Identity and Mirror in Halid Ziya Novels

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 34, 41 - 72, 31.01.2018

Zuhal Eroğlu Koşan

https://doi.org/10.21550/sosbilder.337020

Öz

Mirrors are such objects that enable people to see
themselves fully, thus mediating their self-discovery. Since the mirror is
closely related to the self-establishment, it is often used as a real object or
as a metaphor in novels that tell the story of an
individual. The mirrors in Halid Ziya novels play a very crucial role to
reveal the personalities of female protagonists. The female characters discover
their identities that they have never realized or that they denied before.
After then, they redefine themselves through their images in the mirrors.
Therefore, the description of the image in the mirror gives some clues as to
how the character looking in the mirrors sees herself or how she imagines
herself. In this study, the novels starting from Halid Ziya’s first novel Sefile to Aşk-ı Memnu that is the summit of mirror stage in his corpus are examined in terms
of women-mirror relation.

Anahtar Kelimeler

Halid Ziya Uşaklıgil, mirror, novel, individual, woman

HALİD ZİYA ROMANLARINDA KİMLİK VE AYNA

Öz

Ayna, insanın kendini bütünüyle görebilmesini
sağlayan, böylece insanın kendisini keşfetmesine aracılık eden bir nesnedir.
Ayna, öznenin kendini kurmasıyla yakından ilişkili olduğu için bireyin
hikâyesini anlatan romanlarda gerçek birer nesne ya da metafor olarak çokça
kullanılmıştır. Halid Ziya Uşaklıgil’in romanlarında da aynalar, özellikle
romanın ana karakteri konumunda olan kadınların kişiliklerini açığa çıkarma
noktasında son derece önemli rol oynar. Kadın karakterler aynada daha önce
farkında olmadıkları ya da yadsıdıkları benliklerini keşfeder ve kabul eder;
böylece kendilerini bu görüntü aracılığıyla yeniden tanımlamaya başlar.
Dolayısıyla aynada oluşan görüntünün tasviri aynaya bakan kişinin kendini nasıl
gördüğüyle veya görmek istediğiyle ilgili ipuçları verir. Bu çalışmada, Halid
Ziya’nın ilk romanından başlayarak Halid Ziya külliyatında ayna sahnesinin
zirvesi kabul edilebilecek olan Aşk-ı
Memnu’ya kadar olan romanlar kadın-ayna
ilişkisi açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halid Ziya Uşaklıgil, ayna, roman, birey, kadın

Kaynakça

• Barber, Mary (1987). “Study on Literature and the Looking Glass : Scholar Reflects on Women and Mirrors.” Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1987-11-15/news/we-20725_1_la-belle (Erişim tarihi: 06.09.2017)
• Beja, Morris (1972). Epiphany in the Modern Novel. Seattle: University of Washington Press.
• Berger, John (1980z). Görme Biçimleri. s.l.: Yankı Yayınları.
• Berman, Marshall (1994). “Goethe’nin Faust’u: Gelişmenin Trajedisi.” Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cline, Erin M. (2008) “Mirrors, Minds, and Metaphors.” Philosophy East and West 58/3: 337-357.
• Foucault, Michel (1984). The Foucault Reader. Ed. Paul Robinow. New York: Pantheon Books.
• Gürbilek, Nurdan (2004). “Müebbet Çocukluk: Her Zaman Eksik, Her Zaman Muhtaç, Her Zaman Çocuk” Kör Ayna, Kayıp Şark: Edebiyat ve Endişe. İstanbul: Metis.
• İleri, Selim (2004). “Aşk-ı Memnu ya da Uzun Bir Kışın Siyah Günleri”, Kamelyasız Kadınlar. İstanbul: Doğan Kitap.
• Izenberg, Gerld N. (1992) “Two concepts of Individuality.” Impossible Individuality: Romanticism, Revolution, and the Origins of Modern Selfhood, 1787-1802. Princeton: Princeton Univ. Press.
• Kerman, Zeynep (2008). Uşaklıgil’in Romanlarında Batılı Yaşayış. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kochhar-Lindgren, Gray (1993). Narcissus Transformed: The Textual Subject in Psychoanalysis and Literature. University Park, PA: The Pennsylvania State University Press.
• Koçak, Orhan (1996). “Kaptırılmış İdeal: Mai ve Siyah Üzerine Psikanalitik Bir Deneme” Toplum ve Bilim.
• Melchior-Bonnet, Sabine (2002). The Mirror: A History. London: Routledge.
• Özmen, Erdoğan. “Lacan, Ayna Evresi ve Marx,” Birikim 156. http://www.birikimdergisi.com/birikim/dergiyazi.aspx?did=1&dsid=143&dyid=337&dergiyazi=Lacan,%20Ayna%20Evresi%20ve%20Marx (Erişim Tarihi: 06.09.2017)
• Pendergrast, Mark (2007). “Mirror Mirror: A Historical and Psychological Overview.” The Book of the Mirror: An Interdisciplinary Collection Exploring the Cultural Story of the Mirror. Ed. Miranda Anderson. UK: Cambridge Scholars Publishing.
• Royle, Nicholas (2003). The Uncanny. New York: Routledge.
• Tucker, Chandra (2002). “Women, Mirrors and Literature,” The California Tech, 20 Kasım 1987Melchior-Bonnet, Sabine. The Mirror: A History. London: Routledge.
• Uşaklıgil, Halid Ziya (2013a). Aşk-ı Memnu. Haz. Muharrem Kaya, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, Halid Ziya (2011). Ferdi ve Şürekâsı. Haz. Samet Öz, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, Halid Ziya (2012). Kırık Hayatlar. Haz. Seval Karadeniz, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, Halid Ziya (2013b). Mai ve Siyah. Haz. Enfel Doğan, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, Halid Ziya (2013c). Nemide. Haz. Berna Sağıroğlu, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Uşaklıgil, Halid Ziya (2006). Sefile. Haz. Ö. Faruk Huyugüzel, İstanbul: Özgür Yayınları.