Dijital Çağda Kimlik İnşası: Üniversite Öğrencilerinin Online Kimlikleri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 1 - 30, 30.10.2024

Mehmet Salih Ökten

https://doi.org/10.18490/sosars.1575239

Öz

Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım amaçlarını ve bu kullanımın kimlik inşası üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Türkiye genelindeki çeşitli üniversitelerde eğitim- öğretim gören 525 öğrenciye tabakalı örnekleme yöntemiyle çevrimiçi (online) anket uygulanmıştır. Anket, katılımcıların sosyo-demografik bilgilerini, “Sosyal Medya Kullanım Amaçları Ölçeği”ni ve “Sosyal Medyada Kimlik İnşası Ölçeği”ni içermektedir. Bulgular, katılımcıların sosyal medyayı yalnızca bir iletişim aracı olarak değil, aynı zamanda kişisel gelişim, kimlik inşası ve toplumsal etkileşim için de kullandıklarını göstermektedir. Ayrıca, sosyal medya kullanımının bireylerin kimlik inşası süreçlerine önemli bir katkı sağladığı tespit edilmiştir. Araştırmada, cinsiyet, yaş ve çalışma durumu gibi sosyo- demografik faktörlerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve kimlik inşa süreçleri üzerindeki etkisi de incelenmiştir. Kadın katılımcıların, erkeklere kıyasla daha fazla gizlilik ve güvenlik kaygısı taşıdığı; erkeklerin ise daha çok içerik üretimi ve sosyal etkileşimde yer aldığı gözlemlenmiştir. Sık sosyal medya kullanımının, “Kişisel Gelişim ve Kendini İfade Etme Kimlik Düzeyi”ni artırdığı bulgusu da dikkat çekmektedir. Sonuç olarak, sosyal medya platformlarının bireylerin kimlik inşası üzerinde büyük bir etkisi olduğu ve bu platformların özellikle gençler arasında kimlik oluşturma süreçlerine katkı sağladığı görülmektedir. Gelecekteki araştırmalarda, farklı kültürel bağlamlarda sosyal medyanın kimlik inşası üzerindeki rolünün daha detaylı incelenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üniversite Öğrencileri, Sosyal Medya, Kimlik, Kimlik İnşası

