Profesyonel Turist Rehberlerinde Stres Yönetimi ve Psikolojik Dayanıklılığın Ölçülmesi

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 1, 53 - 70, 25.04.2020

Zehra Saltık İsmail Kızılırmak

https://doi.org/10.24010/soid.713557

Cited By: 2

Öz

Turist rehberliği, bilinen en eski mesleklerden biridir. Turist rehberleri, satın alınan turun önemli bir bileşeni olup, turun niteliğini önemli ölçüde etkilemektedir. Turist rehberi, turu başından sonuna kadar etkili bir şekilde yöneten kişidir. Ancak turist rehberliği meslek olarak hak ettiği değeri görememiş, mesleğin rolleri ve ücretleri çoğu zaman ihmal edilmiştir. Bu da, turist rehberlerinin yaşadıkları zorluklarla nasıl başa çıktıkları, yani yaşadıkları stresi nasıl yönettikleri sorusuna yanıt vermeyi önemli hale getirmektedir. Bu çalışma, rehberlerin stresi yönetme biçimlerini ve psikolojik dayanıklılık düzeylerini belirleyerek, bu kavramlar arasındaki ilişki ve etkileşimi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın evreni, Türkiye genelinde aktif olarak faaliyet gösteren kokartlı turist rehberlerinden oluşmaktadır. Çalışmanın örneklemi, % 5 güvenirlik aralığı temel alınarak 370 kişi olarak hesaplanmıştır. Bu çalışmada, elde edilen verilerin analizi korelasyon ve regresyon kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Buna göre, psikolojik dayanıklılık boyutları ile stres yönetimine ait aktif planlama boyutu arasında bir ilişki belirlenirken; psikolojik dayanıklılığın stres yönetimi üzerinde herhangi bir etkisi bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Stres, Stres Yönetimi, Psikolojik Dayanıklılık, Kokartlı Turist Rehberleri.

The Assessment of Stres Management and Psychological Hardiness of Professional Tourist Guides

Öz

Tourist guiding is one of the known oldest profession. Tourist guides are both the most important component of the purchased tour and factor that considerably affect quality of the tour. A tourist guide is the one who effectively manage the tour from beginning to the end. Yet, tourist guiding, as a profession, has not got the value that it deserves and the roles and wages of the profession has mostly been neglected. This makes important to answer the question that how tourist guides overcome these challenges and manage the stress they live. This research aims to both determine the level of psychological hardiness and the ways to manage stress of tourists guides and reveal the relationship and interaction between the two variables. The population is made up of licensed tourist guides operating around Turkey. The sample was calculated as 370 people based on 5 per cent of confidence interval. Thus, stress management and psychological hardiness have been handled in terms of tourist guides and the data was concluded with correlaion and regression analysis method. According to the findings of analysis, while a relationship was determined between active planning (sub-dimension of stress management) and psychological hardiness; not any effect of psychological hardiness was found on stress management.

