Dede Korkut Destanlarında, Aşamalı Tekrarların Üslup Özelliklerini Biçimlendirişi Üzerine

Yıl 2008, Cilt: 9 Sayı: 14, 229 - 237, 01.06.2008

Kerime Üstünova

Öz

Dede Korkut Destanlarında saptanan üslup özelliklerinin biçimlenişinde tekrarların rolü büyüktür. Tekrarlar, mesajların yerine ulaşması, bir başka deyişle iletişimin hedeflendiği biçimde sağlanması için vericinin sıklıkla kullandığı yöntemlerden biridir. Tekrarların bir kısmı, üzerinde fazla düşünmeden bulunacak; çabucak görülecek tarzdadır. Ancak amacı yalnız paylaşılacak bildiriyi iletmek olmayan, dilin estetik boyutuna da hizmet eden, üslup özelliği olarak kullanılan ve bu nedenle sistemin içine gizlenen tekrar türleri de vardır. Aşamalı tekrarlarla kimi eksiltiler böyledir. Onlarla âdeta sanat yapılır, anlam oyunları düzenlenir, anlatıma güzellik katılır. Verici ve alıcı; dilin gizeminin, büyüsünün farkına onlarla varır. Dilin tadını onlarla alır

Anahtar Kelimeler

Üslup, tekrar, aşamalı tekrar, eksilti

On Staged Repetitions Forming Style Qualities in Dede Korkut Epics

Öz

Repetitions have a great role in formation of styling qualities established in Dede Korkut epics. Repetition is one of the methods transmitter uses frequently for delivering messages to the target, in other words achieving communication in the desired form. Part of the repetitions is in a form that can be found without much thinking and easily seen. However, there are also repetition types that don’t only aim to transmit the statement to be shared, but also serve the esthetic dimension of the language, are used as a style quality and therefore hidden in the system. Staged repetitions and some ellipses are this way. With them, an art is crafted, play on meanings is arranged and beauty is added to the expression. The receiver and transmitter realize the mystery and charm of the language via them. They get the taste of the language by them

Anahtar Kelimeler

Style, repetition, staged repetition, ellipsis

Kaynakça

• Aktaş, Şerif (1993). Edebiyatta Üslup ve Problemleri, Akçağ Yayınları: Ankara.
• Defne, Ömer Zeki (1988). Dede Korkut Hikayeleri Üzerinde Edebi Sanatlar Bakımından Bir Araştırma, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara.
• Ergin Muharrem (1989). Dede Korkut Kitabı I, Giriş-Metin-Faksimile, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu TDK Yayınları: Ankara, S. 169.
• Gökyay, Orhan Şaik (1939). Dede Korkut, Arkadaş Basımevi: İstanbul. Külebi, Oya (1990). “Türkçede Eksilti Tümceleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7 / 1-2, Hacettepe Üniversitesi Yayınları: Ankara, s. 117-137.
• Tuna, Osman Nedim (1949). “Türkçede Tekrarlar I”, TDED, C.III, No. 3-4, s. 429-447.
• Tuna, Osman Nedim (1950). “Türkçede Tekrarlar II”, TDED, C.IV, No.1, s. 39-81.
• Üstünova, Kerime (1998) Dede Korkut Destanlarında Cümleden Büyük Birlikler ve Bunların Oluşumunda Tekrarların Rolü, Alfa Yayınları: İstanbul.
• Üstünova, Kerime (1999). “Eksilti ya da Sıfır Tekrar”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.1, S.1, Uludağ Üniversitesi Yayınları: Bursa, s. 93-105.
• Üstünova, Kerime (2002). Dil Yazıları, Akçağ Yayınları: Ankara. Üstünova, Kerime (1998). “Dede Korkut Destanlarında Aralıklı İkilemeler”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, Ankara: TDK Yayınları, S. 557, s.398-406.
• Üstünova, Kerime (1997). “Dede Korkut Destanlarında Üçlemeler, Dörtlemeler, Beşlemeler”, Bilge Dergisi, Ankara: TDTK AKM Yayınları, S. 13, s. 20-25.