Müşir Namık Paşa Lâyihası

Yıl 2011, Cilt: 12 Sayı: 21, 277 - 300, 12.01.2011

Taner Aslan Ömer Düzbakar

Öz

II. Abdülhamit, devletin idarî, malî, siyasî, ilmî vb. sorunlarını kurduğu merkezî sistem ile aşmaya çalışmış; vilayetlerin problemlerini tayin ve tespit için valilerden ve vilayet ileri gelenlerinden raporlar istemiş, bu raporlar doğrultusunda hızlı ve kalıcı çözümler üretmeye çalışmıştır. II. Abdülhamit, Irak ve Arabistan coğrafyasına özel önem vermiş, özellikle Basra’nın öneminden dolayı Irak’ın her açıdan gelişmesini sağlamak için, Irak idarecilerinden raporlar istemiştir. Bu raporlardan biri de Müşir Namık Paşa’nın Irak üzerine kaleme aldığı lâyihasıdır. Lâyiha, genel olarak Arabistan yarımadası ve özelde ise Irak ve Bağdat’ın içerisinde bulunduğu askerî, siyasî, sosyal ve iktisadî sorunlar ve bu sorunların kaynağına dair genel bilgiler ve çözüm önerileri içermektedir

Anahtar Kelimeler

Müşir Namık Paşa, Lâyiha, Irak

The Pleadby Musir Namik Pasha

Öz

Abdülhamit II tried to overcome the administrative, financial, political and religious problems of the government with his centralist system, he asked for reports from the governors and people of rank to define and solve the problems of provinces and he worked to produce fast and permanent solutions in the light of these reports. Abdülhamit II placed a special importance on the geography of Iraq and Arabia; and due to the importance of Basra, he requested reports from the administers of Iraq to develop it in every aspect. One of these reports is the plead written by Musir Namık Pasha. This plead generally consists of information on militaristic, political, social, financial problems generally in Arabia and particularly in Iraq and Baghdad, the sources of these problems and advices for solutions.

Anahtar Kelimeler

Musir Namik Pasha, the pleadby, Iraq

Kaynakça

• Ahmed Selahaddin (1327). Külliyat-ı Hukuk ve Siyaset, Berlin Kongresi Diplomasi Tarihine Bir Nazar,1, İstanbul.
• Akarlı, Engin (1999). “II. Abdülhamit: Hayatı ve İktidarı”, Osmanlı, Cilt 2, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları: 253-265.
• Akşin, Sina (2006). Türkiye’nin Yakın Tarihi, Ankara: İmaj.
• Baykal, Bekir Sıtkı (1948). “Şark Buhranı ve Sabah Gazetesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 4: 219-258.
• Coşkun, Hüner (2000). 19. Yüzyılda Osmanlı Avrupa İlişkileri, 1814-1914, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Çadırcı, Musa (1992). “Abdülhamit’e Sunulan Bir Layiha: Heyet-i Teftişiye’nin Geşt ü Güzâr Eylemiş Olduğu Mahallerin Ahvâliyle Heyet-i Mezkûr’un Harekâtı”, OTAM, Sayı 3: 413-485.
• Çetinsaya, Gökhan (1999). “Çıban Başı Koparmamak: II. Abdülhamit Rejimine Yeniden Bakış”, Türkiye Günlüğü, Sayı 58: 54-64.
• Çetinsaya, Gökhan (1999). “Irak”, DİA, Cilt 19, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 93-95.
• Deringil, Selim (1985). “Dış Politikada Süreklilik Sorunsalı”, Toplum ve Bilim, Sayı 28: 93-107.
• Düzbakar, Ömer (2009). “Bribery in Islam-Ottoman Penal Codes and Examples From The Bursa Shari’a Court Records of 18th Century”, Bilig (Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi), Sayı 51: 55-84.
• Karpat, Kemal H. (2006). Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, çev. Dilek Özdemir, Ankara: İmge Kitabevi.
• Kurat, Akdes Nimet (1990). Türkiye ve Rusya, Ankara: KTB.
• Kurşun, Zekeriya (1998). Necid ve Ahsa’da Osmanlı Hakimiyeti, Vehhabi Hareketi ve Suud Devleti’nin Ortaya Çıkışı, Ankara: TTK.
• Lewis, Bernard (2000). Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: TTK.
• Oğuz, Mustafa (2007). II. Abdülhamit’e Sunulan Layihalar, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Petrosyan, Yuri A. (2002). “1876 Anayasası ve Türk Tarihindeki Rolü”, çev. Damla Güney, Türkler, Cilt 12, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları: 899-908.
• Shaw, Stanford J.-Ezel Kural Shaw (1982). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cilt 2, trc. Mehmet Harmancı, İstanbul: E Yayınları.
• Tahsin Paşa (1990). Sultan Abdülhamit Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.