1835 Yılı Esnaf Sayımı Çerçevesinde Edremit Esnaf Teşkilatı

Yıl 2009, Cilt: 10 Sayı: 17, 277 - 293, 01.12.2009

Serdar Genç

Öz

Osmanlı Devleti’nde esnafı denetlemek için XVI. yüzyıldan itibaren esnaf sayımları yapılmıştır. Sayımlarla esnaftan günlük olarak alınacak olan ihtisâb vergisi miktarı da belirlenmiştir. Bu sayımların bir örneği II. Mahmut döneminde gerçekleştirilmiştir. İhtisâb vergisinde yapılan düzenleme çerçevesinde vilayetlere gönderilen emirler ile kazalarda bulunan tüm dükkânların sayımı yapılmış ve vergi miktarları belirlenmiştir. Bu çalışmada, II. Mahmut döneminde yapılan esnaf sayımları çerçevesinde Karesi Sancağı’na bağlı kazalardan birisi olan Edremit kazasında ve köylerindeki dükkânlar ile esnaf teşkilatı ele alınacaktır. Böylece, XIX. yüzyılda Edremit’teki esnaf ile kazanın sosyo-ekonomik durumu arasında bağlantı kurularak kazadaki üretim faaliyetlerine dair açılımlar elde edilmesi amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Esnaf, Edremit, XIX. yüzyıl, İhtisab

The Guild Organization of Edremit: The Evidence of the Census of 1835

Öz

In the Ottoman Empire, the census of guilds began after the 16th century in order to control the guilds. In these census the amount of daily tax, which was called as ihtisab, had been determined. An example of these censuses has been found in the reign of Mahmud II. In this period the ihtisab tax was rearranged. Therefore, the edicts were sent to the provinces and the number of guilds had been determined and the rate of the new taxes had been fixed. In this paper the census of guilds in the kaza of Edremit and its surrounding villages are being considered in the reign of Mahmud II. It aims at examining the structure of guilds and the number of shops, because the essential purpose of the paper is to show the connection between the number of the shops and the social and economic conditions of Edremit in the 19th century. By doing so we are planning to suggest new perspectives in the production activities in the Edremit.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Guilds, Edremit, 19th century, İhtisab

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maliyeden Müdevver Defterleri, Nr.: 10115.
• BOA, İhtisab Defteri, Nr: 31.
• BOA, Cevdet Askeriye, Nr.: 21500.
• BOA, Cevdet Belediye, Nr.: 4814, 6971.
• BOA, Hatt-ı Hümayun, Nr.: 306, 315.
• Edremit Şer’iye Sicili Nr: 1218, 1222, 1230, 1245, 1247, 1249, 1250, 1252.
• I Akkuş, T. (2007). “1845 Yılında Edremit’in Demografik Yapısı”, B. Özdemir& Z. Güneş Yağcı (Ed.) Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balıkesir, (s. 193-200). İstanbul.
• Çadırcı, M. (1992). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara: TTK Yayınevi.
• Çiftçi, C. (2005). “Osmanlı’da Meyve Alım-Satımı: Mekânlar, Görevliler, Vergiler ve Standartlar”, EJOS, VIII (3), 1-17.
• Demirel, Ö. (2002). “Osmanlı Esnafı (1750-1850)”, Türkler, XIV (s. 253- 261). Ankara.
• Doğan, F. (2007). Osmanlı Devleti’nde Zeytinyağı (1800-1920), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Ergenç, Ö. (1995). Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Bir Katkı XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Vakfı, Ankara.
• Kazıcı, Z. (1987). Osmanlılarda İhtisab Müessesesi, İstanbul. Kazıcı, Z. (2006). Osmanlı’da Yerel Yönetim (İhtisab Müessesesi), İstanbul.
• Kütükoğlu, M. S. (2003). “Osmanlı Esnaf Sayımları”, Osmanlı Öncesi ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri 9-10 Mayıs 2002, Bildiriler, II, 405-410.
• Özdemir, R. (1990). “Ankara Esnaf Teşkilatı (1785-1840)”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 156-181.
• Pınar, İ. (2002). “19. Yüzyılda Seyyahların İzinde Edremit’ten Ayvalık’a Yolculuklar”, Tarihin Kucağında Gömeç Sempozyumu, 26-27 Ekim 2001, 95-103.
• Sarıyıldız, G. (2003). “İstanbul’un Sabun Tahsisatı ve Bu Tahsisatta Sabuncu Esnafının Yükümlülükleri”, Osmanlı Öncesi ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri 9-10 Mayıs 2002, Bildiriler, II, 363-373.
• Tekin, Z. (1994). “Türkler’de Dericilik”, TDV İslam Ansiklopedisi, IX, 176- 177, İstanbul.
• Yılmaz, F. (1995). XVI. Yüzyılda Edremit Kazası, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.