SAİD NAUM DUHÂNÎ’NİN BEYOĞLU’NA DAİR ESERLERİ

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 51, 156 - 171, 31.12.2022

Zeliha Kapukaya

Öz

İstanbul şehir kültür ve tarihinin önemli yerleşimlerinden Beyoğlu, pek çok eserin konusu olmuştur. Osmanlı’nın Batılılaşma sürecinin bir sembolü sayılan eski adıyla Pera; mimarisi, insanları ve yaşam kültürü ile “Avrupa’nın küçük bir modeli” benzetmesi ile anılmıştır. Semtin çok kültürlü, çok katmanlı yapısı seyyahların, şehir tarihçilerinin, edebiyatçıların yazılarında anlatılmış, bütünüyle Osmanlı’nın Batılılaşma serüveninin bir özeti olarak dikkati çekmiştir. Beyoğlu, Osmanlı toplumunun heterojen yapısını temsil eden semt sakinlerinin gözüyle de anlatılmıştır. Bunlardan biri, Osmanlı’nın son döneminden Cumhuriyet’e Beyoğlu’nun gayr-ı resmî kültür ve sanat tarihini hafızasında tutan ve hayatının büyük bölümünü burada geçiren Said Naum Duhânî’dir. Lübnan kökenli bir bürokratın oğlu olan Duhânî gençlik yıllarını Fransa’da geçirmiş, geri kalan hayatını Beyoğlu’nda yaşamıştır. Bir şehir seyyahı ve kültür insanı olan Duhânî yaşadığı süre zarfında şehrin kültürel geçmişini kaydetmiştir. Yaşantısıyla, ilişkileriyle, insan hikâyeleriyle Duhânî’nin Beyoğlu üzerine tuttuğu notlar Eski İnsanlar Eski Evler ve Beyoğlu’nun Adi Pera İken isimleriyle iki kitap halinde neşredilmiştir. Eserlerde Beyoğlu mimarisi, insan hikâyeleri, semtin sosyal, kültürel, ticârî, bürokratik yapısı anlatılmıştır. Eserlerin orijinal dili Fransızcadır. Duhânî, mekânları fotoğrafik bakış açısıyla kaydetmiş, anlatımında zarif bir üslup benimsemiştir. Duhânî’nin eserleri Beyoğlu tarihini, ticari hayatını, kültürel ve sosyal yapısını, çok kültürlülüğünü, kültürel devamlılığını, mimarisini, bürokratik yapısını bir fotoğraf gerçekliği ve gezi edebiyatı duyarlılığı anlatılan orijinal birer kaynaktır.
Makalemizde Said Naum Duhânî’nin kısa biyografisi verilecek eserleri üzerinde bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Beyoğlu (Pera), Said Naum Duhânî, Çok Kültürlülük, İstanbul mimarisi, Gezi Edebiyatı.

Kaynakça

• Birsel Salah (2002). Ah Beyoğlu, Vah Beyoğlu. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Duhânî, Said Naum (1982). Eski İnsanlar Eski Evler- XⅠX. Yüzyılda Beyoğlu’nun Sosyal Topografisi-. Çev. Cemal Süreya. İstanbul:Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
• Duhânî, Said Naum (1990). Beyoğlu’nun Adı Pera İken. İstanbul: Çelik Gülersoy Vakfı İstanbul Kütüphanesi Yayınları.
• Enginün, İnci (2006). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Maresia,, Fortunato (2014). Pera Beyoğlu ve Anılar. İstanbul: Eren Yayıncılık
• Tuna, Turgay (2014). Taksim’den Tünel’e Adım Adım Beyoğlu. İstanbul: E Yayınları.
• https://www.mimarizm.com/haberler/gundem/eski-insanlar-eski-evler-19-yuzyilda-beyoglu-nun-sosyal-topografyasi_129131 /Erişim Tarihi:08.04.2022.