Çankırı and Amasya Fairs in The Armenian Press in The Early Twentieth Century

Yıl 2022, , 191 - 223, 31.01.2022

Yaşar Tolga Cora

https://doi.org/10.21550/sosbilder.980913

Öz

Annual fairs were commercial organizations with great economic and social importance in the Ottoman world. Fairs began to revitalize and even new ones were established in a wider geography from the second half of the nineteenth century onward. This article aims to examine the information on the fairs of Çankırı and Amasya in the Armenian language press in the beginning of the twentieth century. It uses the reports and news by the merchants and other participants in the fairs which were published in the daily Arevelk newspaper and monthly Bivrakn magazine of Istanbul. Observations by merchants and other participants provide us new information on issues like the commercial aspects of the fairs, sale methods, competition among the merchants and social functions of the fairs. This will also allow us to understand their impact on the broader regions beyond the fair sites and on the economy of Anatolia in the early twentieth century.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Amasya, fairs, textile, economic policies

ERMENİ BASININDA 20. YÜZYIL BAŞINDA ÇANKIRI VE AMASYA PANAYIRLARI

Öz

Yıllık panayırlar, Osmanlı coğrafyasında iktisadî ve sosyokültürel açılardan büyük öneme sahip ticarî organizasyonlardı. Panayırların 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren canlandıkları ve hatta daha geniş bir coğrafyada kuruldukları görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, 20. yüzyılın başında Ermenice yayımlanan basında Çankırı ve Amasya panayırları hakkındaki yazıların incelenmesidir. Makalede İstanbul’da günlük çıkan Arevelk gazetesi ile ve aylık Bivrakn dergisinde yayınlanan, panayıra katılan tüccarın ve gözlemcilerin rapor ve haberleri kullanılmaktadır. Tüccar ve panayıra katılanların görüşlerinin incelenmesi, bu panayırların farklı ticarî yönlerine, satış usullerine, tacirler arası rekabete ve yöre halkı için sosyal fonksiyonlarına dair yeni bilgiler sunmaktadır. Panayırlara katılan tüccarın görüşleri üzerinden yapılan bir inceleme, panayırların kurulduğu şehirlerin ötesinde, geniş bölge ekonomisi üzerine olan etkilerini ve 20. yüzyılın başında Anadolu ekonomisindeki rollerini anlamamızı da sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Amasya, panayır, tekstil, iktisat politikaları

