E-Scooter Kullananlar ve Kullanmayanlar Açısından E-Scooter Kullanmanın Yararları ve Engelleri: Pilot Bir Çalışma

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 14 - 26, 25.09.2023

Eda Yaşa Özeltürkay , Deniz Yalçıntaş , Suzan Oğuz

Öz

Amaç: Sürdürülebilir kalkınmada önemli bir unsur olan akıllı hareketlilik yaklaşımı Dünya’da birçok kentte uygulanmakta ve giderek hız kazanmaktadır. Akıllı hareketlilik kapsamında kullanımı giderek artan paylaşımlı elektrikli scooter (E-Scooter), kentsel ulaşım için önemli bir mikromobilite şekli olarak ortaya çıkmıştır. Bu ulaşım şekli hem trafik yoğunluğunu azaltması hem de çevre dostu olması bakımından ülkeler ve şehirler için yararlı çözümler sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı Adana ilindeki bireylerin e-scooter algılarını ve profillerini ortaya koymak, e-scooter kullanımı önündeki engelleri belirlemektir.
Tasarım: Adana ilindeki bireyler çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. İlgili literatürden yararlanılarak oluşturulan anket formu çevrim içi anket olarak bireylerle paylaşılmıştır. Pilot çalışma kapsamında gönüllü 188 kişiden çevrim içi anket ile veriler toplanmıştır.
Bulgular: Katılımcıların çoğunun e-scooter kullandığı, eğlence amacıyla kullandığı ve kullanırken psikolojik fayda duyduğu görülmüştür. Ayrıca e-scooterların kullanımının iyileştirilmesinde bisiklet yolu ve şeritlerin uygulanması gerektiği, e-scooterların kaldırımlarda sürülmesinin yayaları engellediği ve savunmasız kişiler için tehlike oluşturduğu görülmüş olup en etkili yaptırımın para cezası uygulanması olduğu ortaya konmuştur.
Araştırmanın Sınırlamaları: Pilot bir çalışma olması sebebiyle sınırlı sayıda bireyler ile yürütülen çalışma sonucu elde edilen bulgular evreni temsil etmemektedir.
Özgünlük: Bu çalışma ile Covid 19 pandemisinin değiştirdiği seyahat alışkanlıkları neticesinde alternatif bir ulaşım aracı seçeneği olan e-scooterların kullanımına dair faydalar ve engellerin ortaya konmasının, bu konuda gerekli altyapı, düzenlemeler ve yaptırımların uygulanması bakımından sonuçların faaliyet gösteren e-scooter kuruluşları, girişimciler, yatırımcılar ve hükümetler açısından faydalı olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Elektrikli Scooter, Kentsel Ulaşım, Akıllı Hareketlilik, Mikromobilite

