Türk Edebiyatında Miyâhiyye Türüne Bir Örnek : Hâsib Efendi'nin Miyâhiyyesi

Yıl 2008, Cilt: 9 Sayı: 15, 429 - 439, 01.12.2008

Süleyman Eroğlu

Öz

Bir anlamda hayatın kendisi demek olan su, insanlığın hayatiyetinin temeli olmak yanında inancından kültürüne, yaşam tarzından yerleşimine, doğayı algılayışından türlü zevklerine kadar hayatın birçok alanına tesir etmiştir. Bu tesiri edebiyatın hemen her döneminde ve muhtelif birçok eserde görmek mümkündür. Sahip olduğu kaplıcaları, leziz ve şifalı suları ile dikkat çekici Bursa ile suyun ise ayrı bir ilişkisi söz konusudur. Bursa, günümüzde olduğu gibi geçmişte de çağlar boyu su ile adeta özdeşleşmiş, bu özelliğinden dolayı övgüye layık bir şehir olma vasfını hâiz olmuştur. Bu durum, edebi ürünlerimiz içerisinde suya ilişkin bir edebi türün doğuşuna zemin hazırlamıştır. Bu makalede Bursa-su özdeşliğinin edebiyata yansımasından doğan ve bu bağlamda türünün bugün bilinen tek örneği olan XVIII. yüzyıl Divan şairlerinden Hâsib Efendi’nin Miyâhiyye’si tanıtılmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Su, Bursa, Hâsib Efendi, Miyâhiyye

An Example of The Miyahiyye Genre of Turkish Literature: The Miyahiyye By Hasib Efendi

Öz

An Example of The Miyahiyye Genre of Turkish Literature: The Miyahiyye By Hasib Efendi In addition to being the foundation of vitality of human beings, water, which means the life itself in a sense, has ever had influenced various aspects of life ranging from beliefs to culture, from life styles to settlements, and from perceptions of the nature to various tastes. This influence can be observed almost in many literary works of different genres and in every literary movement. Bursa, notable for its spas, and delicious and healthy waters, has a special relationship with water. Bursa was identical with water in the past and has been so up to now over centuries, and has been a city worthy of praises for this characteristic of its. This case can be accepted as the basis of a special genre which is dealing with water among the literary works. This article presents Miyâhiyye written by Hâsib Efendi, which is created from the reflection of Bursa-water identity to the literature and known as the only work in this genre.

Anahtar Kelimeler

Water, Bursa, Hasib Efendi, Miyahiyye

Kaynakça

• Abdulkadiroğlu, A. (1988). Şehrengizler Üzerine Düşünceler ve Beliğ’in Bursa Şehrengizi, Türk Kültürü Araştırmaları, Ankara, s. 129-167.
• Akkuş, M. (1987). Türk Edebiyatında Şehrengizler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Akkuş, M. (1993). Türk Edebiyatında Bursa Şehrengizleri I: İshak Çelebi’nin Bursa Şehrengizi, AÜ Sos. Bil. Ens. Dergisi: Prof. Dr. Haluk İpekten’in Anısına, Erzurum, S. I, s. 81-85
• Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri (Haz. Mustafa Tatçı-Cemal Kurnaz) Bizim Büro Yayınları, Ankara 2000.
• Evliya Çelebi (1999). Seyahatname, (Haz. Zekeriya Kurşun-Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı) Yapı Kredi Yayınları C. II, II. Kitap, İstanbul.
• Fatin Davud, Hâtimetü’l-Eş’ar, İstanbul 1271
• Güldeste-i Şu’arâ, Umurbey Celal Bayar Vakfı Kütüphanesi – 2711
• Işık, R. (1994) İslam Öncesi Türklerde Tabiatla İlgili İnanışlar, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri
• İnan, A. (1998). Türklerde Su Kültü ile İlgili Gelenekler, Makaleler ve İncelemeler, C. I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, s. 491-495.
• İsen, M.-Burmaoğlu, H. (1993). Lâmiî’nin Bursa Şehrengizi, Yedi İklim V (Temmuz), s. 103-105.
• İsmail Beliğ, Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân, Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi Genel-122
• Kafesoğlu, İ. (1980). Eski Türk Dini, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Kepecioğlu, K. Bursa Kütüğü, Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüp- hanesi (BEEK) Genel-4522
• Kara, M.(1993). Bursa Kütüğü, Yedi İklim V (Temmuz), s. 100-102.
• Köprülü, O. F. (1947). Şeyhülislam Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi ve Müftü Suyu, Belleten XI-41. s. 137-140.
• Mehmet Nail Tuman Tuhfe-i Nâ’ilî, (Haz. Mustafa Tatçı-Cemal Kurnaz) Bizim Büro Yayınları, C. I, Ankara 2001.
• Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani, (Haz. Nuri Akbayar-Seyit Ali Kahraman) Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
• Mermer, A. (2000). Bursa Şehrengizleri Üzerine Bir Karşılaştırma, Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), volume 24/ııı, Harvard University, s. 279-288.
• Ocak, A.Y. (1999). İslam-Türk İnaçlarında Hızır Yahut Hızır-İlyas Kültü, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• Tanpınar, A. H. (2001). Beş Şehir, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Tarlan, A. N. (1997). Necati Beg Divanı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Uludağ, S. (1991). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul.
• Yurtsever, M. (1989). Lâmiî Çelebi’nin Bursa Şehrengizi’nde Mekân Tasvirleri, UÜİFD, Bursa, C. II, S. 2, s.243-252.