GRAMSCİ’NİN HEGEMONYA KAVRAMININ BİREYSEL İZ DÜŞÜMÜ PERSPEKTİFİNDEN BOCACCİO, PASOLİNİ VE NETFLİX DECAMERON’U

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 16 - 29, 17.11.2025

Erman Sağıroğlu

Öz

Sanat var olduğu günden beri sanat alanları birbirini besleme konusunda oldukça cüretkâr davranmaktadır. Bu durumun en önemli örneklerine yazılı sanat eserlerinden beslenen görsel sanatlar ve gösteri sanatları alanlarında rastlanmaktadır. Sanatın desteklendiği ve desteklediği diğer alanlar ise felsefe ve sosyoloji gibi toplum hakkında fikir yürütmemize imkân tanıyan düşün bilimleridir. Decameron adlı eserin başat rol üstlendiği bu çalışmada Boccaccio’nun edebi, Pasolini’nin sinemasal, Netflix’in seri üretim modellerini, Gramsci’nin hegemonya kavramı çerçevesinde biçimsel ve içeriksel olarak açıklamak amaçlanmaktadır. Metinler arası okuma yapmanın sunduğu olanaklardan yararlanarak çalışmamızın yaklaşımı bütününde mecralar arası okuma ve söz konusu örneklerde ise içerik analizi yöntemine dayanmaktadır.
14. yüzyılda kaleme aldığı Decameron eseriyle yeni bir edebi tarz sunan Boccaccio var olan egemen edebi anlayışı yıkarken, metnin içeriği de genel toplum yapısını derinden sarmıştır. 20. yüzyılın en aykırı yönetmenlerinden olan Pasolini, Decameron’dan yola çıkarak oluşturduğu sinema filminde öykü seçimleriyle kendi tarzında bir başkaldırı sergilemiştir. İzleme alışkanlıkları açısından hegemonik düzene bir karşıt olarak ortaya çıkan Netflix ise kendi hegemonyasını kurarken, var olan diğer hegemonik güçlere yenik düştüğünü de Decameron adlı dizisinde göstermiştir. Bir grubun diğer gruplar üzerinde kurduğu güç olan hegemonya kavramının eserlerin içeriklerinde ve kendi varlıklarında ortaya çıkması hegemonya-karşı hegemonya örneklerini göstermesi açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hegemonya , Decameron , Boccaccio , Pasolini , Netflix

