROPP V. (1985). Masalın Biçimbilimi (Çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat). İstanbul: Kent Kitabevi.
• RIFAT, M. (2008). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları/2 Temel Metinler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• RIFAT, M. (2013). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları/1. Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• KAPUKAYA, Z. (2014). “ Louis Hebet, Dispositifs pour L’Analyse des Textes et des Images: Introduction a la semiotique appliquee”. Akademik Kaynak Dergisi. S:2, s.89-92.
• SAUSSURE, F. D.(1985),. Genel Dilbilim Dersleri (Çev. Berke Vardar), Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
• MORAN, B. (1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Kitabevi.
• ÖMER SEYFETTİN (2018). Yalnız Efe. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ZİMA, P. (2006). Modern Edebiyat Teorilerinin Felsefesi ( Çev. Mustafa Özsarı). İstanbul: Hece Yayınları