TÜRKİYE'DEN İKLİM KRİZİNE BETİMSEL METOTLAR İLE KISA BİR BAKIŞ

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 108 - 136, 19.08.2023

Nisa Azizoğlu , Yağmur Hacer Sarıoğlu , Nazrin Siyahlı , Ezgi Mehmetoğlu

Öz

İklim krizi, insanlar üzerinde depresyon, anksiyete bozukluğu gibi pek çok psikolojik rahatsızlığa sebep olduğu araştırmacılar tarafından ortaya konan küresel bir tehdit olarak bilinmektedir (Clayton, Manning, Krygsman ve Speiser, 2017). Son dönemlerde yapılan çalışmalar iklim krizinin insanlar üzerindeki negatif sonuçlarına dair elde edilen bulguların daha da artacağını düşündürmektedir (Fritze, Blashki, Burke ve Wiseman, 2008). Bu doğrultuda, insanların iklim krizine bakış açılarını anlamak amacıyla üç çalışma gerçekleştirilmiştir. İlk çalışma, üniversite öğrencilerinin iklim krizinin bugünü ve geleceğine ilişkin düşüncelerini tespit etmek amacıyla, bilişsel haritalama yöntemi kullanarak Mersin Üniversitesi’nin farklı bölümlerinde öğrenim gören 78 kadın ve 72 erkek öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Toplanan veriler tematik analiz yöntemi kullanılarak incelenmiştir ve günümüze ilişkin en sık belirtilen öğe ‘yeşilin varlığı’ olurken geleceğe ilişkin ise ‘yeşilin yok olması / azalması’ öğesi en sık belirtilen öğe olmuştur. İkinci çalışma kadınların iklim krizine bakış açısını, çalışan kadın örneklemiyle, odak grup yöntemi kullanılarak incelemektedir. Tematik analizle incelenen çalışma sonucunda, ‘iklim kriziyle ilgili genel bilgiler’, ‘iklim krizinin etkileri’, ‘iklim krizi konusunda kimlerin sorumlu olduğu’, ‘iklim krizi konusuyla ilgili yapılanlar ve yapılabilecekler’ başlıkları adı altında bulgular elde edilmiştir. Üçüncü çalışmada ise iklim krizinin sosyal medyadaki etkisi bağlamında Ekşi Sözlük’te girilmiş olan ‘iklim krizi’ ve ‘iklim değişikliği’ başlıkları tematik analiz ile incelenmiştir. Çalışma sonucunda toplamda 14 tema ortaya çıkarken; en belirgin üç temsil ise ‘atmosfere salınan gazlar’, ‘doğa felaketleri’ ve ‘umursanmayan’ olarak tespit edilmiştir. Yapılan üç çalışmada da iklim krizinin insanlar üzerindeki etkisi sosyal ve bilişsel temsiller bağlamında incelenmiştir. Ulaşılan sonuçlara bakıldığında doğanın yok oluşu, kirlilik, gelecek nesillere dair endişeler göze çarpmakla birlikte insanlığın topyekün mücadelesine dair beklentilere vurgu yapıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İklim krizi, İklim değişikliği, Üniversite öğrencileri, Çalışan kadınlar, Sosyal medya

A BRIEF OVERVIEW OF THE CLIMATE CRISIS FROM TURKEY WITH DESCRIPTIVE METHODS

Öz

The climate crisis is known to be a global threat posed by researchers that causes many psychological disorders such as depression and anxiety disorder in people (Clayton et al., 2017). Recent studies suggest that the findings on the negative consequences of the climate crisis on people will increase even more (Fritze et al., 2008). In this respect, three studies have been conducted to understand people’s perspectives on the climate crisis. The first study was carried out with the participation of 78 female and 72 male students who studied in different parts of Mersin University using cognitive mapping to determine the current and future of the climate crisis of university students. The collected data was analyzed using the thematic analysis method and the most frequently mentioned item for the present is ‘presence of green’, while ‘destruction/reduction of green’ for the future has become the most frequently specified item. The second study examines the perspective of women on the climate crisis using the focus group method, with the example of working women. As a result of the study examined by thematic analysis, findings were obtained under the title ‘general information about the climate crisis’, ‘impacts of the climate crisis’, ‘who is responsible for the climate crisis’, ‘what is being done and what can be done’. The third study examined the impact of climate crisis on social media, the topics of ‘climate crisis’ and ‘climate change’, which were entered on Ekşi Sözlük, through thematic analysis. The study revealed 14 themes in total, while three most prominent representations were identified as ‘gas released into the atmosphere’, ‘natural disasters’ and ‘indifferent’. In all three studies, the impact of the climate crisis on humans has been studied in the context of social and cognitive representations. When we look at the results reached, it is determined that while the concerns about the destruction of nature, pollution and future generations stand out, the expectations about the total struggle of humanity are emphasized.

