The Effect of Psychological Carrying Capacity on Visitor Satisfaction in the Sapanca Destination

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 444 - 464, 25.08.2025

Betül Yılmazer , Ömer Saraç

https://doi.org/10.24010/soid.1607127

Öz

This study aims to reveal the effects of visitors' psychological carrying capacities toward Sapanca on their satisfaction. Data were collected from 417 valid surveys conducted with domestic visitors in Sapanca. Exploratory factor analysis was conducted to determine the dimensions of the scale, and multiple regression analysis was used to examine the effects of carrying capacity dimensions on visitor satisfaction. Results showed that visitors' perception of carrying capacity was moderate, while satisfaction had a high average. The "services provided" dimension accounted for 65% of visitor satisfaction, whereas perceptions of "crowdedness" and "lack of visitor number planning" did not significantly affect satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Psychological Carrying Capacity , Visitor Satisfaction , Tourism , Sapanca

Sapanca Destinasyonundaki Psikolojik Taşıma Kapasitesinin Ziyaretçi Memnuniyeti Üzerindeki Etkisi

Öz

Bu çalışma, ziyaretçilerin Sapanca'ya yönelik psikolojik taşıma kapasitelerinin memnuniyetleri üzerindeki etkilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda veriler Sapanca'daki yerli ziyaretçilerden anket tekniğiyle elde edilmiştir. Toplamda geçerli 417 ankete ulaşılmıştır. Ölçek boyutlarının belirlenebilmesi için “açımlayıcı faktör analizi” ve taşıma kapasitesi boyutlarının ziyaretçi memnuniyetine etkisini belirlemek amacıyla “çok değişkenli regresyon analizi” tercih edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre ziyaretçilerin taşıma kapasitesi algılarının orta düzeyde olduğu memnuniyetlerinin ise yüksek bir ortalamaya sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada “sunulan hizmetler” boyutunun ziyaretçilerin memnuniyet düzeylerine %65’lik bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Ziyaretçilerin “kalabalıklık” ve “ziyaretçi sayısı planlama eksikliği” algıları ziyaretçi memnuniyeti üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemiştir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik taşıma kapasitesi , ziyaretçi memnuniyeti , turizm , sapanca

Etik Beyan

Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Rektörlüğü Etik Kurulundan 02.08.2022 tarih ve E-26428519-044-54229 sayılı protokol numarası ile izin alınmıştır

