Türkiye Ekonomisinde Senyoraj Geliri, Kamu Borçlanması Gereği ve Enflasyon İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 53, 1 - 14, 31.12.2023

Mehmet Avcı Bora Süslü

Öz

Kamu kesimi borçlanma gereği (KKBG), devletin tüm gelirleri ile tüm giderleri arasındaki fark olarak tanımlanmakta olup, ancak borçlanma veya para basma yoluyla kapatılabilmektedir. Bu açığın mutlak değerinden ziyade GSYH’ye oranı daha önemli bir göstergedir. Bu oranın yüksek olması devletin sermaye piyasasından borçlanmasına neden olabilmektedir. Borçlanılabilir kaynaklara olan talebin artması, faiz oranlarında bir artışa neden olmaktadır. KKBG’nin para basılması yoluyla kapatılması ise, enflasyonun ve faiz oranının yükselmesiyle sonuçlanmaktadır. Enflasyon süreci kamunun zaman tercihi ve politik önceliklerinden ve kaynak dağılımından bağımsız değildir. Kamu politikaları makro ekonomik dinamiklerin temel belirleyicisidir. Mali sistemleri zayıf ve vergi tabanları dar olan ülkelerde, devlet bir gelir kaynağı olarak senyoraj ve enflasyon vergilerine daha fazla bel bağlamaktadır. Günümüz ekonomik yapısında bu tür gelirler ve bütçe açıkları para politikasının temel belirleyicisi konumundadır. Pandemi sonrası ortaya çıkan bütçe açıkları ve bu bütçe açıklarının gelecekteki bütçe fazlaları ile kapatılmama beklentisi, kamunun parasal varlıklarının getirilerini azaltmış ve kamu kesiminin daha fazla açık vermesine neden olmuştur. Bu durum Türkiye ekonomi için hem kurların artmasının hem de enflasyon beklentisindeki artmanın temel nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de 2008-2022 yılları arası dönemde senyoraj geliri, kamu kesimi borçlanma gereği ve enflasyon ilişkisi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Senyoraj geliri, kamu kesimi borçlanma gereği, enflasyon, Türkiye

The Relationship between Seigniorage Income, Public Debt and Inflation in the Turkish Economy

Öz

The public sector borrowing requirement (PSBR) is defined as the difference between all government revenues and all government expenditures, which can only be met by borrowing or printing money. The ratio of this deficit to GDP is a more important indicator than its absolute value. A high ratio may lead the government to borrow from the capital market. An increase in the demand for borrowable resources leads to an increase in interest rates. Closing the PSBR through money printing, on the other hand, results in an increase in inflation and interest rates. The inflation process is not independent from the time preference and political priorities of the public sector and resource allocation. Public policies are the main determinant of macroeconomic dynamics. In countries with weak fiscal systems and narrow tax bases, the state relies more on seigniorage and inflation taxes as a source of revenue. In today's economic structure, such revenues and budget deficits are the main determinants of monetary policy. The budget deficits that emerged after the pandemic and the expectation that these budget deficits would not be covered by future budget surpluses reduced the returns on public monetary assets and caused the public sector to run more deficits. This is the main reason for both the increase in exchange rates and the rise in inflation expectations for the Turkish economy. The aim of this study is to analyze the relationship between seigniorage revenue, public sector borrowing requirement and inflation in Turkey between 2008 and 2022.

Anahtar Kelimeler

Seigniorage income, public sector borrowing requirement, inflation, Turkey

Kaynakça

• Baydur. Cem Mehmet, Süslü Bora. (2003). “Sargent ve Wallace Açısından Para Politikasına Bakış: Sıkı Para Politikası Enflasyonu Engellemez: TCMB'nin Para Politikasının 1989-2002 Yılları İçin Değerlendirilmesi”. 5(2), SS. 67- 80.
• Baydur. Cem. (2022). “Collatz Konjonktürü ve Faiz Paritesi Üzerinden Kur Tahminleri Ne Anlama Gelir?”. İktisat ve Toplum Sayı 135
• Blanchard, Oliver. (1985), “Debt, Deficit, and Finite Horizon”, Journal of Political Economy, 93(2).
• Bofinger. Peter. (2001). Monetary policy: goals, ınstitutions, strategies, and ınstruments” Oxford University Press.
• Cagan, P.D. (1956). The monetary dynamics of hyperinflation. In M. Friedman (Ed.), Studies in the quantity theory of money, ss. 25-117. Chicago: University of Chicago Press.
• Chafehe. Boris. Charles de Beauffort , Rigas Oikonomou. (2002). “Optimal monetary policy rules in the fisval theory of price level.” Lidam Discussion Paper 2022/26. https://sites.uclouvain.be/econ/DP/IRES/2022007.pdf (12.02.2023)
• Cochrane John.H. (2022). “The Fiscal Root of Inflation”. Review of Economic Dynamics. 45.
• Cochrane John.H. (2022). “Expectatıons and the neutralıty of ınterest rates”. Nber Working Series. Working Paper 30468. https://www.nber.org/system/files/working_papers/w30468/w30468.pdf (22.11.2022)
• DeLong, J. B., Summers, L. H. (2012); “Fiscal Policy in a Depressed Economy’; Brookings Papers on Economic Activityé 43(1), https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2012/03/2012a_delong.pdf (06.03.2023)
• Faust. J, Svensson L. (2001). “Transparency and credibility: monetary policy with unobservable goals”. International Economic Review, 42(2).
• Fischer, Stanley. (1982). “Seigniorage and the case for a national Money”. Journal of Political Economy. 90 (April): 295-313.
• Heise,Arne. (2023). “Fiscal policy after the crisiswhat ıs the role of fiscal policy in times of crisis, low ınterest rates and high public debts”. Stavros Drakopoulos ve Ioannis Katselidis (ed). Economic policy and the history of economic thought. London: Routledge
• Kenny, Lawrence, Mark Toma, (1997), “The Role bases and collections costs in the determination of income tax rates, seigniorance and inflation”, Public Choice, 92, ss. 75-90.
• Küçüker Celal, Hasan Kazdağlı. Cenap Erdemir. (1994). Seignorage in Turkey Concept and Measurment. The Undersecretariat of Treasury General Directorate of Eoconomic Research.
• Jha, Raghbendra. (2003).” Macroeconomics for Developing Countries”. 2nd Edition. London Routledge.
• Phelps Edmund.S. (1973). “Inflation in the Theory of Public Finance” The Swedish Journal of Economics , Mar., 1973, Vol. 75, No. 1
• Süslü Bora, Cem Mehmet Baydur. (2004). “Enflasyon Açısından Kurların Önemi”, İktisat İşletme ve Finans, 19(220).
• Süslü, Bora. (2013). “Türkiye ekonomisi için büyüme beklentisi kendi kendini besleyen bir süreç mi? Neo-Wicksellyen bir bakış açısı”, TİSK Akademi , 8(16).
• Süslü Bora. Özgür Balmumcu. (2015).” Türkiye ekonomisi için tasarruf açığı ve para politikası”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25)
• Şanver Cahit, Halil Emre Saygı (2019). “Türkiye’de gelir vergisi tarifesinin mali sürüklenme açısından incelenmesi: 2009-2019 dönemi”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 15 (4).
• Woodford, Micheal. (1998). “Public Debt Price Level”. http://www.columbia.edu/~mw2230/BOE.pdf (10.02.2023).
• Woodford, Michael. (2016). "Quantitative easing and financial stability," Journal Economía Chilena (The Chilean Economy), Central Bank of Chile, vol. 19(2).