Anahtar Kelimeler

Climate crisis, Climate change, University student, Working women, Social media

Kaynakça

• Ackermann, F., Eden, C. ve Cropper, S. (1992). Getting started with cognitive mapping.
• Akın, G. (2006). Küresel Isınma, nedenleri ve sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46(2), 29-43.
• Albrecht, G. (2011). Chronic environmental change: Emerging ‘psychoterratic’syndromes. Climate change and human well-being: Global challenges and opportunities, 43-56.
• Altınsoy, F. (2022). Kuraklığın Ebeveynler Üzerindeki Psikolojik Yansımaları: Nitel Bir Çalışma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(02), 34-46.
• Anderson, A. (2010). Combating climate change through quality education. Washington, DC: Brookings Global Economy and Development.
• Andrady, A., Aucamp, P., Bais, A. ve Ballare, C. (2009). Environmental effects of ozone depletion and its interactions with climate change: progress report, 2008.
• Aras, B. B. ve Demirci, K. (2020). İklim değişikliğinin insan sağlığı üzerindeki psikolojik etkileri. Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 77-94.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action. Englewood Cliffs, NJ, 1986(23-28).
• Bell, J. R., Alderson, L., Izera, D., Kruger, T., Parker, S., Pickup, J., Shortall, C. R., Taylor, M. S., Verrier, P., Harrington, R. (2015). Long-term phenological trends, species accumulation rates, aphid traits and climate: Five decades of change in migrating aphids. The Journal of Animal Ecology, 84(1), 21–34.
• Berry, H. L., Bowen, K. ve Kjellstrom, T. (2010). Climate change and mental health: a causal pathways framework. International journal of public health, 55(2), 123-132.
• Bliss, B., Li, X., Meng, F. ve Harrill, R. (2012). Applying Causal Mapping to Tourism Research: A Case Study of American College Students’ Experiences in China Study Abroad Programs. Tourism Analysis.
• Boluda-Verdú, I., Senent-Valero, M., Casas-Escolano, M., Matijasevich, A. ve Pastor-Valero, M. (2022). Fear for the future: Eco-anxiety and health implications, a systematic review. Journal of Environmental Psychology, 101904.
• Boran, S. B. (2020). Üniversite Öğrencilerinin Kendilerine Ve Ebeveynlerine Yönelik Bilişsel Kurgularının Çocukluk Çağı Örselenmeleri Ve Affetme Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Cankardaş Nalbantçılar, S. ve Sofuoglu, Z. (2021). İklim değişikliği ve birey üzerindeki etkilerinin gözden geçirilmesi. https://doi.org/10.7816/nesne-09-19-11
• Carlsson, C. ve Fullér, R. (1996). Adaptive fuzzy cognitive maps for hyperknowledge representation in strategy formation process. Masters.Donntu.Ru.
• Cebeci, F., Karaman, M., Öztürk, A. F. Uzun, K., Altın, O., Arıcı, A., ve Artan, T. (2022). İklim Değişikliği Anksiyetesi Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 22(1), 20-42.
• Çelik, S., Bacanlı, H. ve Görgeç, H. (2008). Küresel iklim değişikliği ve insan sağlığına etkileri. Mgm.Gov.Tr.
• Cianconi, P., Betro, S., Janiri, L. (2020). “Impact of Climate Change on Mental Health; A Systematic Descriptive Review,Front Psychiatry”.
• Clarkson, G. P. ve Hodgkinson, G. P. (2005). Introducing CognizerTM: A comprehensive computer package for the elicitation and analysis of cause maps. Organizational Research Methods, 8(3), 317-341. https://doi.org/10.1177/1094428105278022
• Clayton, S., Manning, C., Krygsman, K. ve Speiser, M. (2017). Mental health and our changing climate: Impacts, implications, and guidance. American Psychological Assocition of EcoAmerica.
• Doherty, T.J.,ve Clayton, S.(2011). The psychological impacts of global climate change. American Psychologist,66(4), 265-276.
• Elitok, M. (2022). Exploring Eco-Anxiety And Coping In Young Adults: A Qualitative Study On The Mental Health Effects Of Environmental Crisis. Doktora Tezi, İstanbul.
• Farmer, G. T. ve Cook, J. (2013). Climate change science: A modern synthesis: Volume 1 - The physical climate. Içinde Climate Change Science: A Modern Synthesis: Volume 1 - The Physical Climate. Springer Netherlands. https://doi.org/10.1007/978-94-007-5757-8
