Emir Sultan (Mehmed El-Buhârî) Vakfı’nın Mali Tarihi (1608-1634)

Yıl 2012, Cilt: 13 Sayı: 22, 23 - 42, 06.01.2012

Kayhan Orbay

Öz

Bu çalışma Bursa’da kurulu Emir Sultan vakfının 17.yy başındaki mali tarihini incelemektedir. Emir Sultan vakfı bölgeden ciddi miktarda kırsal gelir elde eden ve Bursa şehrinde varlıkları bulunan devasa bir vakıfdır. Vakıf Celali işgali sonucu 1608 ve 1609 yıllarında mali sıkıntılar yaşamış ancak 1610 ve sonrasında bu sıkıntıları aşabilmişdir. Kısmen yerel koşullardan, kısmen vakfın artan istihdamının yarattığı ilave masraflardan 1616 ve 1617 yılları ile 1620’lerin başlarında vakıfda mali sıkıntıların oluştuğu görülmektedir. Bu çalışma gelir ve gider tablolaları ve fiyat verilerini de içermektedir. Böylece Emir Sultan vakfı ve Bursa iktisadi tarihine yönelik daha kapsamlı çalışmaları teşvik etmesi amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Bursa, Emir Sultan, Vakıf, Mali Tarih, Celali

Foundation For Financial History Of Emir Sultan (Mehmed El-Buhari) (1608-1634)

Öz

This study examines the financial history of the waqf of Emir Sultan in the early 17th century. The waqf of Emir Sultan, one of the largest waqfs in Bursa, derived vast rural income from the Bursa region and held considerable urban revenue sources in the town. The waqf experienced financial hardship due to the Celali invasion in 1608 and 1609 but recovery came soon in 1610. Financial difficulties reappeared in 1616 and 1617 and again in the 1620s due partially to the local conditions and partially to the rising cost of increased enployment. The present study provides tables for the income and expenditures of the waqf and for the foodstuff prices. Thus it aims to stimulate further studies on the waqf of Emir Sultan and on the economic history of Bursa

