Âsaf Hâlet'in Şiirlerinde Tasavvufî Tema

Yıl 2008, Cilt: 9 Sayı: 15, 473 - 495, 01.12.2008

Nurullah Ulutaş

Öz

Âsaf Hâlet Çelebi, sahip olduğu imgeci şiir anlayışıyla edebiyatımızda “Kültür Şiiri” dediğimiz damarın önemli temsilcilerinden biridir. Onun şiir anlayışını oluşturan en önemli öğelerden biri hiç şüphesiz ki İslâm tasavvufudur. Ailece Mevlevî kültürünü benimseyen ve tasavvufî anlayışı hayatının eksenine yerleştiren Âsaf Hâlet Çelebi, birçok şiirinde bu olguya göndermelerde bulunur. Bu çalışma, kendi alanında sahip olduğu nitelikler ve şiir felsefesi bakımından orijinal bir özelliğe sahip Âsaf Hâlet Çelebi’nin şiirini besleyen öğelerden birini irdelemektedir. Bu makalede şiirleri tahlil ederken konuyla ilgili tasavvufi ve edebi kaynaklara başvurmayı esas aldık

Anahtar Kelimeler

Âsaf Hâlet Çelebi, şiir, Türk edebiyatı, tasavvuf, İslâm mistisizim

Sufism in Asaf Halet’s Poems

Öz

Âsaf Hâlet ÇELEBİ, who has the understanding of imaginative poetry, is one of the considerable representatives of cultural poems in our literature. One of the important components that forms the understanding of his poetry is no doubt mysticisim of Islam. Âsaf Hâlet ÇELEBİ, assimilated Mevlevi teaching and practises with his family and lived with the understanding of mysticisim cluring his life, referred to this image in most of his poems
hat study explicates one of the components that supports the Âsaf Hâlet ÇELEBİ’s poetry which possesses an originality in terms of the qualities in its own branch and poetic philosophy the analysys of the poetry in this study is based on mystic and literature sources related to the subject .