Kaynakça

• Aaker, D. (2007). Marka Değeri Yönetimi, (Çev) Ender Orfanlı. MediaCat Yayıncılık.
• Alonso-Almeida, M. D. M., Borrajo-Millán, F., ve Yi, L. (2019). Are social media data pushing overtourism? The case of Barcelona and Chinese tourists. Sustainability, 11(12), 3356.
• Aktymbayeva, A., Nuruly, Y., Artemyev, A., Kaliyeva, A., Sapiyeva, A., & Assipova, Z. (2023). Balancing nature and visitors for sustainable development: Assessing the tourism carrying capacities of Katon-Karagay National Park, Kazakhstan. Sustainability, 15(22), 15989.
• Alpar, R. (2010). Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik: Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle. Ankara, Türkiye: Detay Yayıncılık.
• Altunöz, Ö., Çalık, A. Ö., ve Özdemir, M. (2020). Ankara Kalesinin Fiziksel ve Psikolojik Taşıma Kapasitesinin İncelenmesi. Journal of International Social Research, 13(75).
• Arnberger, A. ve Haider W. (2007). A comparison of global and actual measures of perceived crowding of urban forest visitors. Journal of Leisure Research, 39:4, 668-685.
• Bayram, M., Bulut, Z., ve Yaylı, A. (2020). Sosyal Taşıma Kapasitesi: Doğu Karadeniz Bölgesi Üzerine Bir Değerlendirme (Social Carrying Capacity: An Evaluation on the East Black Sea Region). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 8(Special Issue 4).
• Brown, K., Turner, R. K., Hameed, H. and Bateman, I. (1997). Environmental carrying capacity and tourism development in the Maldives and Nepal, Environmental Conservation, 24(4), 316-325.
• Butler, R. W. (1980). The concept of a tourist area cycle of evolution: Implications for management of resources. The Canadian Geographer/Le Géographe canadien, 24(1), 5-12.
• Capocchi, A., Vallone, C., Pierotti, M., ve Amaduzzi, A. (2019). Overtourism: A literature review to assess implications and future perspectives. Sustainability, 11(12), 3303.
• Çalık, A. Ö. (2014). Turistik merkezlerin sosyal taşıma kapasitesi: Beypazarı örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çalık, İ. ve Akgün Ö. (2019). Sapanca’da Turizmin Çevresel Sürdürülebilirliği, Tourism and Recreation Dergisi, 1 (2), ss. 68.
• Çavuş, Ş. 2002. Turistik Merkezlerin Taşıma Kapasiteleri ile Yaşam Evreleri Arasındaki İlişkiler ve Kuşadası Örneğinde Değerlendirme. DEÜ SBE. Turizm İşletmeciliği ABD Doktora Tezi.
• Çetin, A. (2023). Aşırı turizm algısı ve destinasyon marka değerinin destinasyon memnuniyeti ve tekrar ziyaret niyetine etkisi: Bodrum örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Çolak, O. (2023). Sapanca Destinasyonunda Sürdürülebilir Turizm Gelişimi. Doktora Tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sakarya.
• Çolak, O., Kiper, V. O., ve Batman, O. (2020). Ölçüsüz turizm’e (Over tourism) dair kavramsal bir yaklaşım. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 12(23), 609-621.
• Dağıstan, M. T. (2019). Destinasyon imajının ve ziyaretçi memnuniyetinin destinasyon aidiyeti üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Demirci, B., Yılmaz, İ., ve Oğuz, Y. E. (2020). Aşırı turizmin kent yaşam memnuniyetine etkisi: Eskişehir Odunpazarı örneği. The. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, Special, (4), 204-217.
• Demirdelen, D., Dinçer, M. Z., & Dinçer, F. İ. (2020). Airbnb araciliğiyla konaklama yapan misafirlerin memnuniyet düzeylerini etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik netnografik bir araştirma. International Journal of Contemporary Tourism Research, 4(1), 1-14.
• Dinçer, F., Erkol, G., ve Çakmak, F. Ç. (2015). Algısal taşıma kapasitesinin turistlerin memnuniyetleri üzerindeki etkisi: Göbekli Tepe örneği, 16. Ulusal Turizm Kongresi, Ankara. Detay Yayıncılığı, 12-15.
• Erdemir, B. (2018). Sürdürülebilir turizm kapsamında destinasyonların fiziksel ve psikolojik taşıma kapasitesi analizi: Pamukkale Hierapolis ören yeri örneği. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eroğlu, A. (2017). Çok Değişkenli İstatistik Tekniklerin Varsayımları. (Ed. Şeref Kalaycı), Çok Değişkenli İstatistik Tekniklerin Varsayımları Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (8. Baskı). Ankara: Dinamik Akademi Yayın Dağıtım.