• Field, R.D., Kim D., LeGrande, A. N., Worden, J., Kelley, M. ve Schmidt, G. A. (2014). Evaluating climate model performance in the tropics with retrievals of water isotopic composition from Aura TES. Geophys. Res. Lett., 41, no. 16, 6030-6036, doi:10.1002/2014GL060572.
• Fritze, J. G., Blashki, G. A., Burke, S. ve Wiseman, J. (2008). Hope, despair and transformation: climate change and the promotion of mental health and wellbeing. Int J Ment Health Syst, 2 (13) 1 - 10.
• Galea, S., Tracy, M., Norris, F. ve Coffey, S. F. (2008). Financial and social circumstances and the incidence and course of PTSD in Mississippi during the first two years after Hurricane Katrina. Journal of Traumatic Stress: Official Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies, 21(4), 357-368.
• Gezer, M. ve İlhan, M. (2021). İklim Değişikliği Endişesi Ölçeği: Türkçeye Uyarlama Çalışması. Ege Coğrafya Dergisi, 30(1), 195-204.
• Gizir, S. (2007). Focus groups in educational studies. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Godrej, D. (2003). Küresel İklim Değişimi, Çev.: Ohannes Kılıçdağı, 1.Baskı, Metis Yayınları, İstanbul.
• Goodier, Chris L. ve Soetanto Robby (2013). “Building Future Scenarios Using Cognitive Mapping”. Journal of Maps. 9(2): 203-217.
• Gregory, A. (2021) ‘Exo-anxiety’: fear of environmental doom weighs on young people. The Guardian.
• Hansen, J., Sato, M., Ruedy, R., Lo, K., Lea, D. W. ve Medina-Elizade, M. (2006). Global temperature change. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 103(39), 14288-14293. https://doi.org/10.1073/PNAS.0606291103
• Henden Şolt, H. B. (2022). Awareness of the people of Fenerbahçe Neighborhood on the urban effects of climate change. Journal of Architectural Sciences and Applications, 7 (Special Issue), 129-142.
• Hickman, C., Marks, E., Pihkala, P., Clayton, S., Lewandowski, R. E., Mayall, E. E., Wray, B. Mellor, C. ve van Susteren, L. (2021). Climate anxiety in children and young people and their beliefs about government responses to climate change: a global survey. The Lancet Planetary Health, 5(12), e863-e873.
• Hjelle, B. ve Glass, G. E. (2000). Outbreak of hantavirus infection in the Four Corners region of the United States in the wake of the 1997–1998 El Nino—Southern Oscillation. The Journal of infectious diseases, 181(5), 1569-1573.
• Hogg, T. L., Stanley, S. K., O'Brien, L. V., Wilson, M. S. ve Watsford, C. R. (2021). The Hogg Eco-Anxiety Scale: Development and validation of a multidimensional scale. Global Environmental Change, 71, 102391.
• Huxley, R. ve Lambrick, F. (2020). What do sustainability professionals and activists want from psychology?. Number 332–August 2020, 332, 74.
• İklim Haber. Org., ve KONDA (2021). Türkiye’de İklim Değişikliği ve Çevre Sorunları Algısı Raporu. İstanbul.
• Johnson, R. ve Lipp, A. (2007). Cognitive mapping: a process to support strategic planning in an academic department. Springer, 16(1), 43-60. https://doi.org/10.1007/s10726-006-9031-0
• Kahraman, G. (2022). Üniversite Öğrencilerinde Görülen Travmatik Stres Belirtilerinin İklim Değişikliği Kaygısı İle İlişkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
• Kamberelis, G. ve Dimitriadis, G. (2005). Focus groups: strategic articulations of pedagogy, politics, and inquiry.
• Kar, N. (2009). Psychological impact of disasters on children: review of assessment and interventions. World journal of pediatrics, 5(1), 5-11.
• Kara, Y. (2022). Ekolojik Kriz ve Anksiyete: Yeni Bir Kavram Olarak Eko-Anksiyete. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 891-908.
• Keskin, A. ve Kanat, Z. (2018). Dünyada iklim değişikliği üzerine yapılan çalışmalar ve Türkiye’de mevcut durum. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 49(1), 67-78.
• King, W. R. ve Cleland, D. I. (1975). Design Of Management Information Systems: An Information Analysis Approach. Management Science, 22(3), 286-297. https://doi.org/10.1287/MNSC.22.3.286
• Kıral Uçar, G., Gezici Yalçın, M. ve Özdemir, G. (2019). İklim Değişikliği İnkârının Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Ekolojik Adil Dünya İnancı İle İlişkisi. Social Sciences Review of the Faculty of Sciences and Letters University of Uludag/Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(37).
