Arayıcızâde Ferdî ve Eserleri Hikâye-i Erdeşîr ü Şâpûr ve Esmâ-yı Büldân

Yıl 2007, Cilt: 8 Sayı: 12, 71 - 93, 01.06.2007

Özlem Ercan

Öz

XVII. yüzyılda İstanbul’da yaşamış Ferdî’nin tam adı Arayıcızâde Ferdi Hüseyin Efendi’dir. Şeyhî, Mehmed Süreyya ve Safayî’nin bildirdiğine göre, çeşitli devlet görevlerinde bulunmuş, tarih ve lugaz türlerinde ün salmıştır. Şairin, Hikâye-i Erdeşîr ü Şâpûr dışında, Esmâ-yı Büldân adlı bir eseri ve lugazları mevcuttur. Bu eserler, tespit ettiğimiz diğer nüshaların dışında, Süleymaniye Kütüphanesi Hamidiye 1047’de kayıtlı olan bir külliyatın içinde yer almaktadır. Ayrıca bu yazmada şairin lugazları için Sadûkî-i Pîr adlı bir kişinin yazmış olduğu takriz de bulunmaktadır. Çalışmada, şairin hayatı hakkında bilgi verildikten sonra, yazmadaki iki eserin, Hikâye-i Erdeşîr ü Şâpûr ve Esmâ-yı Büldân’nın şekil ve içerik bilgileri ile metin örneklerine yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Şiiri, Ferdî, Hikâye-i Erdeşîr ü Şâpûr, mesnevi, Esmâ-yı Büldân

Arayıcızade Ferdi and Works Hikaye-i Erdeşir ü Şapur and Esma-yı Büldan

Öz

Ferdi’s full name, who lived in İstanbul in XVIIth century, is Arayıcızade Ferdi Hüseyin Efendi. As Şeyhi, Mehmet Süreyya and Safayi told, he took part in goverment tasks and he was famous in the areas of “history” and “lugaz”.Except “Hikaye-i Erdeşir ü Şapur”, the poet also has a work entitled “Esma-yı Büldan” and lugazs. These two works take place in a corpus which is recorded in 1047 Hamidiye in the Library of Süleymaniye. Moreover, in this writing, there is a “takriz” which was written by Saduki-i Pir for the writer’s lugazs. In this study, after giving information about the writer’s life, the two works of the writing: Hikaye-i Erdeşir ü Şapur and Esma-yı Büldans structure and content information, also example quatations take place.

Anahtar Kelimeler

Ottoman poetry, Ferdi, Hikâye-i Erdeşîr ü Şâpûr, mesnevi, Esma-yı Büldan

Kaynakça

• Abdülkadiroğlu, A. (1999). İsmail Beliğ, Nuhbetü’l-âsâr, Ankara: A.K.M.B. Yayınları.
• Akbayar, N. (2001). Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ahmet Vefik Paşa. (2000). Lehçe-i Osmânî, Haz. Recep Koparlı, Ankara: TDK Yayınları.
• Aydemir, Y. (1994). XVII. YY. Türk Edebiyatında Kaside, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bil. Enstitüsü.
• Babacan, İ. (2001). XIX. YY. Türk Edebiyatında Kaside Nazım Şekli (Şekil ve İçerik), Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bil. Enstitüsü.
• Baykal, B. S. (1964). Râmî Mehmed Paşa. İslâm Ansiklopedisi, 9, 623-624.
• Çakıcı, B. (1996). Eski Türk Edebiyatında Kaside Nazım Şekli (XVI. Yüzyıl), Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bil. Enstitüsü.
• Çavuşoğlu, M. (1986) Kaside. Türk Dili Divan Şiiri Özel Sayısı, 415-417, 17-77.
• Danişmend, İ. H. (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, 3 Cilt, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Dilçin, Cem. (1983). Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları. Dilçin, C. (1992). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: TDK Yayınları.
• İlter, E. (2002). Ermenistan Adı, Ermenilerin Menşei ve Bazı Ermeni İddiaları Üzerine. Ermeni Araştırmaları, 6, 24-34.
• İpekten, H. (1994). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, M. (1991). Şiir Tahlilleri I, İstanbul: Dergâh
• Karatay, F. E.(1961). Topkapı Sarayı Müzesi Ktp. Türkçe Yazmalar Kataloğu, C. II, İstanbul.
• Keskin, A. G. (1994). Klasik Türk Edebiyatında Kaside Nazım Şekli (XIIIXV Asırlar), Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bil. Enstitüsü.
• Kolcu, A. İ. (2002). Türk Şiirinde Yokluk Fikri ve Âkif Paşa’nın Adem Kasidesi, Ankara: Akçağ.
• Kurnaz, C. (1997). Arayıcızâde Hüseyin Ferdî ve Derviş Ömer Efendi’nin Bilâdiyeleri. Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara: Akçağ.
• Mehmed Süreyya. (1997). Sicill-i Osmanî, İstanbul: Sebil Yayınevi.
• Mütercim Âsım Efendi. (2000). Burhân-ı Katı, Haz. Mürsel Öztürk-Derya Örs, Ankara: TDK Yayınları.
• Safayî. (9883). Tezkire, İ.Ü. nr. 9883.
• Şeyhî. (1989). Vekâyiü’l-Fudalâ II “Şakaik-ı Nu’maniye ve Zeyilleri, Haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Ünver, İ. (1983). Ahmedî, İskender-nâme, İncemele-Tıpkı Basım, Ankara: TDK Yayınları.
• Tökel, D. A. (2000). Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar, Şahıslar Mitolojisi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şemşeddin Sâmi. (1317). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: İkdam Matbaası.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul 1998.
• Yeni Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, C.V, İstanbul 1985.