Anahtar Kelimeler

Âsaf Hâlet Çelebi, Poem, Turkish Literature, Sufism, Mysticisim of Islam

Kaynakça

• ACAR, ZAFER, “Şiiri Kelime, Kelimesi Şiir Olan Şair”, Türk Edebiyatı Dergisi, S. 410, Aralık 2007 (Âsaf Hâlet Çelebi Özel Sayısı), s. 27- 31)
• Ahmet Hâşim, Gurabahâne-i Laklakan, Bütün Eserleri, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1991, s. 10
• ATEŞ, Süleyman, İslâm Tasavvufu, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1992, s. 486–487, 556)
• ATEŞ, Süleyman “Cüneyd-i Bağdâdî” Maddesi, İslam Ansiklopedisi, Diyanet Vakfı Yayınları, C. 8, İstanbul, 1993, s. 120
• BARDAKÇI, Mehmet Necmettin, Sosyo Kültürel Hayatta Tasawuf, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2005, s. 18
• CEYLAN, Ömür, “Dinî – Tasavvufi Edebiyatımızla Divan Edebiyatımızdaki Harf Telakkilerinin Mukayesesi Üzerine Bir Deneme”, İlmî Araştırmalar, S. 5, İstanbul, 1997, s.151
• ÇELEBİ, Âsaf Hâlet, “Benim Gözümle Şiir Davası”, İstanbul, S. 14, Aralık 1954, s. 24
• ÇELEBİ, Âsaf Hâlet, “Mevlânâ’nın Gazellerinden Parçalar”, Hamle, S. 5, Aralık 1940, s. 13.
• ÇELEBİ, Âsaf Hâlet, “Mevlevî Kisvesi ve Mevlevî Dili”, Türk Yurdu, S. 250, Kasım 1955, s. 357.
• ÇELEBİ, Âsaf Hâlet, “Mevlevîlerde Ayîn ve Semâ”, Türk Yurdu, S. 254, Mart 1956, s. 677.
• ÇELEBİ, Âsaf Hâlet, “Mücerred Şiir”, İstanbul, S. 12, Ekim 1954, s. 19-20.
• olarak açığa çıkarır ki buna varlık deriz… Varlık olan bu “hiç” olmadan, her varlık
• varlıksızlığa düşecektir; çünkü “bir varlık hiçbir zaman Varlık’sız değildir.” (Demirhan, 2004, s. 192-194)
• ÇELEBİ, Âsaf Hâlet, “Şiirlerinde Mistisizm Temayülü”, İstanbul, S. 14, Aralık 1954, s. 24.
• ÇELEBİ, Âsaf Hâlet, Om Mani Padme Hum, Adam Yay., İstanbul, Eylül 1993, s. 31.
• ÇELEBİ, Âsaf. Hâlet, “Şiirlerimde Mistisizm Temayülü”, İstanbul, S. 14, Aralık 1954, s. 24.
• DEMİRHAN, Ahmet, Heidegger ve Din, Gelenek Yayınları, İstanbul, 2004.
• DİNÇ, Gökçen Beyinli, “Bobstil Bir Mistik”, K Dergisi, S. 80, 11 Nisan 2008, s. 12-15.
• Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cüneyd-i Bağdadi Maddesi, C. 8, İstanbul 1993, s. 120.
• Ebu’l - Alâ, Afifi, Muhyiddin İbnü’l- Arabi’nin Tasavvuf Felsefesi, (Çeviren: Mehmet Dağ, Ankara, 1974).
• GÜNAYDIN, Yusuf T., “Â. Hâlet Çelebi’de İlâhî Aşk”, Yedi iklim, S. 78, Eylül 1996, s. 7.
• GÜNGÖR, Semih, Asaf Hâlet Çelebi, Suffe Yay., İstanbul, 1985, s.202-210.
• HUCVİRÎ, Keşfu’l–Mahcûb, Tahran, 1338 (Süleyman Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul 1993).
• İBN KAYYIM el–Cevziyye, Kitabu’r-Ruh, (Çeviren: Şaban Haklı), İstanbul 1993.
• İZ, Mahir, Tasavvuf, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1995, s. 143.
• KAPLAN, Mehmet, “Mağara”, Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, K. Bakanlığı Yay., Ankara, 1990, s. 167.
• KEMİKLİ, Bilal, “Tasavvuf Edebiyatında Hulûl ve İttihâda Dâir Risâle”, Dost İlinden Gelen Ses, Kitabevi, İstanbul, 2007, s. 146-147.
• KEMİKLİ, Bilal, Sûfi Aşk ve Ölüm, Sütun Yayınları, İstanbul, 2007, s. 57.
• KIRIMLI, Bilal, Asaf Hâlet Çelebi, Şûle Yayınları, İstanbul, 2000, s.23-24.
• KOÇ, Raşit, “Mevlana’dan Buda’ya Fenafillah’tan Nirvana’ya Mistisizm ve Asaf Hâlet Çelebi”, Cumhuriyet Universitesi, Türkoloji Araştırmaları (www.turkoloji.cukurova.edu.tr/YENI%20TURK%20EDEBIYATI/ rasit_koc_Âsaf_halet_celebi.pdf) Merkezi,
• KÖPRÜLÜ, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, 4. baskı, Ankara, 1981, s. 310-311.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi, Ötüken Yayınları, 2. baskı, İstanbul 1980, s. 122.
• KUŞEYRÎ, Abdülkerim, Kuşeyrî Risalesi, (Hazırlayan: Süleyman Uludağ, 3. Baskı), İstanbul, 1991, s.450.
• LEVEND, Agâh Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt – I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1984, s. 34.
• LEVEND, Agâh Sırrı, Divan Edebiyatı, Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, İstanbul, 1980, s. 104.
• MERİÇ, Cemil, Mağaradakiler, Ötüken Yay., İstanbul, 1980, s. 14.
• MİYASOĞLU, Mustafa, “Âsâf Hâlet Çelebi ile Bir Konuşma”, Âsâf Hâlet Çelebi, Akçağ Yayınları, Ankara, 1993, s. 89-93.
• OKAY, Orhan, “Bâki’nin Kanuni Mersiyesine Dâir”, Sanat ve Edebîyat Yazıları, Dergâh, Yay., İstanbul, Haziran 1990, s. 88.
• OKAY, Orhan, “Bâki’nin Kanuni Mersiyesine Dâir”, Sanat ve Edebîyat Yazıları, Dergâh Yay., İstanbul, Haziran 1990, s. 88.
• OKTAY, Ahmet, Cumhuriyet Dönemi Edebîyat, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1993, s. 563.
• ÖZPALABIYIKLAR, Selahattin, Asaf Hâlet Çelebi, Bütün Şiirleri, İstanbul, 1998, s. 104.
• RUMİ, Eşrefoğlu, Müzekkin-Nüfus, Merve Yayınları, İstanbul, 1996, s. 398.
• SELEK, Cemil, Âsaf Hâlet Çelebi’nin Tasavvufla İlgili Görüş ve Araştır- maları, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayın- lanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kütahya, 2005.
• TATÇI Mustafa, KURNAZ Cemal, Türk Edebiyatında Hû Şiirleri, Keşkül Yayınları, İstanbul, 2007, s. 56.
• TÜRER, Osman Türk Mutasavvıf ve Şâiri Muhammed Nazmi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1988, s. 53-54.
• TÜRER Osman, “Hû” Maddesi, İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, C. 18, İstanbul, 1998, s. 260.
• ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul, 1993, 534.
• YAKIT, İsmail, Ebced Hesabı, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1992, s. 30.
• YAVUZ, Hilmi, “Â. Hâlet Çelebi’nin, “Semâ-ı Mevlânâ” şiirini Yeniden Okuma Denemesi”, Yazın Üzerine, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1987, s. 108.