Anahtar Kelimeler

Bursa, Emir Sultan, Waqf, Financial History, Celali

Kaynakça

• Akdağ, M. (1995a). Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Celali İsyanları. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Akdağ, M. (1995b). Türkiyenin İktisadi ve İçtimai Tarihi 2 (1453-1559). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Barkan, Ö. L. (1942a). Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I, İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler. Vakıflar Dergisi, 2, 279-304.
• Barkan, Ö. L. (1942b). Vakıfların Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Kullanılmasında Diğer Şekiller. Vakıflar Dergisi, 2, 354-365.
• Barkan, Ö. L. (1962-63). İmaret Sitelerinin Kuruluş ve İşleyiş Tarzına Ait Araştırmalar. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 23/1- 2, 238-246.
• Barkan, Ö. L. (1975). The Price Revolution of the Sixteenth Century: A Turning Point in the Economic History of the Near East. International Journal of Middle East Studies, 6, 3-28.
• Barkan, Ö. L. (1988). Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri I. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Barkey, K. (1994). Bandits and Bureaucrats. New York: Cornell University Press.
• Çizakça, M. (1980). A Short History of the Bursa Silk Industry (1500-1900). Journal of the Economic and Social History of the Orient. 23, 1/2, 142-152.
• Dalsar, F. (1960). Bursa‟da İpekçilik. İstanbul: Sermet Matbaası.
• Düzbakar, Ö. (2003). Hüdavendigâr Sahasında Konar-Göçerler. U. Ü. FenEdebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4/4, 61-74.
• Ergenç, Ö. (2006). XVI. Yüzyılın Sonlarında Bursa. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Faroqhi, S. (1974). Vakıf Administration in Sixteenth Century Konya, The Zaviye of Sadreddin-i Konevi. Journal of the Economic and Social History of the Orient, XVII/2, 145-172.
• Faroqhi, S. (1981). Seyyid Gazi Revisited: The Foundation as Seen Through Sixteenth and Seventeenth-Century Documents. Turcica, 90-121.
• Faroqhi, S. (1987). A Great Foundation in Difficulties: or some evidence on economic contraction in the Ottoman Empire of the mid-seventeenth century. Revue D‟Histoire Magrebine, 47-48, 109-121.
• Faroqhi, S. (1988). Agricultural Crisis and the Art of Flute-Playing: The Wordly Affairs of the Mevlevi Dervishes (1595-1652). Turcica, XX, 43-69.
• Gerber, H. (1988). Economy and Society in an Ottoman City: Bursa, 1600- 1700. Jerusalem: The Hebrew University.
• Griswold, W. J. (1983). The Great Anatolian Rebellion 100-1020 / 1591- 1611. Berlin: Klaus Schwarz.
• Güran, T. (2006). Ekonomik ve Mali Yönleriyle Vakıflar. İstanbul: Kitabevi.
• İnalcık, H. (1960). XV. Asır Sanayi ve Ticaret Tarihine Dair Vesikalar. Belleten, 24/93, 45-102.
• İnalcık, H. (1994). The Ottoman State: Economy and Society. An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300-1914, eds. H.
• İnalcık, D. Quataert. New York: Cambridge University Press.
• Kiel, M. (1990). The Vakıfname of Rakkas Sinan Beg in Karnobat (Karîn- âbâd) and the Ottoman Colonization of Bulgarian Thrace, (14th-15th century). Studies on the Ottoman Architecture of the Balkans, XII. Variorum.
• Köprülü, F. (1938). Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti. Vakıflar Dergisi, 1, 1-6.
• Orbay, K. (2006). Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları; vakfiyeler, şeriye sicilleri, mühimmeler, tahrir defterleri ve vakıf muhasebe defterleri. Vakıflar Dergisi, XXIX, 27-41.
• Orbay, K. (2007a). Structure and the Content of the Waqf Account Books as sources for Ottoman Economic and Institutional History. Turcica, Revue D‟Etudes Turques, 39, 3-48.
• Orbay, K. (2007b). Fiyat Devrimi ve Geç 16. yy. ve 17. yy. İçinde Anadolu‟da Fiyat Değişimleri. Tebliğ metni Birinci İktisat Tarihi Kongresi, İstanbul.
• Orbay, K. (2007c). Economic Development of the Imperial Waqfs; A Study in the Institutional and Local Economic History in the Transformation Period. Yayınlanmamış ve Ücretler, 1469-1998. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. Doktora Tezi, University of Vienna.
• Orbay, K. (2007d). 16. ve 17. Yüzyıllarda Bursa Ekonomisi: Sultan Çelebi Mehmed Yeşil İmaret‟inin Mali Tarihi (1553-1650). A.Ü. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi (OTAM) Dergisi, 22, 125- 158.
• Orbay, K. (2009). Vakıfların İktisadi Boyutu; Yeni Arşiv Kaynakları ve İktisadi Yaklaşımlar. 6. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara: Pulat, c. III, 1463-1474.
• Pamuk, Ş. (2000). İstanbul ve Diğer Kentlerde 500 Yıllık Fiyatlar
• Pamuk, Ş. (2001). The Price Revolution in the Ottoman Empire Reconsidered. International Journal of Middle East Studies. 33, 69- 89.
• Pamuk, Ş. (2004). Prices in the Ottoman Empire, 1469-1914. International Journal of Middle East Studies. 36, 451-68.
• Peri, O. (1992). Waqf and Ottoman Welfare Policy. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 35, 171-185.
• Raymond, A. (2002a). The Ottoman Conquest and the Development of the Great Arab Towns. Arab Cities in the Ottoman Period, Cairo, Syria and the Maghreb. Variorum.
• Raymond, A. (2002b). Architecture and Urban Development: Cairo During the Ottoman Period, 1517-1798. Arab Cities in the Ottoman Period, Cairo, Syria and the Maghreb. Variorum.
• Shefer, M. (2003). Charity and Hospitality: Hospitals in the Ottoman Empire in the Early Modern Period. Poverty and Charity in Middle Eastern Contexts, eds. M. Bonner et al., 121-143. New York: State University of New York Press.
• Singer, A. (2002). Constructing Ottoman Beneficence, An Imperial Soup Kitchen in Jerusalem. New York: State University of New York Press.
• Uluçay Ç. M. (1944). XVII. Asırda Saruhan‟da Eşkiyalık ve Halk Hareketleri. İstanbul: Manisa Halkevi Yayınlarından, Sayı: XI.
• Ülken, H. Z. (1971). Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği. Vakıflar Dergisi, ayrı basım, IX, 13-37.
• Yediyıldız, B. (2003). XVIII. Yüzyılda Türkiye‟de Vakıf Müessesesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.