Gülten Akın Şiirinde İşkence ve Ahlak

Yıl 2009, Cilt: 10 Sayı: 16, 129 - 146, 06.01.2009

Alphan Akgül

Öz

Gülten Akın şiiri işkence gibi sosyal sorunlarla yakından ilişkilidir. Onun Oğlunu Soran Kadının Şiiri ve Şifahi adlı şiirleri, şiirin işkenceye karşı nasıl bir direnme stratejisi olarak kullanılabileceğini gösteren işlevsel örneklerdir. Öte yandan, bu şiirler yalnızca birer ağıt değil, aynı zamanda işkence eyleminin çıkmazlarını gösteren birer ahlaki manifestodur. Dolayısıyla, bu şiirler J.M. Coetzee’nin Barbarları Beklerken adlı romanında işkence üzerine yaptığı spekülasyonlarla ilişkilendirilebilir: Bir kurbanın işkenceden ruhunu kurtarabilmesi mümkün müdür? İşkencecinin ellerini yıkayarak işkence suçundan aklanması mümkün müdür? Akın’ın yanıtı, işkence üzerine Stoacı argümanlarla örtüşür. İnsanoğlu bir aklî ruha sahiptir, dolayısıyla o, aklî ruhunu kullanarak bedensel hazları ve acıları göz ardı edebilir. İşkence mağdurunun direnme stratejisi de bu aklî ruha dayanır. Çünkü mağdur bedensel acıyı göz ardı edebildiği sürece, işkencecinin işlevi anlamını yitirecektir. Böylece, mağdur ruhunu işkenceden kurtarabilecek, oysa, işkenceci ellerini yıkayabildiği hâlde, asla suçundan arınamayacaktır. Çünkü mağdurun bedeni, işkencecinin ise ruhu kirlenmiştir. Başka deyişle, bedensel temizlik, işkenceci için daima simgesel bir arınma olarak kalacaktır

Anahtar Kelimeler

İşkence, aklî ruh, beden, ruh, direnme

Torture and Ethics in the Gülten Akın’s Poem

Öz

Gülten Akın’s poetry is strongly related to social problems like “torture”. Her poems entitled Poem of a woman who asks her son and Oral are very useful examples displaying how poetry can be used as a resistance strategy against torture. For this reason, each of these poems is not only an elegy but also an ethical manifest which questions metaphysical dilemmas of torture. Hence, these poems can be associated with J. M. Coetzee’s speculations on torture in his novel, entitled, Waiting For The Barbarians. Is it possible for a victim to save his soul from torture? Is it possible for a torturer to be acquitted of his crime by cleaning his hands? In her poems, Akın’s answer is in harmony with Stoic argumentations on torture: Human being has a rational soul, so, he / she is able to ignore bodily desires or pains by using it. The victim’s resistance strategy also depends on the rational soul. Since the victim is able to ignore bodily pain, the torturer’s function is doomed to be meaningless. Thus, the victim can save his / her soul from torture, however, though the torturer is able to clean his hands, he can never be acquitted his “crime”. Because, the victim’s body is spoiled, whereas, the torturer’s soul. In other words, bodily cleaning always remains as a symbolic purification for the torturer.

Anahtar Kelimeler

Torture, rational soul, body, soul, resistance

Kaynakça

• Akın, Gülten (1988). “Oğlunu Soran Kadının Şiiri”. Sessiz Arka Bahçeler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• —— . (1996). “Şifahi”. Toplu Şiirler: 1956-1991. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• “Âl-i İmrân Sûresi”. Tefsirli Kur’ân-ı Kerîm Meâli (1998). Haz. Elmalı’lı M. Hamdi Yazır. İstanbul: Eser Neşriyat.
• Brun, Jean (2003). Stoa Felsefesi. Çev. Medar Atıcı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Coetzee, J.M (1988). Barbarları Beklerken. Çev. Beril Eyüboğlu. İstanbul: Adam Yayınları.
• Gallagher, Susan Van Zanten (1988). “Torture and The Novel: J.M. Coetzee’s ‘Waiting For The Barbarians’”. Contemporary Literature 29 (2), 277-285.
• Lacy, Philip de (1943). “The Logical Structure of the Ethics of Epictetus”. Classical Philology 38 (2), 112-25.
• Long, A. A. (1996). Stoic Studies. Cambridge: Cambridge University Press. “Matta İncili 27, 24”. Kitabı Mukaddes (2000). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi.
• “Mâide Sûresi”. Tefsirli Kur’ân-ı Kerîm Meâli (1998). Haz. Elmalı’lı M.
• Hamdi Yazır. İstanbul: Eser Neşriyat. Pratt, Norman, Jr. (1948). “The Stoic Base of Senecan Drama”. Transactions and Proceedings of the American Philological Association 79, 1-11.
• Seneca (1992). Ahlâki Mektuplar (Epistula Morales): Kitap I-XX. Çev. Türkân Uzel. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Shue, Henry (1978). “Torture”. Philosophy and Public Affairs 7 (2), 124- 143.
• Şemseddin Sami (1985). Temel Türkçe Sözlük: Sâdeleştirilmiş ve Genişletilmiş Kâmûs-i Türkî. İstanbul: Tercüman Gazetesi ve Yapı Kredi Bankası.