• Ghiselli, R. (2014). Importance of Food Safety in Restaurants. Içinde B. Almanza & R. Ghiselli (Ed), Food Safety: Researching the Hazard in Hazardous Foods, Toronto (1-36). New Jersey: Apple Academic Press, Inc.
• Göksu, U. (2022). Korunan alanlarda taşıma kapasitesi ve ziyaretçi memnuniyetinin belirlenmesi: Karagöl-Sahara Milli Parkı örneği. Yüksek Lisans Tezi. Artvin Çoruh Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Gün, S., Durmaz, Y., ve Tutcu, A. (2019). Destinasyon imajının ziyaretçi memnuniyeti üzerindeki etkisi: Mardin’e gelen yerli turistler üzerinde bir araştırma. Mukaddime, 10(1), 375-392.
• Henson, R. K., ve Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393-416.
• Holden, A. (2016). Environment and Tourism. 3th edition. London & New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Işkın, M., ve Şengel, Ü. (2020). Modern Turizmin Önemli Sorunları: Sürdürülebilirlik ve Taşıma Kapasitesi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 424-436.
• Kalaycı, Ş. (2006). Faktör Analizi. İçinde: Şeref Kalaycı (Editör), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kline, P. (1994). An Easy Guide to Factor Analysis. Routledge.
• Koçoğlu, C. M., Saraç, Ö., ve Batman, O. (2020). Safranbolu’da sürdürülebilir turizm gelişmesine yönelik yerel halkın tutumları. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1): 202-219
• Kozak, M. (2003). Measuring tourist satisfaction with multiple destination attributes. Tourism Analysis, 7(3-4), 229-240.
• Küçüksille, E. (2017). Çoklu Doğrusal Regresyon Modeli. (Ed. Şeref Kalaycı), Çok Değişkenli İstatistik Tekniklerin Varsayımları Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (8. Baskı). Ankara: Dinamik Akademi Yayın Dağıtım.
• Li, L., Zhang, J., Nian, S., & Zhang, H. (2017). Tourists’ Perceptions of Crowding, Attractiveness and Satisfaction: A Second-order Structural Model. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 22(12), 1250-1260.
• Liu, Z. (2003). “Sustainable Tourism Development: A Critique”, Journal of Sustainable Tourism, Vol.11, No.6, 2003, pp. 459-473.
• Mancı, A. R. (2022). Destinasyon özelliklerine ilişkin memnuniyetin tekrar ziyaret ve tavsiye etme niyetine etkisi: Şanlıurfa örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 344-357.
• Mehmetoğlu, M., ve Engen, M. (2011). Pine and Gilmore's concept of experience economy and ıts dimensions: an empirical examination in tourism. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 12(4), 237-255.
• Neuts, B., ve Nijkamp, P. (2012). Tourist crowding perception and acceptability in cities: An applied modelling study on Bruges. Annals of Tourism Research, 39(4), 2133-2153.
• Nunnally, B., ve Bernstein, I. R. (1994). Psychometric Theory. New York: Oxford University.
• Özgürel, G., Bozkurt, M., ve Baysal, K. (2021). Sosyal taşıma kapasitesi: İçmeler-Marmaris örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(45), 665-695.
• Papageorgiou, S. N. (2022). On correlation coefficients and their interpretation. Journal of orthodontics, 49(3), 359-361.
• Payam, M. (2015). Turizm Bölgelerinden Emniyet ve Güvenliğin Sağlanması. I. Avrasya Uluslararası Turizm Kongresi: Güncel Sorunlar, Eğilimler ve Göstergeler, (s. 316-326).
• Phi, L. N., Phuong, D. H., & Huy, T. V. (2024). How perceived crowding changes the interrelationships between perceived value, tourist satisfaction and destination loyalty: the empirical study at Hoi An. International Journal of Tourism Cities, 10(1), 324-352.
• Pine, B. J. ve Gilmore, J. H. (1998). Welcome to the experience economy, Harvard Business Review, 176 (4): 97- 105.
• Raykov, T., ve Marcoulides, G. A. (2006). On multilevel model reliability estimation from the perspective of structural equation modeling. Structural Equation Modeling, 13(1), 130-141.
• Rızaoğlu, B. ve Tanrısevdi, A. (1997). Yerel toplumsal duyarlılığın bir ölçüsü olarak turizmin toplumsal taşıma kapasitesi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, C: 8, No: 1, ss. 52-58.