Kaynakça

• Agvan, Ö. (2021). Kurbağa Prens özelinde dijitalleşen masallarda hegemonik erkekliğin yıkımı. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 9(2), 477-491.
• Aka, A. (2009). Antonio Gramsci ve “hegemonik okul”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 329-338.
• Akkaya, A. Y. (2014). Antonio Gramsci’de entelektüelin bir eleştirisi olarak praksis düşüncesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(1), 35-46.
• Aksoy, İ. ve Can, C. (2016). Hegemonya ve karşı-hegemonik sızıntılar: yeni bir kavramsallaştırma denemesi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 62- 76.
• Apaydın, G. E. (2001). Popüler Kültür ve İktidar Sorunu. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (4).
• Arıkan, H. (2021). Toplumsal cinsiyet bağlamında “eşcinsel kimlik imgesinin” çağdaş sanata yansımaları. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 100-121.
• Arklan, Ü., Sandıkcı, Y. T. ve Soy, S. (2022). Film ve dizi afişlerinde pazarlama iletişimi stratejisi olarak cinsel çekicilik kullanımı: Netflix Türkiye örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 300-316.
• Arslan, A. D. (2020). Hegemonya, homofobi ve erkeklik üçgeninde Murathan Mungan’ın “Suret Masalı” ve “Kâğıttan Kaplanlar Masalı” öyküleri. Masculinities: A Journal of Identity and Culture (14), 87-103.
• Ayan, V. M. (2018). Medya çalışmaları için kuramsal ve yöntemsel çerçeve girişimi. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (9), 16-29.
• Balamir, E. (2019). Giovanni Boccaccio’nun Decameron adlı eserinde yapısal çerçeve. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(5), 77-83.
• Barış, J. (2018). Pasolini sinemasında estetik ve politik arayışlar. Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 63-70.
• Boccaccio, G. (2022). Decameron. Alfa Yayınları: İstanbul.
• Bolat, N. (2019). Geleneksel mecralarda çapraz medya ve transmedya anlatıları üzerine bir inceleme: Ağır Roman örneği. Selçuk İletişim, 12(2), 503-531.
• Bulut, F. (2018). ‘Metinlerarasılık’ kavramının kuramsal çerçevesi. Edebi Eleştiri Dergisi, 2(1), 1-19.
• Bükrücü Kazkondu, Ş. ve Aydilek, E. (2015). Antonio Gramsci’nin Marksist düşünceye katkıları. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, (9), 9-18.
• Can, E. N., Koçer, M. ve Hekimoğlu Toprak, H. (2021). Tüketicilerin Netflix kullanımları üzerine bir araştırma. Erciyes Akademi, 35(1), 323-344.
• Çamur, M. ve Zinderen, İ. E. (2021). Yeni medya ve ideoloji: Netflix yapımı dizilere Althusser’ci bir yaklaşım. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 6(1), 465-484.
• Çelik, N. B. (1999). İdeoloji kuramlarında özne: Althusser ve Gramsci. Kültür ve İletişim, 2(2)(4), 101- 128.
• Çetiner Öktem, Z. (2019). Medieval gardens: body, space, and the allure of the locus amoenus. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36(2), 272-281.
• Çiçek, A. (2022). “Reform öncesi Avrupa Toplumu’nda Katolik Kilisesi ve Ruhban sınıfının Decameron’a yansımaları: önce kendileri örnek olsunlar, sonra başkalarına akıl vermeye kalksınlar”. Medeniyet Kültürel Araştırmalar Belleteni, 2(2), 37-49.
• Dural, A. B. (2007). A. Gramsci düşüncesindeki tarihsel blok/ hegemonya/ aydınlar ve bunalım süreçleri kavramları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 55-68.
• Dural, A. B. (2012). Antonio Gramsci ve hegemonya. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 309-321.
• Ekiz, T. (2007). Alımlama estetiği mi metinlerarasılık mı?. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 47(2), 119-127.
• Ertem, E. (2023). Giovanni Boccacio’nun Decameron adlı eserinde kadın kavramı [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Ertürk, H. A. (2022). Yeni medya ekseninde ideolojiyi anlamak: filtre balonları ve yankı odaları. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 1(2), 137-159.
• Foucault, M. (2019). İktidarın gözü. Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
• Gökçe, O. (2019). Klasik ve nitel içerik analizi felsefe, yöntem, uygulama. Çizgi Kitabevi: Ankara.
• Gramsci, A. (1986). Hapishane defterleri. Onur Yayınları: İstanbul
• Gündeş, F. (2018). Reworking ancient texts in contemporary mediterranean context: allegoric projection and utopic nostalgia in the works of naguib mahfouz and Pier Paolo Pasolini [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Hepkul, A. (2002). Bir sosyal bilim araştırma yöntemi olarak içerik analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 1-12.
• Jordan, K. (Yaratıcı). (2024). Decameron [Dizi]. Netflix.
• Koran, O. (2016). Decameron’da insan, kader ve zekâ [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Korkmaz A., ve Başer M. (2019). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında ataerkillik ve iktidar ilişkileri. STED, 28(1), 71-6.
• Kuray, G. (1990). İtalya’da yenigerçekçilik akımı ve izleyicileri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 33(1-2), 331-345.
• Ocak, E. (2016). Belgesel sinemanın 3 boyutlu olarak dansla karışması: Wim Wenders’in Pina belgeselinde mecralararasılıklık. Folklor/Edebiyat, 22(86), 157-166.
• Oçak, Z. (2018). İdeoloji kavramına Marksist ve post Marksist yaklaşımlar: Karl Marks, Antonio Gramsci ve Louis Althusser. Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 1(2), 56-74.
• Osmanoğulları, F. (2014). Pasolini sinemasında Gramsci’nin hegemonya düşüncesi [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi üniversitesi.
• Özkent, Y. ve Can, A. (2021). “Nitelikli televizyon”: Netflix platformunda “Nitelikli Drama”nın yeniden inşası. Selçuk İletişim, 14(2), 674-698.
• Palabıyık, A. (2014). Edebiyat, hegemonya ve siyasal işlevsellik. Akademik İncelemeler Dergisi, 4(1), 125-138.
• Pasolini, P. P. (Yönetmen). (1971). Dekameron’un aşk öyküleri [Film]. Produzioni Europee Associati, Artemis Film, Associated Artist Productions.
• Pasolini, P. P. (1991). Fildişi Kulenin Dışından. Belge Yayınları. İstanbul.
• Stabellini, D. (2012). Una novella laica: I tre anelli a secular novella: The three rings. Mediterranean Journal of Humanities, 2(1), 185-191.
• Tanyeri Mazıcı, E. ve Can, E. N. (2021). Postmodern tüketim ve dijital ortama yansımaları: Netflix üzerine bir değerlendirme. Selçuk İletişim, 14(2), 832-858.
• Tan, C. (2020). A Gramscian and Althusserian critique of the Simpsons. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 125-135.
• Taşkale, A. R. (2016). “Salo: politik bir aygıt olarak işkence”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 17-30.
• Tazefidan, K. ve Porsuk, S. (2023). Çağdaş sosyal teoride Antonio Gramsci. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(4), 1526-1539.
• Tunç Subaşı, S. (2018). “Stuart Hall ve Gramsci etkisi”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 487- 502.
• Ünlü Dalaylı, F. (2022). Althusser ve Gramsci açısından ideoloji ve ideolojinin bir taşıyıcısı olarak yeni medya. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 6(1), 86-98.
• Ünlü Talu, A. (2014). Decameron ve Cantenbury hikayelerindeki kadın imgeleri [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Varol, E. ve Çelik Varol, M. (2019). Kavram ve kuramlarıyla Marshall Mcluhan’a bakış: günümüzün egemen medya araçları ekseninde bir değerlendirme. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 137-158.
• Yeres, A. (2007). Bir Pier Paolo Pasolini kitabı. Es Yayınları. İstanbul.