Anahtar Kelimeler

Stress, Stress Management, Psychological Hardiness, Licensed Tourist Guides

Kaynakça

• Akdu, U., ve Akdu, S. (2016). Duygusal Emek ve İş Stresinin Tükenmişlik Üzerindeki Etkileri: Turist Rehberleri Üzerinde Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (47), 1142-1153.
• Aldwin, C. M., ve Revenson, T. A. (1987). Does Coping Help? A reexamination of the relation of coping and mental health. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 337-348.
• Avşaroğlu, S. ve Üre, Ö. Üniversite Öğrencilerinin Karar Vermede Özsaygı, Karar Verme Ve Stresle Başaçıkma Stillerinin Benlik Saygısı Ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18: 85-100.
• Balcıoğlu, İ. (2005, Aralık). Stres Kavramı ve Tarihsel Gelişimi. Medikal Açıdan Stres ve Çareleri Sempozyum Dizisi, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, (47), 9-12.
• Baruth, K.E. ve Carroll, J.J. (2002). A Formal Assessment of Resilience: The Baruth Protective Factors Inventory. J Individ Psychol, 58: 235–244.
• Batman, O. (2003). Türkiye’deki Profesyonel Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunlarına Yönelik Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2), 117-134.
• Beckam, E., ve Adams, R. (1984). Coping behavior in depression: A new scale. Behaviour Research and Therapy, 22, 71-75.
• Billings, A. G., ve Moos, R. H. (1984). Coping, Stress, and Social Resources Among Adults with Unipolar Depression. Journal of Personality and Social Psychology, 46 (4), 877-891.
• Britt, T. W., Adler, A. B., ve Bartone, P. T. (2001). Deriving Benefits From Stressful Events: The Role of Engagement in Meaningful Work and Hardiness. Journal of Occupational Health Psychology, 6 (1), 53-63.
• Buchecker, M., ve Degenhardt, B. (2015). The Effects of Urban Inhabitants' Nearby Outdoor Recreation on Their Well-Being and Psychological Resilience. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, (10), 55-62.
• Caulfield, N., Chang, D., Dollard, M. F., ve Elshaug, C. (2004). A Review of Occupational Stress Interventions in Australia. International Journal of Stress Management, 11 (2), 149-166.
• Chiriboga, D., Jenkins, G., ve Bailey, J. (1983). Stress and coping among hospice nurses: A test of an analytic model. Nursing Research, 32, 294-299.
• Cole, M. S., Feild, H. S., ve Harris, S. G. (2004). Student Learning Motivation and Psychological Hardiness: Interactive Effects on Students' Reactions to a Management Class. Academy of Management Learning and Education, 3 (1), 64-85.
• Connor, K.M. ve Davidson, J.R. (2003). Development of a New Resilience Scale: The Connor Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety, 18: 76–82.
• Crowley, B. J., Jr., B. H., ve Hobdy, J. (2003). Psychological Hardiness and Adjustment to Life Events in Adulthood. Journal of Adult Development, 10 (4), 237-248.
• Çeşmeci, N. (2003). “Türkiye‟de Paket Turların Yönetiminde Turist Rehberlerinin Fonksiyonu: Yönetsel Rollerin Tespiti, Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Çetin, G., ve Kızılırmak, İ. (2012). Türk Turizminde Kokartlı Turist Rehberlerin Mevcut Durumunun Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 14 (2), 307-318.
• DeFrank, R. S., ve Cooper, C. L. (1987). Worksite Stress Management Interventions: Their Effectiveness and Conceptualisation. Journal of Managerial Psychology, 2 (1), 4-10.
• Deniz, M., ve YILMAZ, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ ve stresle başa çıkma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 17-26.
• Dollard, M. F., ve Winefield, A. H. (2002). Mental Health: Overemployment, Underemployment, Unemployment and Healthy Jobs. Australian e-Journal for the Advancement of Mental Health (AeJAMH), 1 (3), 170-195.
• Dunnette, M. D. (1998). Emerging Trends and Vexing Issues in Industrial and Organisational Psychology. Applied Psychology, 47 (2), 129-153.
• Erkmen, N., ve ÇETİN, M. Ç. (2008). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Bazı Değişkenlerle İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 231-242.
• Felton, B. J., Revenson, T. A., ve Hirichsen, G. A. (1984). Stress and coping in the explanation of psychological adjustment among chronically ill adults. Social Science and Medicine, 18, 889-898.
• Giga, S. I., Cooper, C., ve Faragher, B. (2003). The Development of a Framework for a Comprehensive Approach to Stress Management Interventions at Work. International Journal of Stress Management, 280-296.
• Güzel, F. Ö., Türker, A., ve Şahin, İ. (2014). Profesyonel Turist Rehberlerinin Algıladıkları Mesleki Engelleri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, (2), 173-190.
• Güzel, F.Ö. ve Köroğlu, Ö. (2015). Turist Rehberlerinin Mesleklerine Yönelik Pozitif Ve Negatif Yönlü Algılarının İçerik Analizi Yöntemi İle Belirlenmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16 (1): 155-174.