• Saçılık, M. Y., ve Baysal, K. (2019). Rahatsızlık endeksi çerçevesinde Bodrum sosyal taşıma kapasitesinin belirlenmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1194-1210.
• Saraç, Ö. (2020). Yeni koronavirüs (COVID-19) pandemi sürecinin sürdürülebilir turizm üzerindeki muhtemel etkileri. Eyel, CF ve Gün, S.(eds). COVID-19 döneminde iktisadi, idari ve sosyal bilimler çalışmaları, 115-141.
• Saraç, Ö. (2022). Kültür turistlerinin sürdürülebilir tüketim davranışlarının cinsiyete göre farklılıkları: Safranbolu üzerinde bir araştırma. Journal of Humanities and Tourism Research, 12(2), 265-283.
• Seçilmiş, C. (2012). Termal turizm destinasyonlarından duyulan memnuniyet düzeyinin tekrar ziyaret niyetine etkisi: Sakarılıca örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 231-250.
• Seçilmiş, C., Kılıç, Ö. G. İ., Yordam, S., ve Karamahmuroğlu, E. (2017). Turistik merkezlerde toplumsal taşıma kapasitesi: Eskişehir örneği. 1st International Sustainable Tourism Congress / November 23-25, 2017 / Kastamonu-Turkey 490.
• Sekaran, U. (2003). Research methods for business: A skill building approach (4th ed.). Hoboken, NJ: John Wiley and Sons.
• Sharma, S. (1996). Applied Multivariate Techniques. John Wiley & Sons Inc. Sowman, M. R. (1987). A procedure for assessing recreational carrying capacity of coastal resort areas. Landscape and urban planning, 14, 331-344.
• Sönmez, V., ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Stankey, G. H., ve McCool, S. F. (1984). Carrying capacity in recreational settings: Evolution, appraisal, and application. Leisure Sciences, 6(4), 453-473.
• Şen, B. (2019). Yılmaz Büyükerşen Balmumu Heykeller Müzesi ziyaretçilerinin taşıma kapasitesi ve memnuniyet algılarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Turizm İşletmeciliği ABD.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (sixth ed.) Boston: Pearson.
• Tokmak, C. (2008). Sürdürülebilir turizm açısından taşıma kapasitesi: Topkapı örneği. (Basılmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Türkay, O., & Saraç, Ö. (2019). Altyapı, üstyapı ve çevre sorunlarının turist şikâyetleri kapsamında değerlendirilmesi ve yerel yönetimlerin çözüm potansiyeli: Antalya örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 98-110.
• Türker, N., Koçoğlu, C. M., & Saraç, Ö. (2024). Effect of Overtourism on Residents' Quality of Life in World Heritage Cities. Journal of New Tourism Trends, 5(1), 1-16.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ünal, A. (2019). ̒Turistlerin Destinasyon Seçimi Öncesi Beklentileri ve Satın Alma Sonrası Değerlendirmeleri: Kapadokya Örneği̕, Kapadokya Akademik Bakış 2(2), ss. 115-140.
• Vaske, J. J., ve Shelby, L. B. (2008). Crowding as a descriptive indicator and an evaluative standard: results from 30 years of research. Leisure Sciences, 30(2), 111-126.
• Wang, X., Zhang, J., Gu, C., ve Zhen, F. (2009). Examining antecedents and consequences of tourist satisfaction: A structural modeling approach. Tsinghua Science and technology, 14(3), 397-406.
• WTO (World Tourism Organization). (1994). National and regional tourism planning (Methodologies and case studies), International Thomson Business Press.
• Yılmaz, T. (2020). Bölgesel Kalkınma Teorileri Kapsamında Bölgesel Kalkınmada Eko Turizmin Rolü: Sapanca Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, 2020.
• Yılmaz, M. B., & Mestav, B. (2023). Destinasyon İmaj Başarımının Ziyaretçi Memnuniyeti ve Davranışı Üzerine Etkisi: Çanakkale Savaşlarının Geçtiği Tarihi Alana Gelen Ziyaretçiler Üzerine Bir Araştırma. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 41-50.
• Zengin, B. ve Kiper, V. O. (2020). Destinasyon Sürdürülebilirliği Kapsamında De-Marketing Uygulamaları: Sapanca Destinasyonuna Dair Önleyici Bir Çalışma, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3): Ss.2107.
• Zwick, W. R., & Velicer, W. F. (1986). Comparison of five rules for determining the number of components toretain. Psychological Bulletin, 99(3), 432–442.