• Kiraz, E. D. E. (2019). İklim Değişikliği Eğitim Modülleri Serisi 14: İklim değişikliğinin insan sağlığına etkileri. İklim Değişikliği Alanında Ortak Çalışmaların Desteklenmesi Projesi, İklimİN, We Global.
• Kricorian, K. A. ve Turner, K. (2022). Climate Change and Eco-Anxiety in the US: Predictors, Correlates, and Potential Solutions. medRxiv.
• Kruglanski, A. W. ve Higgins, E. T. (Eds.). (2013). Social psychology: Handbook of basic principles. Guilford Publications.
• Kwahk, K. ve Kim, Y. (1999). Supporting business process redesign using cognitive maps. Elsevier.
• Lakshmanan, A., Chiu, Y., Coull, B. ve Just, A. (2015). Associations between prenatal traffic-related air pollution exposure and birth weight: modification by sex and maternal pre-pregnancy body mass index. Elsevier.
• Martin, B. T., Nisbet, R. M., Pike, A., Michel, C. J. ve Danner, E. M. (2015). Sport science for salmon and other species: Ecological consequences of metabolic power constraints. Ecology letters, 18 (6), 535544. DOI: 10.1111/ele.12433
• Moscovici, S. (1984), “The Phenomenon of Social Representations”, In: R. Farr and S. Moscovici (Eds.), Social Representations, Cambridge:Cambridge Press.
• Moscovici, S. (1988). Notes towards a description of social representations. European Journal of Social Psychology, 18(3), 211-250.
• Morgan, D. L. (1996). ‘Odak grupları’. Yıllık Sosyoloji İncelemesi. 22: 129-152.doi:101146 / annurev.soc.22.1.129. ISSN 0360-0572. JSTOR 2083427.
• McMichael, A. J. (2013). Globalization, climate change, and human health. New England Journal of Medicine, 368(14), 1335-1343.
• Muslu, M. (2021). Küresel İklim Krizi ve Beslenme Sorunları Karşısında Geleceğin Alternatif Besinleri. Climate and Health Journal.
• Nadkarni, S. ve Nah, F. (2003). Aggregated causal maps: An approach to elicit and aggregate the knowledge of multiple experts. Of the Association for Information Systems.
• Nitschke, M., Tucker, G. R. ve Bi, P. (2007). Morbidity and mortality during heatwaves in metropolitan Adelaide. Medical Journal of Australia, 187(11-12), 662-665. https://doi.org/10.5694/J.1326-5377.2007.TB01466.X
• Öğrü, G. (2020). Uzmanlık Eğitimi Alan Aile Hekimliği Araştırma Görevlilerinin ‘İdeal Aile Hekimi Olma’ İle İlgili Bilişsel Temsillerinin İncelenmesi. Uzmanlık Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Özbay, S. ve Alcı, B. (2021). “İklim Değişikliği Kaygı Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Rve S -Research Studies Anatolia Journal, Vol:4 Issue:3 ; pp:182-193
• Özbek, M. (2020). Bilişsel Bilim ve Felsefi Temelleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi.
• Parekh, R. (2018) World Health Organization World Health Report August 2018.
• Parker, I. (1987). ‘Social representations: Social psychology’s (mis) use of sociology. Journal for the Theory of Social Behaviour, 17(4), 447-469.
• Patrick, R., Garad, R., Snell, T., Enticott, J. ve Meadows, G. (2021). Australians report climate change as a bigger concern than COVID-19. The journal of climate change and health, 3, 100032.
• Peker-Dural, H., Tuzkaya, F., Elçi, C., Akça, E., Mehmetoğlu, E., Solak, Ç., Karasu, M. ve Göregenli, M. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Doğu-Batı Temsilleri: Ayrımlar, Eleştiriler, Talepler. Türk Psikoloji Yazıları, 103-116.
• Rothermich, K., Johnson, E. K., Griffith, R. M. ve Beingolea, M. M. (2021). The influence of personality traits on attitudes towards climate change–An exploratory study. Personality and Individual Differences, 168, 110304.
• Rubonis, A. V. ve Bickman, L. (1991). Psychological impairment in the wake of disaster: The disaster–psychopathology relationship. Psychological bulletin, 109(3), 384.
• Sağlam, N., Düzgüneş, E. ve Balık, İ. (2008). Küresel Isınma ve İklim Değişikliği. Ege Journal of Fisheries, 25(1), 89-94.
• Searle, K. ve Gow, K. (2010). Do concerns about climate change lead to distress?. International Journal of Climate Change Strategies and Management.