Kaynakça

• Aldemir, M. (2024). We are social: Digital 2024 Türkiye. LinkedIn. Erişim: 04.05 2024, https://tr.linkedin.com/pulse/we-social-digital-2024-t%C3%BCrkiye-mustafa-aldemir-d25tf American Psychological Association. (2018). Identity. In APA dictionary of psychology. https://dictionary.apa.org/identity
• Bauman, Z. (2019). Kimlik (M. Hazır, Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 210–230. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2007.00393.x
• DataReportal. (2024a). Digital 2024: Global overview report. Retrieved April 20, 2024, from https://datareportal.com/reports/digital-2024-global-overview-report?utm_source=DataReportal&utm_medium=Country_Article_Hyperlink&utm_campaign=Digital_2024&utm_term=Turkey&utm_content=Global_Overview_Link
• DataReportal. (2024b). Digital 2024: Turkey. Retrieved April 20, 2024, from https://datareportal.com/reports/digital-2024-turkey
• Davis, K., & Weinstein, E. (2017). Identity development in the digital age: An Eriksonian perspective. In M. F. Wright (Ed.), Identity, sexuality, and relationships among emerging adults in the digital age (pp. 1-17). Hershey, PA: IGI Global.
• Durante, M. (2011). The online construction of personal identity through trust and privacy. Information, 2(4), 594-620.
• Ellison, N. B., Steinfield, C., & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook “friends:” Social capital and college students’ use of online social network sites. Journal of Computer‐Mediated Communication, 12(4), 1143-1168. Erdem, S. (2020). Yapısal sembolik etkileşimcilik ve kimlik teorisi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 12(1), 50-65. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sobiadsbd/issue/52768/692663
• Fogel, J., & Nehmad, E. (2009). Internet social network communities: Risk taking, trust, and privacy concerns. Computers in Human Behavior, 25(1), 153-160.
• Goffman, E. (2016). Günlük yaşamda benliğin sunumu (B. Cezar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Hoy, M. G., & Milne, G. (2010). Gender differences in privacy-related measures for young adult Facebook users. Journal of Interactive Advertising, 10(2), 28-45.
• Kramer, N. C., & Winter, S. (2008). Impression management 2.0. The relationship of self-esteem, extraversion, self-efficacy, and self-presentation within social network sites. Journal of Media Psychology, 20(3), 106-116.
• Lin, X., Featherman, M., & Sarker, S. (2017). Understanding factors affecting users’ social networking site continuance: A gender difference perspective. Information & Management, 54(3), 383-395.
• Manago, A. M. (2015). Identity development in the digital age: The case of social networking sites. In K. C. McLean, & M. Syed (Eds.), The Oxford handbook of identity development (pp. 508-526). Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199936564.013.031
• Markus, H., & Nurius, P. (1986). Possible selves. American Psychologist, 41(9), 954–969.
• Ökten, M. S. (2023). Sosyal medya kullanım amaçları ölçeği: Üniversite öğrencileri üzerinde bir validasyon çalışması. Mavi Atlas, 11(2), 238-254. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1325896
• Ökten, M. S. (2024). Üniversite öğrencilerinin sosyal medyada kimlik inşasına yönelik ölçek geliştirme çalışması. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 7(2), 93-101. https://doi.org/10.32329/uad.1465536
• Özdemir Çakır, H. Ö. (2018). Yükseköğretimde facebook kullanımı ve bağlam çöküşü: üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 1(1), 29-40.
• Özdemir, B., & Yıldırım, G. (2019). Dijitalleşen iletişim ortamlarında kimlik inşası ve benlik sunumu: İletişim fakültesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 3(3), 178-191.
• Özdemir, Z. (2015). Sosyal medyada kimlik inşasında yeni akım: özçekim kullanımı. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2(1), 112-131.
• Thomas, L., Briggs, P., Kerrigan, F., & Hart, A. (2018). Exploring digital remediation in support of personal reflection. International Journal of Human-Computer Studies, 110, 53-62. https://doi.org/10.1016/j.ijhcs.2017.10.002
• Tosun, Ü., & Akıncı, F. N. (2016). Sosyal ağ kullanan bireylerin benlik sunumu stratejilerinin incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 8(32), 27-60. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iaud/issue/40593/487907
• Tuğtekin, E. B., & Dursun, Ö. Ö. (2020). Sosyal ağ kullanıcılarının sanal kimlik profillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 10(2), 427-464.
• Tuğtekin, E. B., & Dursun, Ö. Ö. (2021). Sosyal ağlarda sanal kimlik kullanımının incelenmesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 146-160. https://doi.org/10.47998/ikad.900821
• TÜİK. (2022). Hanehalkı bilişim teknolojileri (bt) kullanım araştırması. Erişim: 14.04 2023, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587
• Türk Dil Kurumu. (2023). Sözlük. Erişim: 4.11.2023, https://sozluk.gov.tr/
• Yılmaz, H. (2007). Örneklem büyüklüğünün saptanması ve istatistiksel testler. Retrieved from https://www.tavsiyeediyorum.com/makale_298.htm
• YÖK. (2022). 2021-2022 öğretim yılı yükseköğretim istatistikleri. Erişim: 14.04 2023, https://istatistik.yok.gov.tr/
• Zhao, S., Grasmuck, S., & Martin, J. (2008). Identity construction on Facebook: Digital empowerment in anchored relationships. Computers in Human Behavior, 24, 1816–1836. https://www.tiktok.com/@afranurshn/video/7143597327230520578 (Erişim: 10.05.202