Kant’ın Bilgi Kuramı ve Hegel’in Eleştirisi

Yıl 2000, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 15, 01.06.2000

A. Kadir Çüçen

Öz

Modern felsefe geleneği çerçevesinde Kant, bilginin imkânını, kaynağını, kapsamını ve ölçütlerini ele alarak, doğru bilginin sınırlarını irdelemiştir. Tanrı’yı, varlığı ve gerçekliği bilmeden önce, bilginin neliğini sorgulamayı kendine amaç edinen Kant, saf aklın içeriğini incelemiştir. Saf aklın a priori kavram ve kategorilerini, deneyin görüsünü ve bilgi yapısını veren, fakat ne usçu ne de deneyci olan bir kuramı ileri süren Kant, bilgi de bir tür Kopernik devrimi gerçekleş- tirmiştir. Alman idealizminin diğer bir temsilcisi olan Hegel, Kant’ın bilgi kuramını “bilgiyi bilmeden önce bilgiyi bilme arzusu” olarak eleştirir. Çünkü Kant’ın a priori kavram ve kategorilerinin anlamsız ve içeriksiz olduğunu ileri süren Hegel’e göre, bilginin kaynağındaki özne-nesne ikilemini “mutlak” olanın birliğinde irdelemek gerekir. Böylece bilgi kuramını, matematiğe ve doğa bilimlerine temellendirme ve “kendinde-şeylerin” varlığı dogmatiğinden kurtararak, mutlak bilginin önünü açar Hegel’in Kant’ın bilgi kuramı eleştirisi, bilgi felsefesinin önünü açarak çağımızdaki değişik bilgi kuramlarının ortaya çıkmasını da sağlamıştır.

KANT’S THEORY OF KNOWLEDGE AND HEGEL’S CRITICISM

Öz

Kant inquires into the possibility, sources, conditions and limits of knowledge in the tradition of modern philosophy. Before knowing God, being and reality, Kant, who aims to question what knowledge is, explains the content of pure reason. He formalates a theory of knowledge but his theory is neither a rationalist nor an empiricist theory of knowledge. He investigates the structure of knowledge, the possible conditions of experience and a priori concepts and categories of pure reason; so he makes a revolution like that of Copernicus . Hegel, who is one of proponents of the German idealism, criticizes the Kantian theory of knowledge for “wanting to know before one knows”. For Hegel, Kant’s a priori concepts and categories are meaningless and empty. He claims that the unity of subject and object has been explained in that of the “Absolute”. Therefore, the theory of knowledge goes beyond the dogmatism of the “thing-initself” and the foundations of mathematics and natural sciences; and reaches the domain of absolute knowledge. Hegel’s criticism of Kantian theory of knowledge opens new possibilities for the theory of knowledge in our age