• Seebacher, F. ve Post, E. (2015). Climate change impacts on animal migration. Climate Change Responses 2 (5), 1-2. DOI: 10.1186/s40665-015-0013-9.
• Sipahi, E. (2010a). Küresel çevre sorunlarına kolektif çözüm arayışları ve yönetişim. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Sipahi, E. (2010b). “Küresel İklim Değişimi ve Çevresel Güvenlik Kıskacında İklim Mültecileri” http://www/ukidek.org/bildiriler.
• Smithers, J. ve Smit, B. (1997). Human adaptation to climatic variability and change. Global environmental change, 7(2), 129-146.
• Soutar, C. ve Wand, A. P. (2022). Understanding the Spectrum of Anxiety Responses to Climate Change: A Systematic Review of the Qualitative Literature. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(2), 990.
• Stewart, A. E. (2021). Psychometric properties of the climate change worry scale. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(2). https://doi.org/10.3390/ijerph18020494
• Swim, J. ve Bloodhart, B. (2018). The intergroup foundations of climate change justice. Group Processes and Intergroup, 21(3), 472-496. https://doi.org/10.1177/1368430217745366
• Swim, J., Clayton, S., Doherty, T., Gifford, R., Howard, G., Reser, J., Stern, P. ve Weber, E. (2009). Psychology and global climate change: Addressing a multi-faceted phenomenon and set of challenges. A report by the American Psychological Association’s task force on the interface between psychology and global climate change. American Psychological Association, Washington.
• Şahin, Ş., Bir, A.A. ve Suher, H. K. (2009). Odak Grup Yönetimi: Uygulamacılar Açısından Bir Değerlendirme. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 11(11), ss51-74.
• Taş, A. (2022). Son 20 Yılda İklim Değişikliği ve Sağlık Alanında Yapılan Çalışmalar. City Health Journal, 3(3), 61-64.
• Tuncer, A. ve Tuncer, M. (2017). Halkla İlişkilerde Karar Alım Süreçlerine Etki Eden Faktörlerin Bilişsel Haritalama Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Dergipark.Org.Tr.
• Türkeş, M. (2008). Küresel iklim değişikliği nedir? Temel kavramlar, nedenleri, gözlenen ve öngörülen değişiklikler. İklim Değişikliği ve Çevre.
• Uzun, K., Öztürk, A. F., Karaman, M., Cebeci, F., Altın, M. O., Arıcı, A. ve Artan, T. (2022). Adaptation of the Eco-Anxiety Scale to Turkish: A Validity and Reliability Study. cal, 14, 15.
• Vrijheid, M., Casas, M., Gascon, M., Valvi,D. ve Nieuwenhuijsen, M. (2016). Environmental pollutants and child health-A review of recent concerns. Int J Hyg Environ Health 2016;219(4-5):331-42. doi: 10.1016/j.ijheh.2016.05.001.
• Wagner, W. ve Hayes, N. (2005). Everyday discourse and common sense: the theory of social representations. New York: Palgrave Macmillan.
• Wagner, W., Farr, Robert, Jovchelovitch, S., Lorenzi-Cioldi, F., Marková, I., Duveen, G. ve Rose, D. (1999). Theory and method of social representations. Asian Journal of Social Psychology, 2(1), 95-125.
• Weber, P. S. ve Manning, M. R. (2001). Cause Maps, Sensemaking, and Planned Organizational Change. The Journal of Applied Behavioral Science, 37(2), 227-251. https://doi.org/10.1177/0021886301372006
• Whitcomb, I. (2021). Climate anxiety and PTSD are on the rise. Therapists don’t always know how to cope. The Guardian.
• Wiedmann T. ve Minx J. (2008). A. Definition of ‘Carbon Footprint’. Ecologica l Economics Research Trends,1, 111.
• World Health Organization. (‎2003)‎. The World health report : 2003 : shaping the future. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/42789
• Wolf, J. ve Salo, R. (2008). Water, water, everywhere, nor any drop to drink: climate change delusion. Aust NZJ Psychiatry, 42(4), 350.
• Woodside, A. (2007). Training exercise in interpreting causal maps in tourism research. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 1(2), 175-179. https://doi.org/10.1108/17506180710751704/FULL/HTML
• Yumuşak, N. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Duygu Düzenleme Güçlüğü ve Duygusal Tepkiselliğin Psikolojik Belirtiler ile İlişkisinin İncelenmesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.