Kaynakça

• Arevtragan Kronig: Amasioy Donavacarı [Ticaret Haberleri: Amasya Panayırı]. (1906, 30 Eylül). Bivrakn, 23(36), 858.
• Arevturi Geyankı Kavarneru Mej: Amasioy Panayirı [Taşrada Ticaret Hayatı: Amasya Panayırı]. (1906, 25 Kasım). Bivrakn 23(44), 1045-1047.
• Aşıkyan, K. H. (1906a). Çankiri donavacarı Arevduri zarkatsman desagedov [Ticaretin terakkisi bakış açısından Çankırı Panayırı]. Bivrakn, 1(35), 821-826.
• Aşıkyan, K. H. (1906b) Çankırii Donavacarı: Marzovantsi Vacaragannerun Voroşumı yev Ziletsinerun Şahı [Çankırı Panayırı: Merzifonlu Tüccarın Kararı ve Zilelerin Kazancı]. Bivrakn, 23(39), 920-926.
• Aşıkyan, K. H. (1906c). Çankirii Donavacarı [Çankırı Panayırı]. Bivrakn, 23(40), 958-959.
• Aşıkyan, K. H. (1906ç). Osm[anyan] Pnik Abrankner: Kayseri Yazman-Gurini Şalı [Osmanlı Yerli Mamülleri: Kayseri Yazması-Gürün Şalı]. Bivrakn, 23(42), 993-995.
• Aşıkyan, K. H. (1906d). Badaskhan Marzovani Vacaragannerun [Merzifon Tüccarına Cevap]. Bivrakn, 23(49-50), 1192.
• Çalışkan, V. (2019). Modern fuarlar ve festivaller arasında giderek kaybolan organizasyonlar: Geleneksel ilçe ve köy panayırları. Millî Folklor, 31(121), 65-80.
• Çankırii Donavacarı [Çankırı Panayırı] (1906 Eylül). Bivrakn, 23(34), 793-794.
• Dndesagan Nivter: Donavacarnerı [İktisadi Konular: Panayırlar] (1904, 28 Haziran). Arevelk, no. 5592, s. 1.
• Doğan, M. (2011). İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e panayırlar. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• E., M.M. Vicagakragan Noter: Çankırı yev ir donavacarı [İstatisk notları: Çankırı ve Panayırı]. Arevelk, no. 5708, 10 Kasım 1904, s. 1.
• Erdoğru, M. A. (1999). Ondokuzuncu yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda hafta pazarları ve panayırlar. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Faroqhi, S. (2006). Balkan panayırlarının eski tarihi. (Çev: E. S. Özcan), Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı içinde (157-186. ss.). Doğu Batı.
• Girgeç, N. (2008). Zile panayırı üzerine halkbilimsel bir inceleme. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaçan Erdoğan, M. (2016). Balkanlarda uluslararası bir organizasyon: İslimye panayırı. Belleten, 80(287), 123-155.
• Kapamacıyan, S. (1909). Kamer: Pokrig Cambordı Arevelki Mej [Kamer: Küçük Seyyah Doğu’da]. Sakayan.
• Karaca, M. (2017). Türkiye’de panayır kültürü ve Çankırı panayırları. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kavari Gyanken: Zhoghovrtagan Sovorutyunner [Taşra hayatından: Halk Gelenekleri]. (1904, 21 Ekim). Arevelk, no. 5691, s. 1.
• Keçeciyan, M. Donavacarn u Tsiarşavı Amasioy Mej [Amasya’da Panayır ve At Yarışları]. (1905, 2 Kasım). Arevelk, no. 6009, s. 1.
• Kilinçoglu, D. T. (2015). Economics and capitalism in the Ottoman Empire. Routledge.
• Kostandyan, E. (2003). Konstantinupolsi ‘Arevelk’ Oratertı [Konstantinopolis’in Arevelk Gazetesi]. HHGAA Gitutyun Hratarakçutyun.
• Küpeli, Ö. (1999). Osmanlı Devleti’de panayır organizasyonları ve Gönen Hacı İsa Panayırı’nın tarihine dair. G. Eren, K. Çiçek, C. Oğuz (Ed.), Osmanlı içinde (490-497. ss.), 3, Yeni Türkiye Yayınları.
• Marzovantsi Vacaragannerun Badaskhanı [Merzifonlu Tüccarın Cevabı] (1906, 25 Kasım). Bivrakn, 23(44), 1039-1041.
• Nor Panayir [Yeni Panayır]. (1907, 3 Şubat). Bivrakn, 24(11-12), 277.
• Özcan, K. (2006). Anadolu’da Selçuklu Dönemi yerleşme tipolojileri-I- Pazar ya da panayır yerleşmeler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 205-223.
• Özcan, T. (2007). Pazar (Osmanlı Dönemi). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (206-208. ss.), 34, Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özger, Y. (2018). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yozgat yöresinde kurulan haftalık pazarlar ve panayırlar. International Journal of Humanities and Education, 4(9), 103-121.
• Pakalın, M. Z. (1993). Okka. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü içinde (723. ss.), II, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Soğikyan, M. Amasioy Donavacarı [Amasya Panayırı]. (1904, 25 Kasım). Arevelk no. 5721, s. 1.
• Şahin, İ. (2013). Yiğitbaşı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (549-550. ss.), 43, Türkiye Diyanet Vakfı.
• Şahin, M. (2013). İlk ve Ortaçağlarda Zile. History Studies, 5(3), 207-222.
• Şen, Ö. (1996). Osmanlı panayırları (18.-19. yüzyıl). Eren.
• Türkoğlu, Ö. (2008). Tarihi Yapraklı panayırı hakkında bazı notlar. Çankırı Araştırmaları Dergisi, (3), 157-160.