Divan Şiirinde Kahve ve Kahvehanelere Bakış

Yıl 2010, Cilt: 11 Sayı: 19, 253 - 267, 12.01.2010

Gülay Durmaz

Öz

Coffee has gained a well-deserved fame through its historical journey for centuries. It is one of the indispensable products of the modern era. Having many rumors with its occurrence, coffee entered the Ottoman social life in the 16th century and was quickly adopted by the Turkish people. Its existence brought the appearance of the coffee houses. Despite having prohibition from time to time, they both got their place in the history. In this paper, the main objectives are to examine the usage of coffee in the divan poetry and to evaluate the verses that help to understand the place of the coffee houses in the society

Anahtar Kelimeler

Coffee, coffee house, poetry, characteristic

Divan Şiirinde Kahve ve Kahvehanelere Bakış

Öz

Yüzyıllar boyunca yaptığı tarihsel yolculuğu sırasında haklı bir üne kavuşan kahve, günümüz insanının da vazgeçilmezleri arasında yer almaktadır. Ortaya çıkışı ile ilgili çeşitli rivayetleri bulunan kahve, XVI. yüzyılda Osmanlı sosyal hayatına girmiştir ve Türk toplumu tarafından çok çabuk kabul görmüştür. Kahve ile birlikte kahvehaneler de açılmıştır fakat ilerleyen yıllarda her ikisi de bazen yasaklanmış bazen de kullanımına izin verilmiş olarak tarih sahnesinde yerini almıştır. Bu yazıda, kahvenin divan şiirinde nasıl ele alındığı gösterilmeye ve kahvehanelerin toplum içindeki yerinin belirlenmesine yardımcı olan beyitlerin değerlendirilmesine çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Kahve, kahvehaneler, şiir, özellik

Kaynakça

• Açıkgöz,Namık; Kahvenâme Akçağ, Ankara,1999
• Ak, Coşkun; Bağdatlı Rûhî Divanı, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Bursa, 2001.
• Akpınar, Mehmet; (2005) Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arendonk C.V; “Kahve”, İ.A., c.6, ss.95 -100, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1993.
• Bayındır, Şeyda; (2008), Şehdî Divanı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bilkan, Ali Fuat; Nabi Divanı, M.E.B. Yayınları, Ankara,1997.
• Ceylan; Ömür; “Kahve Yemen’den Gelir” Türk Edebiyatı Dergisi, s. 263, Eylül 1995 s (41-42), İstanbul.
• Çağlayan, Nagihan; (2007) Nisârî Divanı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dönmez, Parlak; Betül (2006) Eğridirli Şeyhi Mehmet Efendi’nin Divanının İncelenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ercan, Özlem; Peştelî Hisalî Divanı; Gaye Kitabevi, Bursa, 2008.
• Erdem, Sadık; (2005), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Karacan, Turgut; (1991), Sabit Divan, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, No:37, Sivas.
• Kardaş, Mehmet Nuri; (2008), Re’fet Mehmet ‘Aziz’in Hayatı, Edebi Kişiliği, Edserleri ve Divanının Tenkitli Metni, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kavruk, Hasan; Şeyhülislam Yahya Divanı, M.E.B. Yayınları, Ankara, 2001.
• Kaya, Nejla; (2009), Tab’î Hayatı, Edebi Kişiliği, ve Divanı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kepecioğlu, Kamil; Bursa Kütüğü, Bursa 2009
• Kutlu, Mustafa;(1982) “kahve” Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/İsimler Eserler/Terimler Dergah yay. İstanbul, 1982, C.5, ss105-107.
• Küçük, Sabahattin, Bâkî Divanı, TDK Yayınları, Ankara, 1994.
• M.Ali, Tanyeri; Tulum, Mertol: Nev’i Divan. İstanbul Üniversitesi Edebiyatı Fakültesi Yayınları, No:2160
• Okumuş, Sait; (2007), Nebzi Divanı, Basılmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Onay, Ahmet Talat; Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Akçağ, Ankara, 2000.
• Özge, Öztekin; Divanlardan Yansıyan Görüntüler,, Ürün Yayınları, Ankara 2006,(201-206)
• Ralph S. Hattox; Kahve ve Kahvehaneler, s. 20. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. İstanbul, 1998.
• Sefercioğlu, Nejat; Nevî Divan’ının Tahlili, Akçağ, Ankara 2001
• Selvi, Muhammet; (2008), ÜmÎdî, Hayatı, Eserleri Edebi Kişiliği ve Divanı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şahbaz, Selin; Geçmişten Günümüze Kahvehaneler, Kahvehanelerin Yeri ve Önemi. Aydın 2007. Y.L.Tezi
• TDK Sözlük; M.E.B. Ankara,1995.
• Tulum, Mertol; Tanyeri, M.Ali; Nev’i Divanı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1977.
• Yazar, İlyas; (2006), Kânî Divanı, Basılmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, Kâşif; III. Selim (İlhami) Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni, Trakya Üniversitesi Yayınları No:52, Edirne, 2001.