• Harrison, J. K., ve Brower, H. H. (2011). The Impact of Cultural Intelligence and Psychological Hardiness on Homesickness among Study Abroad Students. Frontiers: The Interdisciplinary Journal of Study Abroad, (21), 41-62.
• Işık, Ş. (2016). Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4 (2), 165-182.
• İlhan, Y., ve Soybalı, H. H. (2018). Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 1(1), 13-23.
• Karacaoğlu, S. ve Sert, A. N. (2018). Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunları Üzerine Bir Araştırma: Kapadokya Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 81-99 DOI: 10.21325/jotags.2018.273
• Kendall, E., Murphy, P., O’Neill, V., ve Bursnall, S. (2000). Occupational Stress: Factors that Contribute to its Occurrence and Effective Management. Canberra: Centre for Human Services, Griffith University.
• Kobasa, S. C. (1979). Stressful life events and health: An inquiry into hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37 (1), 1-11.
• Krohne, H. W. (2002). Stress and Coping Theories. The International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences(22), 15163-15170.
• Lazarus, R. S. (1966). Psychological Stress and The Coping Process. New York, NY, US: McGraw-Hill.
• Lazarus, R. S. (1993). Coping Theory and Research: Past, Present, and Future. Psychosomatic Medicine, (55), 234-247.
• Lazarus, R. S. (1993). From Psychological Stress to the Emotions: A History of Changing Outlooks. Annual Review of Psychology, 44, 1-22.
• Lazarus, R. S., ve Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. New York: Springer Publishing Company.
• Lazarus, R. S., ve Launier, R. (1978). Stress-Related Transactions between Person and Environment. L. A. Pervin, & M. Lewis içinde, Perspectives in Interactional Psychology (s. 287-327). New York: Plenum Press.
• Maddi, S. R., ve Khoshaba, D. M. (2005). Resilience at Work (1 b.). New York: Amacom.
• Michie, S. (2002). Causes and management of stress at work. Occupational and environmental medicine, 59 (1), 67-72.
• Nigam, J. A., Murphy, L. R., ve Swanson, N. G. (2003). Are Stress Management Programs Indicators of Good Places to Work? Results of a National Survey. International Journal of Stress Management , 10 (4), 345-360.
• Örnek, A. Ş. (2009). Turizm İşletmelerinde Stres Yönetimi. Z. SABUNCUOĞLU içinde, Turizm İşletmelerinde Örgütsel Davranış (s. 163-187). Bursa: MKM Yayınları.
• Özbay, Y., ve Şahin, B. (1997). Stresle başaçıkma tutumları envanteri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. IV. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi (s. 1-3). Ankara: A. Ü.
• Powell, T. J., ve Enright, S. J. (1990). Anxiety and Stress Management. Florence: Routledge.
• Richardson, K. M., ve Rothstein, H. R. (2008). Effects of Occupational Stress Management Intervention Programs: A Meta-Analysis. Journal of Occupational Health Psychology, 69-93.
• Scheier, M., Weintraub, J., ve Carver, C. (1986). Coping with stress: Divergent strategies of optimists and pessimists. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1257-1264.
• Sezgin, F. (2009). Relationships between teacher organizational commitment, psychological hardiness and some demographic variables in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47 (5), 630-651.
• Stone, A., ve Neale, J. (1984). New measure of daily coping: Development and preliminary results. Journal of Personality and Social Psychology, 46, 892-906.
• Şahin, N. H., ve Durak, A. (1995). Stresle Başaçıkma Tarzları Ölçeği; Üniversite Öğrencileri İçin Uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10 (34), 56-73.
• Taştan, H. ve Genç, E. (2017). Turist Rehberlerinin Yaşadıkları Mesleki Zorlukların Cinsiyete ve Yıllara Göre İncelenmesi. K. Birdir (Ed.), The Fırst Internatıonal Congress On Future Of Tourısm: Innovation, Entrepreneurship and Sustainability (Futourism 2017) içinde (857-867. ss.). Mersin: Mersin Üniversitesi Yayınları.
• TUREB. (2018, Şubat 12). Rehber İstatistikleri. http://tureb.org.tr: http://tureb.org.tr/tr/RehberIstatistik/.
• Türküm, A. S. (2002). Stresle Başa Çıkma Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (18): 25-34.
• Wagnild, G.M. ve Young, H.M. (1993). Development and Psychometric Evaluation of the Resilience Scale. Journal of Nursing Measurement, 1 (2): 165-178.
• Wolff, H. G. (1968). Stress and Disease. (S. G. Wolf, & H. Goodell, Dü) New York, ABD: Thomas.
• Yarcan, Ş. (2007). Profesyonel Turist Rehberliğinde Mesleki Etik Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergis, 18 (1), 33-44.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46 (Özel Sayı), 74-85.
• Yazıcıoğlu, İ., Tokmak, C., ve Uzun, S. (2008). Turist Rehberlerinin Rehberlik Mesleğine Bakışı. Üniversite ve Toplum Dergisi (Elektronik Dergi), 8 (2), 1-19.
• Yenipınar, U., Zorkirişci, A., (2013). Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Turist Rehberliği Eğitimi. Cag UniversityJournal of SocialSciences, 10 (2), 111-136.