ÖLÜM HÜKMÜ ROMANINDA İNSAN İLİŞKİLERİNE PSİKOLOJİK BİR YAKLAŞIM

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 31, 299 - 321, 31.07.2016

Rahim Tarım

https://doi.org/10.21550/sosbilder.291181

Cited By: 1

Öz

Sanatın temelinde “kontrast” yani “çatışma” vardır. Elçin Efendiyev’in eserlerinin başat özelliği, psikolojik çözümlemeler ve çatışmalardır. Onun özellikle hikâyelerinde bilinç, bilinçaltıyla sürekli çatışır. Yazar bu iç çatışmaları ve psikolojik çözümlemeleri, Azerbaycan’da “gündüz rüyası” da denilen “serbest çağrışım yöntemi”yle gerçekleştirir. Bu yöntem, bilindiği gibi, Freud psikanalizminin de sıkça başvurduğu bir yöntemdir ama psikanalizin tersine Elçin Efendiyev’in eserlerinde yorum yoktur. O yorumu okuyucuya bırakır. Yorumun okuyucuya bırakılması da, sanat ve estetik açısından önemlidir. Çağdaş estetik kuramlarından “alımlama estetiği”, okuyucuyu eser karşısında pasif durumdan kurtarır ve onu okuma süreciyle birlikte eserin estetik olarak algılanmasında aktif bir konuma yerleştirir.

Anahtar Kelimeler

Serbest çağrışım, Bilinç akışı, Alımlama Estetiği, Metinlerarasılık, Kitle psikolojisi

A Psychological Approach to Human Affair in Elçin Efendiyev’s Ölüm Hükmü [Verdict of Death] Novel

Öz

Contrast and contradiction are two key elements of art, and the main characteristics of Elçin Efendiyev’s work are psychoanalysis and psychological contradictions. Conscious and sub-conscious always clashes with each other. The author uses analysis of free associations, which is also called as “daydreaming” in Azerbaijan, to show these psychological contradictions. This method, as is known, primary technique of Freudian psychoanalysis but on the contrary to this, there is no commentary or interpretation in Elçin Efendiyev’s work. The comment is left to the reader and this is very important in art and aesthetics. Aesthetic of reception theory is one of the modern aesthetical theories, which untangles the reader from its passive position against artwork and puts him/her into an active position on the process of reception of artwork. This paper, will focus on Elçin Efendiyev’s Ölüm Hükmü [Verdict of Death] novel in terms of this theory.

Anahtar Kelimeler

Free association, Stream of consciousness, Reception Aesthetic, Intertextuality, Mass psychology

Kaynakça

• BUDAK, Selçuk (2000), Psikoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• CEBECİ, Oğuz (2004), Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İstanbul: İthaki Yayınları.
• (EFENDİYEV) Elçin (2010), Kırk Ambar, (Türkiye Türkçesine aktaranlar: Azad Ağaoğlu-Mehdi İsmailoğlu), İstanbul: Ötüken Yayınları.
• (EFENDİYEV) Elçin (2013), Ölüm Hükmü, (Türkiye Türkçesine aktaran: Azad Ağaoğlu) İstanbul: Ötüken Yayınları.
• FREUD, Sigmund (1965), Rüyalar Üzerine İki Deneme, (Çeviren: İbrahim Türek), İstanbul: Varlık Yayınları.
• FREUD, Sigmund (1983), Psikanaliz Üzerine, (Çeviren: A. A. Öneş), İstanbul: Say Yayınları.
• FREUD, Sigmund (1996), Kitle Psikolojisi, (Çeviren: Kâmuran Şipal), İstanbul: Cem Yayınevi.
• FREUD, Sigmund (1995), Sanat ve Sanatçılar Üzerine; (Çeviren: Kâmuran Şipal), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• GEDİKLİ, Yusuf (1994), “Elçin ve Hikâyeleri”, Şuşa Dağlarını Duman Bürüdü, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• MORAN, Berna (2001), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (2008), XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, (Yayıma Hazırlayan: Abdullah Uçman), İstanbul: Yapı ve Kredi Yayınları.
• TARIM, Rahim (2002), Kültür, Dil, Kimlik: Behçet Necatigil’in Şiir Dünyası, İstanbul: Özgür Yayınları.
• TARIM, Rahim (2010), “Güneşe Karşı Konuşma”, Prof. Dr. Ömer Faruk Huyugüzel’e Armağan, İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• TARIM, Rahim (2013), Çocukluk ve Şiir (Zamanın ve Mekânın Ötesi), İstanbul: Özgür Yayınları.
• TURA, Saffet Murat (2007), Freud’dan Lacan’a Psikanaliz, İstanbul: Kanat Kitap.
• WELLEK (Réne)-WARREN (Austin) (1993), Edebiyat Teorisi, (Çeviren: Ömer Faruk Huyugüzel) İzmir: Akademi Kitabevi.