Kaynakça

• Abduljabbar, R. L., Liyanage, S., ve Dia, H. (2021). The Role of Micro-Mobility in Shaping Sustainable Cities: A Systematic Literature Review. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 92, 102734.
• Aguilera-García, A.; Gomez, J. ve Sobrino, N. (2020). Exploring the Adoption of Moped Scooter-sharing Systems in Spanish Urban Areas. Cities 96, 102424.
• Allem, J. P., ve Majmundar, A. (2019). Are Electric Scooters Promoted on Social Media with Safety in Mind? A Case Study on Bird’s Instagram. Preventive medicine reports, 13, 62–63.
• Almannaa, M. H., Alsahhaf, F. A., Ashqar, H. I., Elhenawy, M., Masoud, M., ve Rakotonirainy, A. (2021). Perception Analysis of E-scooter Riders and Non-riders in Riyadh, Saudi Arabia: Survey Outputs. Sustainability, 13(2), 863. Battarra, R., Gargiulo, C., Tremiterra, M. R., ve Zucaro, F. (2018). Smart Mobility in Italian 71 Metropolitan Cities: A Comparative Analysis Through Indicators and Actions. Sustainable Cities and Society, 41(June), 556–567.
• Boglietti, S., Barabino, B., ve Maternini, G. (2021). Survey on E-powered Micro Personal Mobility Vehicles: Exploring Current Issues towards Future Developments. Sustainability, 13(7), 3692.
• Bozkurt, B., Aydoğan, S., ve Aktan, M. (2021). Elektrikli Scooter Kiralamada Algılanan Tüketici Faydası: Tüketici Yenilikçiliğin Rolü. Aurum Journal of Social Sciences, 6(2), 171-195.
• Bölen, M. C., ve Çeliker, O. (2021). Paylaşımlı Elektrikli Scooter Hizmetlerini Kullanma Niyetinde Etkili Olan Faktörler. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(3), 1101-1123.
• Caspi, O., Smart, M. J., ve Noland, R. B. (2020). Spatial Associations of Dockless Shared E-Scooter Usage. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 86, 102396.
• Dias, G., Arsenio, E., ve Ribeiro, P. (2021). The Role of Shared E-Scooter Systems in Urban Sustainability and Resilience during the Covid-19 Mobility Restrictions. Sustainability, 13(13), 7084.
• Erbaş, Ö. (2020). COVID-19 Döneminde Hareketlilik: İstanbul Kent içi Toplu Ulaşım, Kent Akademisi, 13(3), 431-442.
• European Commission (2020). Sustainable and Smart Mobility Strategy-Putting European Transport on Track for the Future. Brussels, Belgium. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52020DC0789, (15.05.2022)
• Fitt, H. ve Curl, A. (2019). Perceptions and Experiences of Lime Scooters: Summary Survey Results. https://ir.canterbury.ac.nz/handle/10092/16336
• Güldür, H., Karaçor, F., Hatipoğlu, S., ve Çubuk, K. (2022). Yeni Bir Kent İçi Ulaşım Türü: E-scooter. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(1), 60-73.
• Hartmann, P., ve Apaolaza-Ibáñez, V. (2012). Consumer Attitude and Purchase Intention Toward Green Energy Brands: The Roles of Psychological Benefits and Environmental Concern. Journal of Business Research, 65(9), 1254–1263.
• Heineke, K. (2019). Micromobility’s 15,000-Mile Checkup, https://www.mckinsey.com/industries/automotive-and-assembly/our insights/micromobilitys-15000-mile-checkup, (12.05.2022)
• Hollingsworth, J., Copeland, B., ve Johnson, J. X. (2019). Are E-Scooters Polluters? The Environmental Impacts of Shared Dockless Electric Scooters. Environmental Research Letters, 14(8), 084031.
• Hosseinzadeh, A., Algomaiah, M., Kluger, R., ve Li, Z. (2021). E-scooters and Sustainability: Investigating the Relationship Between the Density of E-Scooter Trips and Characteristics of Sustainable Urban Development. Sustainable Cities and Society, 66, 102624.
• Huang, F.H. ve Lin, S.R. (2019). A Survey of User Experience of Two Wheeler Users in Long-Term Interactions. In Congress of the International Ergonomics Association; Springer International Publishing: Cham, Switzerlnd, 1465–1472.
• Hwang, J., Cho, S. B., ve Kim, W. (2019). Consequences of Psychological Benefits of Using Eco-friendly Services in the Context of Drone Food Delivery Services. Journal of Travel & Tourism Marketing, 36(7), 835-846.
• James, O., Swiderski, J. I., Hicks, J., Teoman, D., ve Buehler, R. (2019). Pedestrians and E-Scooters: An Initial Look at E-Scooter Parking and Perceptions by Riders and Non-Riders. Sustainability, 11(20), 5591.
• Jiao, J., ve Bai, S. (2020). Understanding the Shared E-scooter Travels in Austin, TX. ISPRS International Journal of Geo-Information, 9(2), 135.
• Krier, C., Chrétien, J., Lagadic, M., ve Louvet, N. (2021). How Do Shared Dockless E-Scooter Services Affect Mobility Practices in Paris? A Survey-Based Estimation of Modal Shift. Transportation research record, 2675(11), 291-304.
• Laa, B., Leth, U. (2020). Survey of E-scooter users in Vienna: Who they are and how they ride. Journal of Transport Geography, 89, 102874.
• Nikiforiadis, A., Paschalidis, E., Stamatiadis, N., Raptopoulou, A., Kostareli, A., ve Basbas, S. (2021). Analysis of Attitudes and Engagement of Shared E-Scooter Users. Transportation research part D: transport and environment, 94, 102790.
• OECD/ITF, (2020). Safe Micromobility, https://www.itf-oecd.org/safe-micromobility, (12.05.2022). Önder, H. ve Ulukavak, M. (2020). Yerel Yönetimler için Çok Modlu Taşımacılıkta Akıllı Hareketlilik Önerileri. Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi, 2(2), 83-89.
• Önder, H. ve Akdemir, F. (2022). Sürdürülebilir Ulaşım Altyapısının Pandemi Döneminde Yeniden Kurgulanması: Mikromobilite Trendleri ve Türkiye . İDEALKENT , 13(36) , 748-770
• Özcan, N. Ş., ve Hamamcıoğlu, C. (2021). Covid-19 Pandemi Sürecinde Kentsel Hareketlilik: Dünya Örnekleri ve Ankara Deneyimleri. İDEALKENT, 12(34), 1086-1120.
• Sanders, R.L.; Branion-Calles, M. ve Nelson, T. (2020). To Scoot or not to Scoot: Findings from a Recent Survey about the Benefits and Barriers of Using E-Scooters for Riders and Non-riders. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 139, 217–227.
• Shaheen, S., Cohen, A., Chan, N., ve Bansal, A. (2020). Sharing Strategies: Carsharing, Shared Micromobility (Bikesharing and Scooter Sharing), Transportation Network Companies, Microtransit, and Other Innovative Mobility Modes. In Transportation, Land Use, And Environmental Planning, 237-262.
• Tuncer, S., Laurier, E., Brown, B., ve Licoppe, C. (2020). Notes on the Practices and Appearances of E-Scooter Users in Public Space. Journal of transport geography, 85, 102702.
• Yang, H., Huo, J., Bao, Y., Li, X., Yang, L.,ve Cherry, C. R. (2021). Impact of e-scooter sharing on bike sharing in Chicago. Transportation Research Part A: Policy And Practice, 154, 23-36.
• Yang, H., Ma, Q., Wang, Z., Cai, Q., Xie, K., ve Yang, D. (2020). Safety of Micro-Mobility: Analysis of E-Scooter Crashes by Mining News Reports. Accident Analysis & Prevention, 143, 105608.
• İnternet Kaynakları: https://www.gemius.com.tr/974/elektrikli-scooterlar-milyonlarn-ayagn-yerden-kesti.html (03.05.2020)